Voel ik dit omdat er werkelijk iets gebeurt? Of zijn dit de gevolgen van een dagdroom? Schrik ik omdat er echt iets plaatsvindt? Of dénk ik dat er iets in mijn omgeving speelt? Voel ik dit omdat mijn lichaam mij een (on)bewust signaal van gevaar geeft? Of lopen mijn gedachten weg naar een lastige gedachte en voel ik me daardoor ongemakkelijk? Kun je niet concluderen dat je gedurende de dag vaak, en veelal onbewust je aan het verbeelden bent? En dat die verbeelding gevolgen heeft voor hoe jij je voelt, je houding en daarmee invloed heeft op jouw manier van handelen. Veel van ons (on)bewuste gedrag in een ontmoeting of situatie gaat gepaard met een krachtige en vaak onbewuste manier van verbeelden. Wat zou er gebeuren als je dat waanzinnige talent van verbeelden actief inzet om jezelf te ontwikkelen.

“Er is een bijzondere wereld in jou.
Sluit je ogen en kijk!”

GEDACHTE, EMOTIE, LICHAAM, BEWUSTZIJN, FOCUS EN STUREN

Hoe doe je dat dan? Je gebruikt je mentale kracht om je een situatie, gebeurtenis of ontmoeting in te beelden. En als je dat op een aandachtige en bewuste wijze doet dan zijn daar onmiddellijk weer die gevoelens van plezier, verdriet, angst en die kleine en grote spanningen in je lichaam die bij dat moment horen. Je stapt in een imaginaire wereld waarin je een situatie herbeleeft. Of jij bevindt je in een nieuwe, onbekende en misschien zelfs wel toekomstige ontmoeting. In welke emotionele staat van zijn kom je terecht? Hoe kijk je op dat moment naar jezelf, de ander en de wereld? En als je jezelf wil ontwikkelen. Hoe zou je willen kijken? Wat zou je nu anders willen doen? Welk gedrag vertoon je dan? En wat zijn de gevolgen van die gedragsverandering voor jou, de ander en de situatie?

VISUALISATIE HEEFT HETZELFDE EFFECT ALS ECHTE ACTIES

Waarom zou je nu een situatie of ontmoeting gaan inbeelden? Nou, omdat bewezen is dat een visualisatie dezelfde mentale instructies kan veroorzaken, als een werkelijke actie. Anders gezegd: visualisatie heeft vergelijkbaar effect op je brein en je lichaam als echte acties. De beelden en ervaringen tijdens een visualisatie bestaande uit gedachten, emoties en lichamelijke sensaties en gewaarwordingen kunnen nieuwe neurale wegen creëren en leveren daarbij – nieuwe of andere – gevoelens op. Je brein ‘vertelt’ de neuronen namelijk dat je een actie echt aan het uitvoeren bent. Je creëert in die ervaring een nieuwe herinnering in je geheugen en je lichaam.

JEZELF KRACHTIG ONTWIKKELEN EN REGULEREN

Wetenschapper betogen dat we op een gecontroleerde manier aan het hallucineren zijn. En juist door het op een andere manier aansturen of aanpassen van deze gecontroleerde hallucinatie zorg je dat je op een ongekend krachtige en effectieve manier kunt ontwikkelen en jezelf kunt reguleren in de meest uiteenlopende situaties.

EEN NIEUWE WERELD OPENT ZICH

En dan opent zich een nieuwe wereld waarmee je met de magie van je verbeelding jezelf kunt ontwikkelen. Je gebruikt deze techniek tijdens die kleine lastige momenten van alledag om naar andere en nieuwe manieren te zoeken. Kun je in dat ploeteren en struikelen niet het allermeeste leren? Ik wel.

OVERZICHT ARTIKEL

1. Mogelijke ingrediënten in een visualisatie
2. Praktijkcase: een begeleidingsinterventie met visualiseren uit mijn dagelijkse praktijk
3. Visualiseren en verbeelden in het dagelijks leven
4. Visualiseren en verbeelden als onderdeel van een integrale leerervaring
5. 10 toepassingen: visualiseren en verbeelden in coaching en training
6. Zelf doen: maak je eigen visualisatie ‘De keuze’ om je gedrag te veranderen.

OEFENING ‘DE KEUZE’ VOOR JE DAGELIJKS LEVEN

Wil je visualisatie op een pragmatische en simpele wijze in je leven toepassen? Kijk dan een naar de oefening ‘De keuze’ die ik voor mezelf ontwikkelde en afgelopen zomer regelmatig in het dagelijks leven gebruikte. Ik veranderde met die visualisatie mijn levensritme. Ik heb bijvoorbeeld eindelijk dat gewenste ochtendritueel. Nu nog kijken of ik de hectiek val alledag kan volhouden.

Naar de oefening ❯

BEKEND PRINCIPE IN TOPSPORT

In topsport is de techniek van visualisatie een bekende methode. Denk bijvoorbeeld aan die hoogspringer of turner. In het visualiseren van de aanloop, de sprong of de oefening maken zij zichzelf klaar voor het moment. Ook de ‘free-climber’ Alex Honnold gebruikt deze techniek bij zijn ‘free solobeklimming’ van ‘El Capitan’. Deze atleten weten dat je je geest en je lichaam op een vrij gemakkelijke wijze kan voorbereiden op een toekomstige gebeurtenis. Ook in het teamsport zijn rake voorbeelden te vinden. Doordat ze de wedstrijd in hun hoofd al hadden gespeeld, konden ze tijdens de wedstrijd bijvoorbeeld sneller op een situatie anticiperen.

IN HET MOMENT ZIJN

Veel coaches en trainers gebruiken veelal onbewust deze techniek in hun begeleiding. Het is bijvoorbeeld het moment om samen naar die lastige gebeurtenis in je leven te gaan. Misschien om zelfs een reis naar die eerste jaren van je leven te maken waar je onbewust – vaak kinderlijke – besluiten hebt genomen die je nu nog parten spelen. Niet alleen komen die beelden weer naar boven. Ook de bijhorende gedachten, gevoelens en lichamelijke gewaarwordingen kunnen op dat moment weer worden ervaren. Je lichaam heeft namelijk ook een geheugen. Het lijkt wel weer of je in dat moment staat.

