JE LUISTERT NIET!
Over waarom je (nog) beter zou willen luisteren
| Boek | Artikel
11 à 12 minuten
| Naar meer verdieping
Plan een afspraak
JE LUISTERT NIET!
Over waarom je (nog) beter zou willen luisteren
De voordelen van luisteren zijn groot. Je krijgt er betere en diepgaandere relaties door. Goede sprekers zijn vaak ook goede luisteraars. Tijdens het spreken passen ze hun verhaal op het publiek aan. Met een fijn ritme en de juiste metaforen, intonaties, grappen, beelden, brengen ze hun boodschap over. Goede luisteraars zijn ook empathischer. Ze oordelen minder, zijn minder snel geïrriteerd en luisteren echt naar wat jij te zeggen hebt. Zelfs als meningen haaks op hun eigen mening staan, proberen ze te begrijpen wat de ander beweegt. Welke ervaringen en gedachten liggen nu aan dit verhaal ten grondslag? En waarom kiezen ze juist deze weg? Dat maakt goede luisteraars sympathieker en wijzer. Het verbindt in plaats van dat het polariseert. Ze hebben oog voor de verschillende perspectieven en tonen vaak begrip voor die betreffende zienswijze.
“Voorbij het idee over wat goed is en wat fout is,
is een prachtige tuin. En daar zal ik je ontmoeten.”
HOE GOED LUISTEREN WE NOU?
Het lijkt wel of luisteren een vaardigheid is waar we steeds minder in bedreven zijn. WhatsApp, social media en onze online consumptie helpen daar niet bij. We zijn dan meer gericht op zenden dan ontvangen. En het is bij online contact moeilijker te achterhalen wat het onderliggende gevoel van de boodschap is. Mede door de beperkte informatie die tot ons komt. En vervolgens interpreteren we die boodschap op basis van onze eigen, normen en waarden. En als je dat persoonlijk contact dan wel hebt. In hoeverre luister je nu echt naar de ander? In hoeverre ben je op zoek wat iemand werkelijk bezighoudt? We zijn vaak zo bezig met ons eigen verhaal te vertellen – op zoek naar waardering en aandacht. Het gevolg is dat we langs elkaar heen praten. Hier enkele soorten gesprekken die ik regelmatig tegenkom en zelf voer. Herken je ze?
GESPREK 1: LUISTEREN IN FLOW
Je zit in een gesprek en je gedachten zijn helemaal één met die van de ander. Het is een dans in woorden en bewegingen waar niemand de leiding heeft, maar waar je de mooiste bewegingen maakt. Je houding, je woorden, je toon, ze komen overeen met die van jouw gesprekspartner. Onbewust hebben jullie een ruimte gecreëerd waar het ritme van jullie woorden, houding en de bijbehorende mimiek, je een bezwerend gevoel geeft waardoor je helemaal in elkaar opgaat. Jullie kunnen elkaars woorden aanvullen en je bent ervan overtuigd dat je elkaars gedachten kunt lezen. Jullie zijn compleet in flow met elkaar. Het lijkt alsof jullie hersenen zijn samengesmolten. Jullie hebben dan onder andere precies dezelfde hersengolven.
“Tijdens een experiment moesten twee proefpersonen een scène uit de BBC-serie Sherlock aan elkaar navertellen. Op dat moment waren de hersengolven van de verteller bijna identiek aan hoe ze waren toen hij naar de aflevering keek. Terwijl de luisteraar het verhaal aanhoorde, begonnen zijn hersengolven steeds meer het patroon van die van de verteller te vertonen. Dat ‘synchroon lopen’ van hersengolven is zichtbaar en meetbaar bewijs van de overdracht van gedachten, gevoelens en herinneringen.”
GESPREK 2: LUISTEREN EN OP AVONTUUR GAAN
Je wordt in het verhaal van de ander gezogen. Je luistert en je bent nieuwsgierig naar de volgende stap. Je bent een onbekend pad ingeslagen en je vraagt je telkens af wat er zich om de hoek bevindt. Jouw vragen helpen om het pad te volgen. In je hoofd lijkt zich een film af te spelen waar je deels de regie over hebt door de vragen die je stelt. Beeld voor beeld ontvouwt zich het verhaal. Je bent op avontuur en stap voor stap betreed je een nieuwe wereld. Prachtige ontmoetingen zijn dat.
