Als je echt wezenlijk wilt veranderen dan moet je eerst tot stilstand komen.

Hoogleraar transitiekunde en duurzaamheid Jan Rotmans bestudeert al meer dan 30 jaar transities en veranderingen. Hij legt het verband tussen maatschappelijke en persoonlijke transformatie. Wat heb je dan te doen? Wat zijn de gevolgen? En welk effect heeft dat op jou en je omgeving?

Volgens Jan Rotmans staan onze economische systemen onder druk door disruptie, digitalisering en automatisering. De oude systemen blijken minder goed te werken en dat zorgt voor ongemakkelijkheid.

Veel mensen voelen chaos en onbehagen. […] Er verandert heel veel, heel snel en veel tegelijk ook.

En het is aan mensen om die systemen te veranderen, maar om dat te doen moeten mensen eerst zelf veranderen volgens Rotmans. En de belangrijkste voorwaarde is:

… de angst niet te ontkennen maar op te zoeken en te benoemen. […] Want als je hem heel goed voelt […] dan kun je hem transformeren in iets positiefs.

Maar hoe doe je dat? Hoe zoek je die op? Welke manier past bij jou? Hoe houd jij kompas? In coaching volgen we deze leerlijn. In deze lijn zit altijd een periode van chaos, stress en onbehagen. Dat kan niet anders want je transformeert. Je laat iets, om vervolgens iets nieuws op te pakken. Je gaat iets doen wat je niet goed kent. Het is een angstige periode van vallen en opstaan en daar is lef voor nodig.

Het is uiteindelijk een manier om beter met jezelf in contact te komen. En als je beter in contact bent met jezelf dan kan je beter in contact zijn met de ander. Jan Rotmans spreekt uit ervaring:

“Ik dacht: ‘ik heb tientallen jaren geprobeerd om kennisniveau over te dragen wat transities zijn. En mensen dachten, dat is best interessant die man weet wel veel. Maar je staat dan uit verbinding. Ik heb die verbinding niet gezocht. Ik had ook geen verbinding met mijzelf blijkbaar. Dus ik probeerde indruk te maken met mijn kennis. En dan zeggen mensen: ‘Zo, interessant maar ze doen er niks mee.’

Na de ziekte van zijn kinderen en een ernstig fietsongeluk onderging hij een diepgaande transformatie waardoor hij nog beter snapt hoe transformatie werkt. En hij komt de volgende conclusie:

Als het jou niet raakt op het niveau van je hart en buik dan denk je: leuk en ik ga weer door. En op het moment dat je contact maakt met jezelf kun je ook in contact treden met anderen. 

Vaak vertillen mensen zich als ze antwoorden hebben gevonden. Ze jagen een groot ideaal na, stellen zich hele grote doelen en vallen vervolgens hard. Rotmans adviseert:

“Koppel zo’n hoog doel aan iets heel praktisch en klein. Wat zou ik over een of twee maanden kunnen bereiken? Met één actie, één projectje…”

Wat is jouw weg om antwoorden te vinden, een nieuw verlangen te vinden en betekenis te geven. Het advies dat ik je zou meegeven is vooral aandachtig te zijn om vervolgens je gedrag te ontrafelen. Tijdens dit proces kom je vast en zeker afweerreacties tegen. En als je eenmaal zo ver bent kunnen deze vragen je op weg helpen om kleine stapjes te zetten. Een overzicht van het leerproces vind je in deze leerlijn. De kunst is om de bodem te raken en dat is niet makkelijk.