“Onvindbaar waren we die lange dag:
we waren de paadjes achterlangs en binnendoor,
brandnetels en berkenstammen, de ondoorzichtige
oude kas achterin de tuin van een van ons,
boomhutten en hutten op de grond waren we,
verstopt waren we onder bruggetjes en
laaghangende takken van treurwilgen bij de gracht.
We wisten alles van stekelbaars en kruisspin,
verschansten ons in het oog van de tijd.
We waren geheim.”

Ineke Riem (1980 – heden)

50 jaar geleden lagen drie vrouwen in een ziekenhuis. Het was oktober, de herfst was net ingevallen. Ze waren zwanger deze drie vrouwen. Op de 18de beviel één van een dochter, op de 20ste beviel de ander van een zoon en op de 21ste beviel de laatste vrouw van een zoon. Deze drie vrouwen, gebonden door het geven van leven, werden vriendinnen in deze kleine stad aan het water.

De moeders van de jongens bleken praktisch naast elkaar te wonen, slechts één woning scheidde deze families van elkaar. Zoals je kan voorstellen werden de jongens vrienden. In de wieg, in de box en op de stenen achter het huis. Ze waren in die eerste jaren van hun leven veel bij elkaar. De oudste sterk, krachtig en de leider. De jongste lachend en de volger. Broers waren het. Ze hadden het goed.

“Drie vrouwen gebonden door het geven van leven,
nu nog sterker verbonden door de dood.”

VERLIES

Bijna 5 jaar na hun geboorte overleed de vader van de jongste jongen plotseling. Nog geen jaar later overleed de vader van de oudste jongen. Twee jaar later overleed de vader van het meisje. Drie vrouwen gebonden door het geven van leven, nu nog sterker verbonden door de dood.

Het zware verlies in hun jonge levens maakte de vriendschap tussen de twee jongens sterker en krachtiger. Naar dezelfde scholen, samen op zwemles, samen op vakantie, voetballen bij de sloot, fikkie stoken in de bosjes en veel logeren. Je zag ze altijd met zijn tweeën. Dagen brachten de jongens met elkaar door.

Het verlies was groot en drukte op de families. Het was donker zoals dat vaak gaat met groot verlies. De jongste jongen had het zwaar. Maar zoals Leonard Cohen zo mooi zong: ‘There is a crack in everything. That’s how the light gets in.’, Zo vond hij ook het licht in de duisternis bij die vriendschap met zijn één dag oudere vriend. Maar ook bij de moeder van zijn vriend. Ze was gastvrij en gaf hem een dikke knuffel als hij tijdens het logeren naast zijn vriend in het tweepersoonsbed op zolder lag. Ondanks de zwaarte hadden de jongens het nog steeds goed.

“Hij verhuisde naar de grote stad.
Hij werd weggetrokken uit de vriendschap, weg van het licht.
Hij miste zijn vriend en de kleine stad aan het water.
Zijn lichtbron en zijn vluchtweg waren afgesneden.”

WEG VAN HET LICHT

De moeder van de jongste jongen kreeg een relatie. Hij verhuisde naar de grote stad. Hij werd weggetrokken uit de vriendschap, weg van het licht. Hij miste zijn vriend en de kleine stad aan het water. Zijn lichtbron en zijn vluchtweg waren afgesneden. Hij probeerde uit alle macht de vriendschap te behouden. Altijd in verbinding willen zijn, een patroon wat hij zijn leven lang zou meenemen. Elke schoolvakantie waren de jongens vervolgens bij elkaar. In de grote stad of in de kleine stad aan het water.

Maar langzaam verwaterde de vriendschap. De oudste kreeg een vriendin, vond een nieuw maatje in haar en trok zich – door zijn patroon – steeds meer terug uit de vriendschap. Een nieuwe weg in zijn bestaande omgeving. Uiteindelijk was er alleen nog maar op de verjaardagen contact. 20 en 21 oktober een plichtsgetrouw bericht aan elkaar. Gebonden door alleen de geboortedagen verdwenen de herinneringen en de verbinding naar de achtergrond. Uiteindelijk was dat contact ook weg.

– Tekst ‘Reizen in jezelf – Broers’ gaat onder de afbeeldingen verder –

– Klik op onderstaande afbeeldingen en vind meer inspiratie –

OPNIEUW GROOT VERLIES

Ieder had zijn eigen leven, een gezin en kinderen en liep zijn eigen pad. Tot op een gegeven moment de jongste jongen hoorde dat de moeder van de oudste ernstig ziek was. Hij volgde het via de zijlijn via zijn familie in de kleine stad aan het water en hoorde dat het steeds slechter ging.

De jongste had zich de afgelopen jaren gerealiseerd wat die moeder voor hem had betekend en wilde dat met haar delen. Hij pakte pen en papier en schreef haar een brief. Hij schreef haar dat hij haar ziekte altijd op afstand had gevolgd en dat zijn gedachten dan bij haar waren. Dat haar liefde, warmte en gastvrijheid hem zo goed hadden gedaan tijdens dat zware verlies in zijn jeugd. Dat zijn vriend en hij het goed hadden gehad. En dat hij daar met veel dankbaarheid en liefde aan terugdacht. Hij bedankte haar daarvoor op haar sterfbed.

