Ik las het boek Intimiteit van Paul Verhaeghe over een holistische benadering van gezondheid waarin de geest verbonden is met het fysieke. Over intimiteit – bij jezelf en in de relatie –, over hoe je geluk en genot ervaart. Over hoe heftig het is om in een tijd te leven waarin zo veel signalen op je afgevuurd worden. Het is ook een boek dat de grote hoeveelheid stress, burn-out en depressie in onze samenleving verklaart. En het is een boek dat de correlatie legt tussen lichamelijke ziektes, onze geest en onze omgeving. Een aanrader dus. 

Beantwoord deze vragen eens voordat je verder gaat lezen.

1. Welke (on)bewuste signalen worden op jou afgevuurd? Denk ook eens aan het non-verbale gedrag van mensen.
2. Heb je fysieke klachten waar geen medische verklaring voor is?
3. Hoeveel vertrouwen en veiligheid is er in jouw omgeving, organisatie en team?

Je gedachten geven emoties en lichamelijke sensaties en vice versa. Denk maar eens aan de spanning in je buik als je iets uitdagends moet doen. Op korte termijn maakt het je alerter en scherper. Je presteert beter. Als het te lang duurt veroorzaakt de spanning problemen. Ze kunnen letterlijk fysieke en geestelijke gezondheidsproblemen veroorzaken. Geestelijke problemen en trauma’s kunnen in het lichaam worden opgeslagen.

“In het brein worden emotioneel belangrijke beelden geactiveerd met als gevolg reële effecten op sommige lichamelijke functies; de activering gebeurt buiten het bewustzijn om en wordt veroorzaakt door stress in combinatie met herinneringen.“

Onze geest, emoties, en lichamelijke sensaties worden beïnvloed door onze omgeving. Dat is natuurlijk niet nieuw. Als iemand ons een beeld voorhoudt dan kunnen we nadenken en een keuze maken. We worden vrolijk, blij, enthousiast, ervaren diepe liefde en genegenheid en soms worden we kwaad of angstig, raken we geïrriteerd of zijn we gestresst. Als dat laatste vaak gebeurt, heeft dat zoals hierboven wordt beschreven een nadelig effect op ons lichaam.

“We moeten dringend beseffen dat de oorzaken van ziekte en gezondheid in het merendeel van de gevallen niet zozeer in het lichaam zelf liggen, maar eerst en vooral in het psychosociale veld. Een agressieve, beschuldigende en individualiserende omgeving maakt mensen ziek en verkort hun leven.“

Maar wat gebeurt er nu als we de beelden en woorden veelal niet bewust waarnemen. Onze keuzevrijheid is dan veel beperkter en de effecten kunnen veel ingrijpender zijn. Dat betekent dat een langdurige blootstelling aan een ongezonde omgeving ons onbewust geestelijke en lichamelijke klachten kan opleveren. We hebben het niet in de gaten.

“Onderzoek toont hoe verregaand de invloed is van de de ons omringende woorden en beelden en hoezeer indrukken, ook niet-bewuste, ons denken, ons gedrag, ons zelfbeeld en zelfs ons reëel lichaam bepalen.“

Wat kun je doen? Allereerst kun je je overdreven reacties onderzoeken. Waarom reageer je soms zo overtrokken op bepaalde personen of situaties? Vaak wordt dan een oude herinnering of gevoel in ons aangeraakt. Het is verstandig om een coach of therapeut in te schakelen om dat samen te achterhalen. Je volgt onderstaande leerlijn en zorgt daarmee dat signalen met heftige effecten minder invloed op je hebben.

Tegenwoordig is het ook verstandig om vaardigheden als ‘afgrenzen’ en ‘omgaan met verwachtingen’ goed onder de knie te krijgen. Ook dan beloop je vaak de onderstaande leerlijn. De signalen, indrukken, vragen en de onbewuste druk zijn vaak zo groot dat deze vaardigheden en competenties je een hoop gedoe besparen. Het gaat dan over voor jezelf zorgen, naar je eigen behoefte luisteren en je niet laten verleiden om te pleasen door een extra taak op je schouders te nemen ten koste van jezelf. Want we willen niet teleurstellen, afgewezen worden maar gezien en geaccepteerd worden. Dus doen we het maar met nadelige gevolgen voor onszelf.

Een andere strategie is om het nadelige effect op je geest en lichaam te verminderen. De kunst is om de spanning die je in je lichaam opbouwt te ontladen. Je hebt verschillende methoden om het effect van je emoties, gedachten en lichamelijk sensaties te reduceren. Het kernwoord is aandacht. Paul Verhaeghe noemt meditatie, mindfulness, het maken van kunst, yoga of ‘martial arts’. Ik zou naast het advies van Paul Verhaeghe de natuur willen toevoegen om te ontladen. Bekijk en lees eens deze zaken en trek zelf je conclusies:

1. Over de magie van wandelen – blog over boek
2. Over de hand van de natuur voelen – blog over boek
3. Over hoe de natuur je helpt – vlog
4. Over reizen in jezelf – blog over boek
5. Over de kracht van bergen – film