Ik heb het regelmatig als ik met iemand rond de vestingwallen van Naarden-Vesting wandel. Dan denk ik na een tijdje zijn we hier al? De omgeving is aan me voorbijgegaan omdat ik zo in het verhaal van de ander zat. Het mooie is dat je vragen vaak een nieuw perspectief geeft aan de verteller, omdat je vragen hem of haar uitnodigen om met een andere blik te kijken.
“Onderzoek toont aan dat mensen meer het gevoel hebben dat ze worden begrepen wanneer degene die naar hen luistert beschrijft en evalueert wat hij hoort in plaats van dat hij knikt, napraat of parafraseert. Om te luisteren moet je interpreteren en dan is er sprake van een wisselwerking.”
GESPREK 3: CREËEREN DOOR TE LUISTEREN
Of het gesprek dat je samen iets aan het creëren bent. Je bent zo verschillend van de ander, maar jullie gedachten ontmoeten en onderzoeken elkaar. Je vraagt, luistert, denkt, suggereert, probeert te begrijpen, om vervolgens samen tot een nieuwe werkelijkheid te komen. Af en toe maak je door een scherpe vraag een harde afslag naar links of rechts om een nieuw pad te vinden. En als je af en toe die confronterende vraag durft te stellen, maak je een sprong in het diepe. Dat je op een gegeven moment in het gesprek zit en je afvraagt hoe je daar in godsnaam bent beland. Dat je in het praten en luisteren die mooiste en prachtigste plekken creëert.
“Ik hoor woorden, gedachten, gevoelens die doorsijpelen,
zelfs de bedoeling achter de woorden van de spreker.”
– Tekst ‘Je luistert niet’ gaat onder de afbeeldingen verder –
– Klik voor meer boekentips op een van onderstaande afbeeldingen –
GESPREK 4: JE EIGEN GELIJK HALEN DOOR (NIET OF SELECTIEF) TE LUISTEREN
Je zit in een gesprek en de ander zegt iets dat je van je stuk brengt. Er welt een enorme irritatie of woede in je op. Je snapt het niet, je ziet het niet goed, wat een beperkte blik en wat ongefundeerd, zijn gedachten die bij je opkomen. Je stopt met luisteren en bent al bezig met wat je terug wil zeggen. Dat heeft te maken met het spreek-denk differentieel: het verschijnsel dat we veel sneller denken dan iemand kan praten. Je wilt de ander iets aanreiken, overtuigen of misschien wel erger: onderuit halen of voor schut zetten.
In hoeverre toon je dan begrip? Hoe is die ander tot die mening gekomen? Welke ervaringen liggen daaraan de grondslag? Wat maakt dat hij of zij dit vindt? En je kan jezelf de vraag stellen in hoeverre je luistergedrag gekleurd is door wat je graag zou willen horen en zich conformeert aan jouw wereldbeeld. In hoeverre luister je wel echt en ben je oprecht nieuwsgierig is dan weer de vraag?
“Openstaan voor een ander en nieuwsgierig naar hem zijn is een mentaliteit. Het vermogen om je erkenning voor iemands gezichtspunt te laten blijken door er begripvol op te reageren, zodat je vertrouwen schenkt en hem aanspoort om uitgebreid te vertellen, is echter een vaardigheid die je kunt ontwikkelen.”
GESPREK 5: (NIET) LUISTEREN EN VERVELING
Het gesprek dat zo saai is dat je eigenlijk zo snel mogelijk weg wilt. Je hebt wel betere dingen te doen. Je bent er niet bij je gedachten bij. Het verhaal of de manier waarop de ander vertelt, raakt je niet. Soms maak je jezelf groter dan de ander en denk je het allemaal wel te weten. Je betreedt vooringenomen de wereld van de ander. Je dwaalt af met je gedachten naar dingen die je nog moet doen. Af en toe knik je naar de andere en gooit er een ‘hmm’ uit om niet onbeleefd te zijn.
Ik ken het ook zo goed als ik het te druk heb. Ik kan mijn aandacht er dan niet bijhouden. Hoe beleefd ben je dan? En in hoeverre voelt de ander dat je niet luistert en dat je uit contact bent. Aanvoelen over hoe een boodschap overkomt is onze tweede natuur. Reken maar dat hij of zij het voelt! Mijn dochter heeft het in ieder geval feilloos in de gaten als ik er niet bij ben. Het is aan jou om de aandacht er bij te houden en/of vragen te stellen die het verhaal van de ander interessant maken. Ik geloof dat iedere persoon interessant is. En als dat om een of andere reden niet gaat dan is het volgens mij beter om het gesprek op een beleefde manier te stoppen.