RUIMTE

En als dat belangrijke moment met al die ervaringen daar weer is – eventueel met de fysieke en mentale steun van een coach –, dan ontstaat er een prachtige plek voor een coach om de cliënt te helpen. Alleen al het samen aangaan van de reis in jezelf en de getuigenis die daarbij wordt ervaren, levert vaak al ruimte en soms zelfs al wat eerste rust op. Want waar je je normaal gesproken tegen een bepaalde herinnering verzet, kun je op dat moment de herinnering en de bijbehorende ervaring toelaten en ondanks de opkomende overweldigende gevoelens de situatie in je gedachten blijven aankijken. Dat kan zo bevrijdend zijn. Soms levert het verzet tegen die specifieke herinnering of gebeurtenis namelijk de grootste stress op.

DE HERINNERING EEN ANDERE BETEKENIS GEVEN

Met onze kracht van verbeelden kan de herinnering in een ander perspectief worden geplaatst. Door vragen te stellen, een andere invalshoek te geven of je in gedachte op een andere manier in die gevisualiseerde situatie te laten reageren, kan de kleur van de ervaring met bijhorende gedachten en gevoelens veranderen. Niet alleen de herinnering verandert, maar ook je reactie op de herinnering in de vorm van specifiek gedrag kan veranderen. Waar eerst een onbewust en vergelijkbaar signaal uit je omgeving – die lijkt op die gebeurtenis uit je verleden – een set van vergelijkbare gedachten, gevoelens en gedrag kan oproepen, wordt door deze visualisatie een eerste aanpassing gedaan. Om dat vervolgens in de praktijk verder uit te bouwen

ZELFREGULERING DOOR GEMIS TE OMARMEN

Ik gebruikte tijdens de lockdown door COVID-19 zelf een visualisatie om mijn eenzaamheid en het gemis dat daaronder zat te omarmen. Talloze malen vertelde ik mezelf een zelfgemaakte verhaal. Ik kon niet anders. Ik wist dat daar iets te halen was. Ik werkte het later in een podcast uit voor mijn leiderschapsprogramma. Luister eens naar.

RUST EN STILTE

Het was een parabel geïnspireerd op een intense gebeurtenis en waar ik geen actieve herinnering aan heb, maar die onbewust een enorme impact op mijn leven heeft gehad. Door die gebeurtenis in een verhaal te stoppen kreeg ik toegang tot mijn verborgen emoties. Elke keer als ik dat verhaal in mijn gedachte aan mezelf vertelde, was er er diepe ontroering en een krachtige lichamelijke reactie. Totdat die reactie ineens stopte en het heel rustig werd. Via het verhaal was er iets van heling gekomen. De eenzaamheid verdween en maakte plaats voor diepe rust en stilte.

ONBEGRENSDE MOGELIJKHEDEN

Je beseft je nu misschien dat de mogelijkheden van deze techniek groot zijn. Je kunt een ontmoeting analyseren door vanuit een ander perspectief te kijken, nieuw gedrag te oefenen door dat in je hoofd te oefenen, je voor te bereiden op een situatie, jezelf te kalmeren et cetera. Je hoeft alleen maar je ogen te sluiten en te gaan kijken. In de stilte met het gewenste beeld reageert het lichaam.

HANDREIKING

In een veilige omgeving op een laagdrempelige manier nieuwe dingen leren. Verdwijnen in een imaginaire wereld en op avontuur gaan. Wie wil dat nou niet? Kijk eens naar de onderstaande tabel met de ingrediënten die je tot je beschikking hebt. Je gebruikt er onbewust al veel in je dagelijks leven. Dit is nog lang niet volledig, maar geeft een eerste beeld van de rijkdom aan mogelijkheden.

– Tekst ‘De kracht van visualiseren’ gaat onder de tabel verder –

Filter, venster of kijkwijze	Polariteiten en richtingen	De onderzoekende vraag
Richting	Benaderend – Vermijdend	In hoeverre denk je benaderend of vermijdend in datgene wat je verwacht en belangrijk vindt?
Referentiekader	Intern – Extern	Hoe weet je wanneer je iets goed doet? Heb je daarvoor een externe bevestiging nodig?
Relatie	Overeenkomst – Verschil	Zie je eerst de verschillen of eerst de overeenkomsten?
Aandachtsrichting	Zelf – Anderen	In hoeverre ben je gericht op jezelf of op anderen?
Reden	Mogelijkheid – Noodzakelijkheid	Doe je de dingen die je doet voornamelijk omdat het kan of omdat het moet?
Representatie	Zien – Horen – Lezen – Doen	Hoe weet je wanneer iemand anders goed is in zijn werk? Welk zintuig gebruik je daarvoor?
Demonstratie	Automatisch – Tijdsperiode – Aantal maal – Continue	Hoe vaak heb je bevestiging nodig voordat je ergens van overtuigd bent?
Managementrichting	Zelf – Anderen	Waarop ben je gericht tijdens je werk? Op het werk / de aansturing van jezelf of dat van anderen?
Actie	Actie – Denken	Wat doe je eerst voordat je tot actie over kunt gaan?
Affiliatie	Team – Onafhankelijk	In welke rol voel je je het gelukkigst?
Werkvoorkeur	Dingen – Systemen – Mensen	Waar ben je op gericht tijdens je werk?
Primaire Interesse	Mensen – Omgeving – Dingen – Activiteiten – Informatie	Waar ben je in je privéleven op gericht?
Chunksize	Specifiek – Globaal	Ben je gericht op de grote lijnen of details willen weten?
Emotionele Stress Respons	Denken – Voelen – Keuze	Wat geeft jou het meeste stress?
Tijdopslag	In time – Through time	Hoe heb jij het verleden en de toekomst voor jezelf georganiseerd?
Modale Operator Volgorde	Noodzakelijkheid – Mogelijkheid	Mensen hebben de voorkeur om in termen te praten van ‘noodzakelijkheid en dan mogelijkheid’ of ‘mogelijkheid en dan noodzakelijkheid.

Tabel: Mogelijke elementen die spelen bij visualiseren

PRAKTISCHE TOEPASSING IN BEGELEIDING

Als je vervolgens in het ‘echte’ leven voor een dergelijke situatie staat dan heb je het al een keer gedaan. En weet je bewust wat je wilt doen. Langzaam ga je dan van het onbekwame naar het bekwame. En als je veel oefent beweeg je van het bewuste naar onbewuste. Het wordt een nieuw instinctief patroon. In het bewust, structureel en aandachtig oefenen verandert je leven. Laat ik het illustreren met een voorbeeld begeleidingsinterventie waarin de kracht van deze techniek duidelijk wordt.