“Hij voelde zich geroepen om hem te steunen zoals ze altijd al hadden gedaan. Nu was er weer een zwaar verlies. Hij kon niet anders.
Ze waren toch broers?”

BROERS

Hij berichtte zijn vriend die hij al tijden niet meer had gesproken. Hij voelde zich geroepen om hem te steunen zoals ze altijd al hadden gedaan. Nu was er weer een zwaar verlies. Hij kon niet anders. Ze waren toch broers?

De dankbaarheid bij zijn jeugdvriend en zijn moeder waren groot toen hij de brief voorlas aan zijn moeder. Bij hem voor de moed die de jongste opbracht om hem met dit zware verlies te steunen na zoveel slordigheid en laksheid in het onderhouden van het contact en de vriendschap. Bij de moeder omdat zij zich altijd zorgen had gemaakt. Ze had zo lang haar twijfels en onzekerheid gehad. Had ze het vroeger – vanwege haar eigen verdriet – wel goed gedaan richting de twee jongens? Ze vond het mooi, warm en oprecht hoe hij haar had geschreven. Zijn brief bevestigde zo mooi en spontaan dat ze het goed had gedaan.

“‘Wil je mijn oudere broer weer zijn?’ De oudste antwoordde: ‘Ja, dat wil ik.’ En hij zei er meteen bij: ‘En als ik me verstop, kom je me dan halen?’ De jongste knikte.”

De jongens zagen elkaar op de begrafenis en voelde meteen die verbinding uit die jonge jaren. In de maanden daarna vertelde de jongste jongen welke weg hij de afgelopen jaren had afgelegd om zijn vader opnieuw te vinden. Welke bewegingen hij had gemaakt om meer rust en kracht te vinden in dat enorme verlies.

De oudste was blij met zijn verhaal en nam het gedeelde mee op zijn reis. Toen vroeg de oudste aan de jongste: “Wat kan ik voor jou doen?” Na enig nadenken zei de jongste: “Wil je mijn oudere broer weer zijn?” De oudste antwoordde: “Ja, dat wil ik.” En hij zei er meteen bij: “En als ik me weer verstop, kom je me dan halen?” De jongste knikte.

“Opnieuw uitreiken: De kunst om de muur van trots te doorbreken, de pijn – die de ander bewust of onbewust heeft veroorzaakt – die dan te voorschijn komt, te aanschouwen, te doorvoelen en vervolgens los te laten. Om daarna je hart opnieuw te openen en de dreigende pijn van afwijzing die voor je ligt te negeren. Om met spanning, maar met compassie en open armen naar de ander toe te lopen. Niet wetende of de ander wil ontvangen wat jij te geven hebt. Niet wetende of je krijgt wat je verlangt.”

DANKBAARHEID

De jongste nodigde de oudste uit om mee te gaan naar een van zijn favoriete plekken; de Italiaanse bergen. En zo lopen ze precies 50 jaar later – na hun geboorte in de kleine stad aan het water – samen in de Orobische alpen.

Ze halen oude herinneringen op, vertellen over delen van hun leven waarin ze zo verwijderd van elkaar waren en maken nieuwe herinneringen op Passo del Branchino, in rifugio Alpe Corte en op Passo di Gemelli. Ze zijn verbaasd dat na 33 jaar die verbinding nog zo sterk is en dankbaar voor hun herboren vriendschap. Ze hadden op geen mooiere manier hun 50ste verjaardag kunnen vieren.

KIJKEN ACHTER HET GEDRAG

Bewust zijn op de gedachten en ervaringen die het gedrag beïnvloeden

BEWUST

In hoeverre ben je je bewust van je gedrag en het ontstaan daarvan? En in hoeverre ben je in staat om te kijken – bij jezelf en bij dat van anderen – naar de gebeurtenissen en ervaringen die je gedrag bepalen en hebben bepaald?

ZICHT

Omdat een groot gedeelte van je gedrag op je ervaringen in het verleden is gebaseerd, brengt ‘zicht’ op die ervaringen ook zicht op waarom je iets doet. Waarom je uit verbinding gaat of juist met alle macht die verbinding in stand wil blijven houden. Waarom de een zich niet durft te laten zien, de andere graag alles in zijn eentje doet of waarom iemand juist steeds het conflict opzoekt.

BEGRIJPEN

Kijken achter het gedrag – naar de gebeurtenissen die gedrag bepalen – zorgt ervoor dat je iemand begrijpt. Het houdt je weg van de irritaties, de oordelen en de conflicten. En dat is niet makkelijk. Soms hebben we een extreme ervaring nodig om deze stap te zetten. In bovenstaand geval was dat een zwaar verlies. Wat was er gebeurd als een van ons dit gesprek eerder was aangegaan? Hadden we een goed gesprek kunnen hebben over onze dovende vriendschap? Hoe hadden we naar de ander kunnen uitreiken?