“De waardevolste les die ik als journalist heb geleerd, is dat iedereen interessant is, zolang je maar de juiste vragen stelt. Als iemand saai of oninteressant is, ligt dat aan jou. Dus wanneer je nauwelijks naar iemand luistert omdat je diegene saai vindt of een verspilling van tijd, dan ben je daar zelf debet aan.”
GESPREK 6: (NIET) LUISTEREN EN JE EIGEN VERHAAL VERTELLEN
Je bent een verhaal aan het vertellen. Vol met anekdotes over wat je hebt meegemaakt. En als je dan stopt dan begint de ander met: ‘Bij mij…’ en vervolgens krijg je een ervaring van die ander op basis van jouw ervaring te horen. Hij of zij wil zijn eigen ervaring delen en kan dat om meerdere redenen doen. Hij of zij vindt bijvoorbeeld dat in die ervaring een les verborgen zit die jou verder kan helpen. Maar zit je daarop te wachten? En hoe groot is de kans dat die ervaring je verder helpt? Mijn ervaring is dat in aangereikte antwoorden je de ander vaak niet verder helpt, wel aandacht, verwondering en een volgende vraag.
Nog erger is als de ander graag zijn of haar eigen verhaal kwijt wil en jouw verhaal gebruikt om zijn of haar verhaal te vertellen. Zo kan zich een heel gesprek ontvouwen waar eenieder graag wil worden gehoord en zijn eigen ervaringen vertelt op basis van de ervaring van de ander. Je moet maar eens opletten hoe vaak dat gebeurt. In hoeverre is dat nu een gesprek zou je je kunnen afvragen.
Ik realiseerde me na het lezen van dit boek dat ik deze variant onbewust zelf creëer. Misschien herken je het wel. Soms wil je iets vertellen en uit beleefdheid stel je dan eerst een vraag over dat onderwerp om later met je eigen verhaal te komen. Je zet de ander in de ‘vertelstand’ terwijl je zelf ook iets wil vertellen. Je hebt dan vaak meer aandacht voor het moment waarop je met mijn je eigen verhaal kunt komen dan het verhaal van de ander. Dat is voor een goed gesprek niet handig. We misbruiken dan het verhaal van de ander om iets zelf te vertellen. Na het lezen van dit boek realiseerde ik me dat het dan beter is om gewoon te vragen of je iets mag vertellen.
‘JE LUISTER NIET’ IS EEN PRACHTIG BOEK
‘Je luister niet – Wat je niet hoort maar wel wilt weten’, is een wonderlijk eenvoudig boekje met prachtige informatie over ons luistergedrag. Het geeft informatie over hoe we in het kijken, voelen en luisteren de ander wat beter kunnen zien. Het vertelt ook het verhaal dat we ons in het contact niet kunnen verbergen. Nooit en voor niemand. Je begrijpt ook hoe moeilijk het is om met aandacht en verwondering te luisteren als de informatie die je te horen krijgt minder interessant is of haaks staat op jouw visie. Je merkt dat onze natuur ons ervan weerhoudt – omdat onbewust allerlei processen in gang worden gezet. Als je jezelf, je communicatie en luisteren beter wil begrijpen, is dit echt een aanrader om te lezen.
“Neurowetenschappers keken naar hun hersenactiviteit terwijl die ideeën ter discussie werden gesteld. Wat bleek? Dat deel van hun hersenen lichtte op dat ook oplicht als je door een beer achterna wordt gezeten. En wanneer we in ons in die ‘vecht, vlucht of bevries’-modus bevinden, kunnen met geen mogelijkheid luisteren.”