– Tekst ‘De kracht van visualiseren’ gaat onder het kader verder –

PRAKTISCH VOORBEELD

Een krachtige ervaring

Ik kan een van mijn eerste krachtige interventies met deze techniek nog goed herinneren. Ik gebruikte visualisatie al onbewust tijdens mijn klimexpedities en avonturen om de pijn van een inspanning te verzachten of het gewenste doel te bereiken. Tijdens mijn opleidingen kreeg ik meer handvatten en context bij deze manier van begeleiden en experimenteerde ik veelvuldig. In het eerste jaar van mijn praktijk vroeg een cliënte mij hoe ze kon omgaan met het feit dat ze geen plezier meer beleefde aan seksuele intimiteit met haar partner, ondanks haar diepe liefde voor hem. Ze werd op specifieke momenten overweldigd door diezelfde onaangename gevoelens waar ze geen vat op kon krijgen. Mijn spontane ingeving was om dit te verkennen via een visualisatie. Ik wist dat in de ontstaanswijze van dit gevoel ook de sleutel tot een oplossing van meer plezier lag.

COMFORTABEL EN VERTROUWEN

Ik vroeg haar of zij zich comfortabel en vertrouwd voelde om samen met mij dit intieme moment in haar relatie in deze vorm van begeleiding te onderzoeken. Ik gaf aan dat ze op elk moment de visualisatie kon stoppen als zij zich door mijn aanwezigheid oncomfortabel voelde. Ik benadrukte ook dat in de ontmoeting met haar man juist bij de ontstaanswijze van dat lastige gevoel waarschijnlijk meer bewustzijn zou ontstaan en dat we dan informatie hadden om een oplossing te zoeken. Ze moest weer naar dat ongemakkelijke gevoel.

TWEE WERELDEN OP AFSTAND MET ELKAAR VERBONDEN

In de visualisatie nam ik haar mee naar die intieme ontmoeting met haar man. Ze sloot haar ogen en zij beeldde de ontmoeting in. Ik daarnaast op een afstandje af en toe met mijn ogen dicht om me te concentreren en de juiste instructie te geven. Zo nu en dan opende ik mijn ogen om te zien hoe zij fysiek op de beelden in haar hoofd reageerde. Stapje voor stapje begeleidde ik haar met vragen en instructies naar die intieme ontmoeting zonder iets te horen over de details van de ontmoeting. Zij in haar eigen wereld met de beelden van de slaapkamer en haar partner. En ik in mijn wereld waarin ik haar begeleidde.

VOORDELEN

Het voordeel van een visualisatie is dat de cliënte in haar eigen wereld met haar eigen intieme en privacygevoelige beelden zit waar ik geen zicht op heb. Ze is letterlijk in haar eigen wereld. Ik heb natuurlijk informatie nodig om haar verder te begeleiden. En dat doe ik door naast haar op afstand vragen te stellen om zo haar bewustzijn te vergroten en mij de informatie te geven waarmee ik kan werken. Zij in haar wereld. Ik in mijn wereld. Welke gedachte is er nu? Wat voel je in je lichaam? Waar voel je dat in je lichaam? Wat gebeurt er als je partner dichterbij komt? Wat gebeurt er als hij je aanraakt? Hoe reageer jij? Hoe reageert je partner?

REIZEN IN JE VERLEDEN

Op een gegeven ogenblik kwamen we bij het moment waarop ze de lichamelijke spanningen begon te voelen. Ik vroeg aan haar of ze zich op dat gevoel wilde focussen. Waar voel je dit in je lichaam? En later. Herken je deze spanning? Heb je dit weleens eerder gevoeld? En wanneer en waar voelde je dat?

OVERGANG NAAR EEN ANDERE WERELD

Het beeld van de slaapkamer verdween en ze stond weer als klein meisje in de huiskamer tegenover haar vader. In die ontmoeting met haar vader had zij precies hetzelfde gevoel. Ze vertelde dat ze in die kleine dagelijkse ontmoetingen met haar vader zich zo kon aanpassen. Ze hield haar eigen behoefte voor zichzelf. Bang voor afwijzing, bang om het contact en de verbinding met hem te verliezen.

BRON

Op dat moment werd de achtergrond van de spanning in bed ook duidelijker. In het ‘goed’ willen doen in haar opvoeding sprak zij haar eigen behoefte onvoldoende uit, paste zij zich aan en als zij zich te veel aanpaste en te ver ging ontstonden er spanningen in haar lichaam. De aanpassing wordt dan te groot. Om zich vervolgens uit de ontmoeting terug te trekken. En precies datzelfde proces speelde zich met haar partner in bed af.

ONTSTAANSWIJZE GEDRAG

In de eerste jaren van ons leven leren we ons tot de situatie waarin we terechtkomen te verhouden. We zijn als baby peuter en kleuter hulpeloos en kiezen de beste strategie om liefde, warmte en voeding te krijgen. In de interactie met onze ouders en onze omgeving ontstaat daarmee ons gedrag. Een van de strategieën die we leren is ons aanpassen aan de wensen van de ander. Iets wat we allemaal kunnen doen. Het zorgt dat we worden geaccepteerd, liefde, eten en warmte ontvangen. In dit geval gaven de verkrampingen en terugtrekken aan dat iemand zich te veel aanpast en dat zij over een interne grens dreigde te gaan.

BEWUST EN ONBEWUST

Dit gedrag dat we ontwikkelen in relatie tot onze omgeving ontwikkelen, is niet alleen bewust, maar ook veelal onbewust. Het is een instinctieve beweging die vaak automatisch en routinematig wordt gedaan. Ook in bed bij je geliefde. De signalen van het lichaam zijn een uitstekend teken om de bron van dat gedrag te ontdekken omdat we in het moment vaak geen actieve herinneringen hebben bij dat specifiek gevoel. Het is dan goed om de spanningen, tintelingen en verkrampingen in het lichaam als leidraad te nemen. Het lichaam heeft namelijk ook een geheugen. Door te focussen op die gewaarwordingen en naar je verleden te reizen, komen vergeten herinneringen uit onze onbewuste in het bewuste. In dat begrip is gedragsverandering makkelijker te realiseren. Je weet wat je doet en waarom je het doet. En in de coaching krijg je dan de gelegenheid om een andere manier te ontdekken. Een die je nog niet zo goed kent. ‘Tijd om te oefenen’, zeg ik dan.

INTERVENTIE

Nu positioneerde ik de cliënte in de visualisatie tegenover haar vader en vroeg haar om haar eigen behoeften tegenover hem hardop uit te spreken. Een ervaring die een kleine nieuwe herinnering maakte. Deze kleine herinnering is de eerste stap in een veranderende handelingswijze. Hier is de uitdaging nog niet mee opgelost. Het lichaam zal nog steeds op de vertrouwde instinctieve manier reageren. Zo is het immers aangeleerd. Je zou bijna kunnen zeggen: zo is zij geprogrammeerd.

BEWUST OEFENEN

De interventie moet nog landen en de lerende ervaring moet worden uitgebouwd. Deze wordt vervolgens in de coaching, training of met facultatieve opdrachten in je dagelijks leven verder uitgebouwd. Die kleine nieuwe eerste stappen worden dan langzaam een nieuwe weg in de vorm van nieuwe hersenbanen.

MEER UITSPREKEN

Ik gaf haar een dagelijkse oefening om haar eigen behoefte uit te spreken. Eerst hardop voor zichzelf. Later in contact met anderen. In deze oefening ontstaat een klein fundament van waaruit als zij – voor een vergelijkbare situatie staat – op een andere manier kan handelen. Ze heeft het immers al geoefend.

NIEUWE STAP

Toen ik haar de volgende keer zag vertelde ze me met een brede lach dat er een verdieping in de intimiteit en seksualiteit had plaatsgevonden. Ze durfde zich meer te laten zien. Ze betraden een gebied gekomen waar ze nog niet waren geweest. Een nieuwe weg ontvouwde zich.

Lees meer over de coachingsfilosofie ❯

TOEPASSINGEN IN DE PRAKTIJK

In de loop van de jaren gebruik ik deze techniek – in allerlei vormen – in executive coaching, teamcoaching, workshops, trainingen, leiderschapsreizen en in leiderschapsprogramma’s:

1. Rust. Het is een prachtige manier om een deelnemer, groep of coachee uit de hectiek van alledag te halen en met een korte visualisatie voor een sessie of een training klaar te maken.

2. Informatie aanreiken waarin de eigen ervaring is verwerkt. Op een leiderschapsreis tijdens een pauze vind ik het bijvoorbeeld fijn om informatie over een specifiek thema in relatie met een eigen ervaring van de deelnemer over te dragen. Denk bijvoorbeeld aan gedragsverandering, omgaan met beschermingsmechanismen, bewustzijn krijgen op stress in je lichaam et cetera. Om vervolgens verdiepende vragen tijdens de wandeling mee te geven om dit thema verder te onderzoeken.

3. Omgang met stress. Ik geef een visualisatie graag als vorm aan een cliënt mee om zichzelf in het dagelijks leven op stressvolle momenten te reguleren. Vaak maak ik een koppeling met geluid en de ademhaling. Omdat de trillingen van het geluid in het lichaam en je manier van ademhalen een kalmerend effect op de geest hebben. Het lichaam reguleert dan de geest in plaats van dat de geest het lichaam reguleert. Met de juiste visualisatie word je kalm en maak je jezelf bijvoorbeeld klaar voor een lastige ontmoeting of een presentatie. Ik doe het zelf altijd voor een training.

4. Nieuwe dimensie. In het ontwikkelen van het persoonlijk ontwikkelingsprogramma van KoopenBakker ontstond er een nieuwe dimensie toen visualisaties – in de gehele leerfase – op een proactieve manier werden gebruikt. In meer dan 80 visualisaties wordt deze techniek in de meest uiteenlopende vormen gebruikt. Bijna 30 uur om jezelf op elke plek en ieder tijdstip jezelf te ontplooien. Bovendien kreeg het een belangrijke rol om de opgedane ervaringen en inzichten te integreren. Juist in het combineren met andere coachings-, trainings- en leermethoden wordt de kracht van deze techniek volledig benut is mijn ervaring.

– Tekst ‘De kracht van visualiseren’ gaat onder het kader verder –

VERBEELDEN

Een integrale manier van leren voor elke leerstijl

<strong><P ALIGN="center"><span style="font-size:16px;">LEIDERSCHAP</span></P></strong>

In het persoonlijk ontwikkelingsprogramma van KoopenBakker zijn visualisaties een vast onderdeel. Er bevinden zich meer dan 80 visualisaties in het programma. Bijna 30 uur aan begeleide visualisaties om jezelf op elke plek en tijdstip inzichten op te doen en te leren. Gebruik je verbeelding om jezelf te ontwikkelen.

LIJNEN WAARLANGS JE KUNT REIZEN EN AFDALEN

In die begeleide visualisatie krijg je lijnen waarlangs je kan reizen. Je daalt in jezelf af. Het bijzondere is dat je theorie, modellen en oefeningen krijgt die je tijdens die afdaling toepast op je eigen ervaringen, herinneringen, gevoelens, gedachten en gedrag.

EERSTE KLEINE STAP

Het is vaak een eerste kleine stap om in je eigen veilige wereld meer bewustzijn te krijgen. Maar dat niet alleen. Ook om informatie over te dragen, te onderzoeken, te analyseren, te leren, te ontwikkelen, los te laten, te omarmen, beter te leren voelen, uit te reiken et cetera, maar ook om het geleerde op een dieper niveau te integreren.

TOTALE BEWUSTE INTEGRALE ERVARING

Vaak weet je het als je iets leest of krijgt aangereikt, maar begrijpen doe je het nog niet. Je begrijpt het pas als het een totale bewuste integrale ervaring is waar gedachten, gevoelens en lichaam met elkaar verbonden zijn. En daar is visualisatie een uitermate geschikt methode voor. Om het geleerde en het ontwikkelde diep in jou te integreren.

BEKIJK DE STAPPEN!

STAP 1: VOORBEREIDEN EN LEREN

In het ontwikkelingsprogramma krijgen de deelnemers elke vrijdagochtend een e-mail. Elke twee weken wordt er een specifiek onderwerp behandeld om jezelf beter te leren kennen en te ontwikkelen. Korte beschrijvingen van psychologische modellen, gedragsstrategieën, theorieën en ervaringen uit de praktijk, worden aangevuld met korte video’s waar de onderwerpen en thema’s worden toegelicht. Tevens krijg je elke week korte en concrete opdrachten met specifieke voorbeelden op dat onderwerp uit de praktijk. De voorkeur is om die informatie vrijdag of in het weekeinde tot je te nemen.

STAP 2: EXPERIMENTEREN EN OEFENEN IN HET DAGELIJKS LEVEN

Dan is het de beurt aan jou om in die werkweek daarop met die concrete vragen en opdrachten in je dagelijkse leven aan de slag te gaan. Met de aangereikte informatie word je uitgedaagd om te gaan onderzoeken, analyseren, oefenen en te experimenteren. Je gebruikt de momenten van alledag om meer bewustzijn te krijgen, te oefenen, jezelf te trainen en te ontwikkelen. Daar wordt immers het meeste geleerd.

STAP 3: COACHING OP HET GELEERDE EN DE OBSTAKELS

Met de verruiming van het bewustzijn en de opgedane ervaringen wordt er in de week daarna gecoacht. Wat ging goed? Welke inzichten heb je opgedaan? Waar liep je tegenaan? Elke deelnemer ontvangt individueel (executive programma) of in de groep (groepsprogramma) interventies en suggesties. Om vervolgens met de tweede e-mail met de inzichten en het geleerde weer in de praktijk aan de slag te gaan en alles naar een volgend niveau te brengen.

STAP 4: ANDERE PERSPECTIEVEN EN INTEGRATIE VAN HET GELEERDE

In de tweede e-mail wordt verdieping gegeven op hetzelfde onderwerp en thema vanuit een andere invalshoek. Door middel van inspiratie in de vorm van artikelen, films en documentaires krijgen deelnemers voorbeelden en andere perspectieven op het thema van die week. Visualisaties zorgen ervoor dat de inzichten van afgelopen week in de coaching en het programma op een meditatieve en gefocuste manier kunnen worden verdiept en geïntegreerd. Omdat – in die bijna heilige ruimte waar je afgesloten bent van de buitenwereld – je je zeer goed kan focussen op je gedachten, je gevoel, je lichaam, gedrag en de inzichten die je hebt opgedaan.

STAP 5: VERDIEPING VAN HET GEÏNTEGREERDE

In korte en effectieve trainingsdagen wordt het geleerde, de inzichten en de opbrengst vervolgens verder verdiept en geïntegreerd. Met behulp van oefeningen, familie-opstellingen en persoonlijke coaching in de groep wordt de ervaring nog rijker. Zo kun je drie modules doorlopen. De eerste module gaat over meer bewustzijn krijgen op je gedrag en communicatie in de ontmoeting. De tweede module behandelt hoe dat gedrag bij jou is ontstaan. Je begrijpt waarom dit voor jou een logische manier van handelen is en je leert de principes van gedragsverandering. En de derde module gaat over meer betekenis vinden. Je past het geleerde van de eerste twee modules op krachtige wijze in je dagelijks leven toe door te focussen op betekenis, obstakels en het verkrijgen van meer vertrouwen.

STAP 6: NIEUWE BLIK VOOR EEN LEVEN LANG LEREN

Alles is erop gericht om jouw specifieke leerstijl te faciliteren om zo op een krachtige manier je doelstellingen te realiseren. Niet alleen tijdens de coaching en training, maar vooral ook in het dagelijks leven na het programma. Je krijgt een andere manier van kijken aangereikt die je tezamen met de methoden en technieken op elk moment kunt blijven toepassen. Ook ik doe dat elke keer weer. Hoe kun je elke keer weer in jezelf reizen voor meer bewustzijn, meer begrip en meer betekenis? Wat heb ik nu weer te leren om meer rust, vrijheid, plezier en betekenis te ervaren?

Lees meer over het programma ❯

TALLOZE MANIER OM TOE TE PASSEN

Visualisatie kun je dus op talloze manieren toepassen. Dat is je inmiddels wel duidelijk. Met die techniek vergroot je niet alleen je bewustzijn en je mentale kracht, maar leer je je lichaam en je gevoel wennen aan nieuwe situaties. Het is aan te raden om ze voor optimaal gebruik te combineren met andere trainings-, coachings- en leermethoden. En voorzichtigheid is bij deze techniek overigens wel geboden. Bij verkeerd gebruik kun je namelijk – zeker bij overweldigende ervaringen – iemand weer opnieuw traumatiseren.

– Tekst ‘De kracht van visualiseren’ gaat onder het kader verder –

10 TOEPASSINGEN

Verbeelden in coaching, training en het dagelijks leven

Visualisaties kunnen dus heel inhoudelijk worden door informatie uit theorieën, modellen en ontwikkelingspsychologie te combineren met de ervaring, het gedrag en het bewustzijn van de luisteraar. Het concretiseren van je leeruitdaging, het bewustzijn krijgen op je gedragspatronen, het onderzoeken van een lastige situatie, het aanleren van nieuw gedrag, het achterhalen van een verbinding tussen je huidige gedrag en de momenten waarop je dit gedrag ontwikkelde, het omarmen van je gemis, het oproepen van een gevoel van vertrouwen, het aanleren van nieuwe vaardigheden et cetera. Het is vaak een eerste kleine stap om in je eigen veilige wereld meer bewustzijn te krijgen of iets nieuws te leren. Om vervolgens de informatie te gebruiken in een oefening of opdracht, in coaching of training of in een familie-opstelling. En het daarna in je dagelijks leven toe te passen totdat het in het bekwame zit en je het vervolgens onbewust gaat toepassen.

1. HET ONDERZOEKEN EN ANALYSEREN VAN LASTIGE SITUATIES

Je kunt lastige situaties in een visualisatie onderzoeken. Je beeld het voorval in, gaat in je gedachten letterlijk weer naar de situatie terug en onderzoekt de gedachten, je gevoelens en bijvoorbeeld de spanning in je buik, je nek of je rug. Wat gebeurt er in het moment? Welk signaal, gebaar, woord of houding roept dit op? Heb ik dit vaker meegemaakt? En hoe reageer ik? Wat is mijn blik of perspectief op de ander, de situatie en de wereld? En wat gebeurt er als ik een andere positie of perspectief inneem? Wat levert me dat op? Zou ik het dan anders doen?

2. ZICHT OP JOUW GEDRAGSALGORITME

Je kunt je bewust worden van de volgorde van gebeurtenissen in je gedrag. Ik voelde iets, daar is daar die gedachte en vervolgens bekruipt me het gevoel dat ik hier weg wil. Of misschien is er eerst een gedachte, dan een terugtrekkende beweging en komt daarna pas de angst. Dat vraagt meestal wat training. Het voordeel is dat als je deze vaardigheden traint je in het moment meer zicht gaat krijgen op je instinctieve, automatische en routinematige bewegingen. En dat levert dan weer informatie en inzichten op om het anders te doen.

3. BEWUSTWORDING OP DE VERBINDING TUSSEN JE VERLEDEN EN HET HEDEN

Als je wat vaker met deze manier van werken oefent, zul je merken dat je op vrij eenvoudige wijze door een begeleide visualisatie bij een verborgen of vergeten herinneringen komt. Belangrijk daarbij is dat je je dan niet focust op je gedachten, maar op die kleine sensaties die je in je lichaam ervaart. Je gebruikt die kleine gewaarwordingen in de vorm van spanningen, tintelingen of warmte als leidraad om naar je verleden te reizen: reizen in jezelf. Oh ja, dit gevoel dat ik nu heb, had ik toen in die situatie in mijn verre verleden ook al. Je ziet hoe het verleden met het heden is verbonden en beseft dat deze manier van handelen een rode lijn in je leven is in deze specifieke situatie. Je realiseert je ook dat het toen je beste manier was om met die situaties om te gaan. En nu begin je langzaam te beseffen dat er ook andere manieren zijn. Hoe kan ik het anders doen? En wat zou er gebeuren als ik die andere manier nu eens in mijn gedachten zou gaan oefenen? Lees meer ❯

4. DE INVLOED VAN JE OMGEVING OP JE STAAT VAN ZIJN EN JE GEDRAG

In visualisaties kun je op een uitstekende manier meer zicht en bewustzijn krijgen op de boodschappen, tekens en signalen uit je omgeving – die je tot een bepaald gedrag aansporen. Je merkt hoe onveilig of onbetrouwbaar een bepaald gesprek voelt. Je wordt je bewust van jouw kenmerkende blik op de wereld en hoe die jouw staat van zijn beïnvloedt. Je ziet met welke kleur je naar de wereld kijkt. De een kijkt met een blik van rechtvaardigheid, de ander gebruikt een blik waar wat meer wantrouwen en gevaar in zit en sommigen zien in elke situatie een uitdaging of wedstrijd. Wat zou er gebeuren als je die bril afzet en een andere bril gebruikt? Lees meer ❯

5. ZICHT OP JE CONDITIONERING

Je krijgt in een visualisatie meer zicht op jouw blauwdruk en jouw conditionering – de manier waarop je denkt, voelt en handelt op basis van de ervaringen in jouw verleden – in specifieke situaties en ontmoetingen. Waarom reageer ik op vrouwen of bij mannen bijvoorbeeld zo en voel ik bij dat specifieke karakter of in die specifieke situatie zo? Je gaat je kenmerkende blik en het door jou gevormde wereldbeeld dat je daarmee hebt ontwikkeld ontrafelen. Hoe ziet jouw blik eruit? En waarom doe je dat in deze situatie op deze manier? Lees meer ❯

6. ZICHT OP JE STAAT VAN ZIJN EN JE BLIK OP DE WERELD

A. Alert

Als je bang bent dan gaat je lichaam en geest naar een staat van waakzaamheid. Je bent alert op gevaar en je gebruikt daarvoor een specifiek deel van je zenuwstelsel (sympathisch zenuwstelsel). Het betekent dat je lichaam zich klaarmaakt om de confrontatie aan te gaan of iets wil ontwijken. Daar is energie voor nodig. Dus die stoffen in de vorm van adrenaline, noradreline, cortisol en glucose worden alvast in je lichaam aangemaakt om die beweging mogelijk te maken.

B. Veranderende blik

Ook de manier waarop je informatie tot je neemt verandert. Elk signaal vanuit je omgeving wordt in deze alerte staat van zijn op een specifieke wijze gefilterd. Je hoort bijvoorbeeld achtergrondgeluiden minder en je gehoor focust zich harde geluiden zoals geschreeuw. Ook je blik verandert. Waar je bijvoorbeeld een lach of gebaar normaliter als prettig ervaart, zie je daar nu gevaar in. Je ervaart de wereld op een andere manier. Je zult merken dat je er haast geen controle over hebt en dat het automatisch gebeurt.

C. Bewustzijn

Door specifieke vormen van verbeelding aan te leren, kun je dergelijke situaties en je gedrag daarop ordenen. En dat helpt. Niet alleen in je onderzoek, maar ook in je dagelijks leven. Je beseft dat je in het moment met een gekleurde blik naar de wereld kijkt waardoor je disfunctionele manieren van handelen beter kunt controleren. Als je je daar bewust van bent, kun je juist door een visualisatie weer naar een andere staat van zijn komen vanwaaruit je met een wat helderen en meer neutrale blik naar de wereld kijkt.

7. OMGANG MET OVERWELDIGENDE ERVARINGEN EN TRAUMA

A. Indeling trauma en overweldigende ervaringen

Visualisatie is cruciaal bij het omgaan met overweldigende ervaringen of trauma’s in je leven. En iedereen heeft die in kleine of grote gebeurtenissen gehad. De omgang met die gebeurtenissen in relatie tot vertrouwen en je omgeving bepaalt je gedrag. Je zou die overweldigende ervaringen in drie soorten kunnen indelen:

I. Een overweldigende gebeurtenis in het heden of verleden. Een eenmalige overweldigende gebeurtenis zoals een auto-ongeluk, een brand of een overval. Ik heb nog jarenlang last gehad van een overval in Peru waar ik door vijf mensen ben aangevallen en buiten bewustzijn ben geraakt.

II. Een serie van overweldigende gebeurtenissen in het hier en nu. Een reeks van overweldigende gebeurtenissen of een heftige omgeving waar het lichaam en de geest tijdelijk aan bloot worden gesteld en zich vervolgens op aanpassen. Denk bijvoorbeeld aan een militair die zich aanpaste aan een oorlogsomgeving, het hebben van een intimiderende relatie of het zitten in een langdurige onveilige werkomgeving. Ik heb een tijdje in mijn leven in een omgeving gezeten met heel veel spanning. Als ik in een vergelijkbare omgeving zit en dezelfde soorten signalen ervaar, voel ik weer die spanning in mijn buik opkomen.

III. Een serie van overweldigende gebeurtenissen in de eerste jaren van je leven. Een serie van overweldigende gebeurtenissen of onveilige omgeving – voor het kind bestaande uit kleine of grote negatieve gebeurtenissen – in de eerste jaren van zijn leven. Denk bijvoorbeeld aan een onveilig gezinssituatie of kijk naar de gevolgen van pesten. Het verdriet van het overlijden van mijn vader en de sfeer die toen thuis ontstond in de eerste jaren van mijn leven, heb ik pas na heel veel werk grotendeels uit mijn systeem gekregen.

Deze laatste variant is misschien wel het lastigst omdat je je dan nog op een intensieve manier geestelijk en lichamelijk aan het ontwikkelen bent. De negatieve omgeving gaat dan op een intense manier via mogelijke karakterbewegingen in je persoonlijkheidsstructuur zitten.

Het wordt nog lastiger als dit in de eerste jaren van je leven gebeurt omdat je dan geen of een beperkt bewustzijn hebt. Kinderen van ouders met psychische problemen (KOPP) hebben hier vaak last van. Je geest weet het niet, maar je lichaam wel. Dat gedrag is nu misschien disfunctioneel en zit je in de weg, maar dat was destijds de beste oplossing om ermee om te gaan. In het dagelijks leven weet je dan niet wat je overkomt en waarom je lichaam zo reageert omdat je het cognitief niet begrijpt. Ook hier is het zaak om bewustzijn te krijgen op de instinctieve beweging.

B. Drie mogelijke vervormingen

De vraag die je mijns inziens dient te stellen is niet waarom je op deze manier reageert? Maar eerder wat is er in het verleden gebeurd waardoor je in deze aanpassing terecht bent gekomen. Dat kan op drie manieren:

I. Buiten het denken om reageren. Het lichaam reageert in stressvolle situaties op een instinctieve manier buiten het denken om. Dat komt omdat de weg naar de instinctieve reactie om onszelf te beschermen op een andere plek in onze hersenen zit dan het denken waarin je een reactie kiest op basis van de aangeleverde informatie. De weg naar de instinctieve reactie is sneller dan de weg naar het denken omdat je zo beter kunt overleven. Anders gezegd: als er gevaar dreigt, wordt – simpel gezegd – het denken overgeslagen. Vergelijk het maar als je iets laat vallen. Je lichaam kan dan iets grijpen of ontwijken voordat je hebt nagedacht. Het betekent in geval van overweldigende ervaringen je bij een vergelijkbaar signaal het lichaam op dezelfde manier buiten het denken om reageert. Zo overleef je een gevaarlijke situatie. Het nadeel is dat je er geen bewustzijn hebt en ook kunt reageren op vergelijkbare signalen die geen gevaar vormen.

II. Geprogrammeerd op iets wat er niet is. Een andere mogelijkheid is dat het denken en lichaam zich instelt op die gevaarlijke omgeving. De persoon heeft zich op een omgeving geadapteerd. Als de omgeving veilig wordt dan kan deze persoon ondanks de veilige omgeving nog steeds reageren alsof het in een onveilige omgeving zit. Het is zijn of haar basisinstelling geworden. Het lichaam en de gedachten veronderstellen dat de omgeving nog steeds onveilig is. Het filter interpreteert de omgeving op basis van die basisinstelling en reageert op een op vergelijkbare manier.

III. Niet geleerd omdat je er niet bewust van bent. Niet geleerd omdat je je er niet bewust van bent. In een onveilige omgeving ontstaat er onvoldoende hechting met de ouders. In een gezonde relatie met je ouders word je je bewust van de signalen in je lichaam doordat je context van je ouders krijgt. Denk bijvoorbeeld aan een verkramping als je honger hebt. Je gaat huilen want je hebt pijn. De ouders komen naar je toe, geven in kinderlijk taal context aan wat er aan de hand is en je krijgt vervolgens te eten. Om daarna op adequate manier te reageren naar je ouders als je die verkramping voelt: ‘Hé, ik heb honger!’ In een omgeving waar dat onvoldoende gebeurt, is een vaak toegepaste strategie van de mens dat je die verkrampingen gaat negeren. Je sluit je letterlijk van de pijn af. Dat is een natuurlijke reactie. In het dagelijks leven zorgt dat ervoor dat je onvoldoende bewust bent van de signalen van je lichaam omdat je onvoldoende hebt geleerd om ze te herkennen. Ook zorgt dat ervoor dat je niet adequaat kunt reageren op je omgeving.

C. Bewustzijn op lichamelijke reacties door verbeelding

Met een cognitieve behandelingswijze of coaching kan dit probleem niet worden opgelost. Je hebt in het moment op die lichamelijke reacties bewustzijn nodig om vervolgens de signalen langzaam in je bewustzijn te krijgen. Dat is te trainen. De reacties komen vervolgens in het cognitieve waardoor we kunnen zien dat de omgeving of het signaal niet te vergelijken is met de overweldigende ervaring. Of je wordt je meer bewust van de signalen van je lichaam. Je krijgt daar meer taal voor. Daar is visualisatie en het stapje voor stapje bewust worden van dat wat buiten het cognitieve ligt bij nodig. Lees meer ❯

8. HET HEBBEN VAN VERSCHILLENDE PERSPECTIEVEN

Een kenmerk van visualiseren is dat je verschillende perspectieve kunt innemen. Je kunt een situatie vanuit verschillende houdingen en gedachten bekijken. Maar je kunt ook de positie van de ander innemen. Hoe kijkt hij of zij naar jou? Je kan het moment induiken, maar je kan ook van een afstand naar de situatie kijken. Wat gebeurt er als je vanaf de zijlijn naar het gesprek kijkt? En de meest gekke posities kunnen nieuwe en andere perspectieven geven. Wat zou de tafel nu zeggen als hij een stem had in jullie ontmoeting?

9. OMARMEN VAN GEMIS, VERLIES EN ROUW

In coaching heb je vaak te maken met gemis en verdriet. In een directe vorm omdat je een baan verliest, een dierbare ziek is of overlijdt. Of je hebt te maken met een gemis in je verleden. Soms gaat het om een gemis waar onvoldoende naar is gekeken. Het gemis zit in het onbewuste of wordt weggedrukt. We spreken in normale taal ook weleens van onverwerkte rouw. Visualisaties en verbeelding kunnen je helpen om dat gemis en dat verlies te omarmen. Het gaat niet weg, maar het transformeert naar een andere werkelijkheid zodat het op een gezonde wijze onderdeel kan zijn van je leven. Ook dit is een combinatie van je geest en je lichaam. Lees meer ❯

10. IN GROEPEN

Het is goed om apart te benoemen dat deze techniek ook goed te gebruiken is in groepen. De techniek leent zich uitstekend ook om een groep in een bepaalde staat van zijn te brengen. Bij teamcoaching heb ik bijvoorbeeld een variant om het potentieel en met name het verborgen potentieel van de groep zichtbaar te maken. Het is een variant om het vertrouwen te verdiepen, de samenwerking te verbeteren en potentieel gevaarlijke dynamieken te identificeren. Dat is goed om te doen. Want erin komen doe je vaak toch. Lees meer ❯

MEER BEWUSTZIJN, GEOEFEND EN NU HET ECHTE LEVEN!

Als je vervolgens in het ‘echte’ leven voor een dergelijke situatie staat dan heb je al veel werkt verricht. En weet je bewust wat je wilt doen omdat je al een ervaring hebt gehad. Langzaam ga je dan van het onbekwame naar het bekwame. En als je veel oefent beweeg je van het bewuste naar onbewuste. Het wordt een nieuw instinctief patroon. In het bewust, structureel en aandachtig oefenen verandert je leven.

OEFENING: ‘DE KEUZE’

Een praktische oefening voor het dagelijks leven

Misschien is wel een van je grootste nachtmerries als je aan het eind van je leven in de spiegel kijkt en je niet ziet wie je bent. Maar dat je degene ziet wie je had kunnen zijn als je wat meer aandacht, bewustzijn en moed had gehad om de dingen te doen die je wilde doen. Dat meer je eigen pad had kunnen volgen waarin je meer bewustzijn had met gevolgen voor de liefde, rust en wat je betekenis gaf. Misschien leefde je gezonder, was je fitter en deed je de dingen die je op een diepgaand niveau betekenis gaven. Rijker en bewuster leven. Je hebt vast en zeker elementen in je gedrag en je leven die je zou willen veranderen.

NIEUW GEDRAG AANLEREN IS VERDOMD LASTIG

En nieuw gedrag aanleren is verdomd lastig is mijn persoonlijke ervaring, maar ook als coach en trainer. Die instinctieve bewegingen die we ons hele leven doen, vraagt om aandacht en training. En laten we eerlijk zijn. We kiezen in ons leven vaak voor de veilige opties waar we pijn, angst verdriet en soms zelfs liefde uit de weggaan. We gaan de moedige keuzes uit de weg en dat is heel normaal. Je bent bijvoorbeeld bang voor de oordelen of de afwijzing van ander. En juist door het kiezen van de veilige opties zorg je ervoor dat je wegblijft van die belangrijke dingen die je leven zo kunnen verrijken. We reageren op routinematige, instinctieve en automatische wijze.

JE EIGEN MANIER

Later zoek je steeds meer naar je eigen manier. Je bent ouder, wijzer en hebt wat meer ervaring. En je hebt meer mogelijkheden tot je beschikking. Je komt erachter dat verandering gebeurt in kleine stapjes, door jezelf te belonen, door een beeld te hebben wie je wilt zijn en waar je naartoe wilt en door jezelf steeds weer uit te dagen. En dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. De normale weg of het vluchten ligt altijd op de loer. Hoe kun je dat nou veranderen? Graag raad ik in dit kader een vorm aan die ik de afgelopen zomer voor mezelf ontwikkelde: de visualisatie ‘De keuze’.

STAP 1: JE IDEALE VERSIE

Omschrijf wat jouw ideale versie is. Je kan je focussen op een specifiek thema dat je wil aanpakken of je kunt een zeer uitgebreide beschrijving maken. Hier enkele vragen die je op weg kunnen helpen:

1. Hoe ziet je ideale dagelijkse routine eruit?
2. Welke activiteiten doe je en welke gewoontes heb je? Denk hierbij aan ochtend-, middag- en avondrituelen gedurende de dag, week, maand of jaar.
3. Welke normen en waarden vind je belangrijk?
4. Wie wil je zijn en wat wil je voor anderen betekenen?
5. Met wie ga je om? Hoe is jouw verhouding met je partner, je vriend(inn)en en je familie? Wat is je houding naar onbekenden?
6. Welk werk doe je? En hoe acteer je naar collega’s, medewerkers, leidinggevende en leveranciers?
7. Wat zijn je hobby’s? Welke sporten doe je? En wanneer doe je die?
8. Wat eet je? Hoe zie je eruit? Welke kleding draag je?
9. Of je kan voor jezelf ook een andere invalshoek kiezen door de grote vraag stellen hoe je later als je dood bent wilt worden herinnerd. Het brengt je terug naar de essentie van je leven.
10. Et cetera.

STAP 2: JE IDENTIFICEREN MET JE IDEALE IK

A. Identificeren door meditatie

De volgende stap is dat je je identificeert met je ideale ik. Je gaat op een rustige plek zitten of liggen, sluit je ogen en je denkt aan de omschrijving die je hebt gemaakt. En vervolgens zie je jezelf in een leven waarin je je ideale ik ziet bewegen. Belangrijk is om je te focussen op het beeld met de bijhorende gedachten, gevoelens, geuren en lichamelijke sensaties zoals plezier en spanning. Waar ben je? Hoe gedraag je je? Wie heb je om je heen? Wat doe je? Fantaseer er op los en geniet ervan!

B. Identificeren door wandelen

Je kunt het beeld dat je hebt gekenschetst ook meenemen op een wandeling. Tijdens het wandelen neemt je hersenactiviteit toe. Je hebt als het ware een groter bereik in je hersenen doordat er meer hersenactiviteit is. Je hebt gewoonweg een groter deel van de hersenen nodig om je evenwicht te bewaren en telkens een stap te zetten. In dat grote bereik kan je ‘ideale ik’ meer plek vinden om in jezelf te landen. Je maakt patronen over wat je in bepaalde situaties zou doen. Ook hier. Geniet ervan!

C. Zelfafwijzing

Let op! Bij het visualiseren kunnen krachtige gevoelens en gedachten van zelfafwijzing naar boven komen. Het is een normale reactie van ons ‘ego’ om je in het vertrouwde te houden. Het is vaak spannend om nieuwe dingen te doen. En een stem in jou – een innerlijke criticus – kan zeggen dat je het niet waard bent of dat je het niet kan. Als deze innerlijke criticus op een krachtige wijze is ontwikkeld, is buiten de gebaande kaders treden ongelofelijk lastig. Omarm de stemmen. Bedank ze dat ze je willen beschermen en zeg tegen ze dat je op avontuur gaat en nieuwe dingen gaat proberen. Mocht je er niet uitkomen dan kun je altijd even contact zoeken. Ik help je graag op weg.

STAP 3: ‘DE KEUZE’

Als je in het dagelijks leven voor een lastige situatie staat of je wil iets doen maar het lukt je niet, pak dan het gevisualiseerde beeld en stel je de dan de volgende vraag:

Wat zou de ideale versie van mijzelf in deze situatie doen?

En maak vervolgens een keuze. Deze oefening bracht me de afgelopen zomer enorm veel. Ja, ik weet het. Ik had rust en ruimte. Maar toch. Mijn ervaring is dat je af en toe een duwtje in je rug moet krijgen om de dingen te doen die je normaliter minder snel zou doen. Het is vaak even spannend of kost wat extra energie. Maar de beloning daarna in de vorm van een lekker gevoel door wat extra dopamine is altijd bijzonder fijn kan ik je vertellen!

Succes!