LUISTEREN EN COACHING
In vertrouwen en stilte luisteren naar wat naar de oppervlakte wil komen
LUISTEREN: EEN BELANGRIJKE VAARDIGHEID
Luisteren is misschien wel de belangrijkste vaardigheid in coaching. Als je met aandacht het verhaal van de ander tot je neemt, vragen stelt, interpreteert en daar betekenis aan geeft, dan is het werk al voor de helft gedaan. Door met oprechte nieuwsgierigheid, rust en aandacht te luisteren en vragen te stellen, maak je de kluwen in zijn of haar hoofd vaak helder, kom je bij verborgen emoties en vind je ervaringen en gebeurtenissen die zijn weggestopt. Je komt soms zelfs op plekken waar de cliënt zelden of nog nooit is geweest; een verborgen herinnering die naar de oppervlakte komt. Je merkt keer op keer dat deze gebeurtenissen zo met het huidige gedrag of de uitdaging van de client verbonden zijn. In het nu vallen je ervaringen en je geschiedenis altijd samen. Dat is zo mooi om te zien.
RUIMTE
Er ontstaat in zo’n gesprek eerst bewustzijn en ruimte – de eerste stap in het coachingsproces. Niet dat het dan meteen beter is – vaak wordt de emotie of uitdaging alleen maar groter. Het is namelijk niet meer verstopt en de kluwen is zich langzaam aan het ontwarren. Die openheid is lastig en pijnlijk. En juist die ruimte en openheid geven tegelijkertijd wat meer overzicht, grip en daarmee rust.
GEEN IDEE WAT JE MOET DOEN
Het is alsof je in een grote ruimte staat met allerlei deuren die op slot zijn en je wilt er een of meerdere openen, maar je hebt geen idee wat je moet doen. Voor je liggen herinneringen bestaande uit stemmen, dialogen en beelden et cetera – met de daarbij gepaarde emoties, lichamelijke sensaties en gedachten. Het zijn vaak de ervaringen en gebeurtenissen die je hebben gevormd. Je wordt dan uitgenodigd om die verhalen weer aandachtig te bekijken.
VERBORGEN SLEUTELS
In zo’n coachingstraject leer je dat in die verhalen sleutels verborgen liggen, waarmee je deuren naar nieuwe ruimtes kunt openen. Ruimtes die toegang geven tot nieuw gedrag, een ander gevoel, een nieuwe uitdaging et cetera. Door niet te weten en rustig te blijven zoeken, vind je nieuw perspectief – vaak door een vernieuwde blik op een bestaande ervaring of door het aanboren of oproepen van een nieuwe herinnering. Een vraag, een gesprek, een oefening of een ritueel et cetera, helpt je dan om dat perspectief te vinden, om vervolgens de deur te openen en over de drempel te stappen. Je ziet ineens wat je te doen hebt. Aandachtig luisteren – naar jezelf en naar elkaar – is de vaardigheid die je nodig hebt om hier te komen.
“Om iets te presteren moet je een ‘negatieve ontvankelijkheid’ hebben, die hij omschreef als: ‘het vermogen om in onzekerheid te verkeren, het mysterie te omarmen, te twijfelen, zonder verwoed te streven naar redenen en feiten’. […] Negatieve ontvankelijkheid ligt ook aan de basis van creativiteit, want ze leidt tot nieuwe manieren om over dingen na te denken.”
BEST GELEZEN ARTIKELEN
‘Bodem vinden’ in de echte wereld
Hoe houd je koers?
We are not alone
Over een herboren vriendschap
Helpen bij verlies
Praktijkcase: Hoe los jij de puzzel op?
Over overleven en liefhebben
Over het grote in het kleine leren
Voor jou en jullie ontwikkeling
Over persoonlijk leiderschap
Als je alles om je heen loslaat?
Meer zicht op de liefdesrelatie
ALLE COLLECTIES
AANDACHT
AFSCHEID
ANGST
ARTIKEL
AUTHENTIEK
AVONTUUR
BETEKENIS
BEWEGING
BOEK
COACHING
CONFLICT
CONTACT
DOCUMENTAIRE
EENZAAMHEID
FILM
GEZONDHEID
HECHTEN
INTIMITEIT
KRACHT
KWETSBAARHEID
LIEFDE
MOED
MUZIEK
NATUUR
PERSOONLIJK LEIDERSCHAP
PLEZIER
PODCAST
REIZEN IN JEZELF
ROUWEN
RUST
SCHAAMTE
SCHULD
SERIE
TEAM-
ONTWIKKELING
ONTWIKKELING
TRANSFORMATIE
VERDRIET
VIDEO
WANDELEN
WOEDE
NAAR ALLE THEMA’S
Inspiratie en op de hoogte blijven?
KoopenBakker volgen?
Schrijf je in:
Je vindt ons hier:
