28 à 29 minuten
Plan een afspraak
Velen van ons zijn verslaafd. Ik was dat ook. En die verslaving maakt ons geestelijk en fysiek ziek. En het erge is dat het op een onbewuste wijze gebeurt. We hebben het nauwelijks in de gaten. Het gevolg is de ziektegolf die ons land – en ook andere westerse landen – de afgelopen decennia overvalt. En die ziektegolf wordt alleen maar extremer. Als je goed kijkt dan zie je grote delen van de samenleving verdoofd door het leven lopen. Om uit deze vicieuze cirkel te stappen, dien je een grote en moeilijke stap te zetten is mijn ervaring. Er speelt een groot aantal elementen rol, maar een van de meest destructieve oorzaken is ons eet- en drinkpatroon. We eten en drinken onszelf mentaal en fysiek ziek!
“De meesten van ons hebben hun hele leven verkeerde voeding voor hun hersenen gehad en daarom hebben we geen idee hoeveel beter we ons kunnen voelen en hoeveel meer we van onszelf kunnen verwachten als we goed eten.”
Geen misselijke introductie. Maar dat was de conclusie die ik trok toen ik ‘Heel je hoofd’ van Georgia Ede bestudeerde en het boek – nadat ik het voor de derde keer deze zomer las – naast me neerlegde. Ik veranderde mijn leefpatroon onmiddellijk en er viel een deken – die mijn hele leven had omsluierd – van mij af. Een heldere en frisse blik deed zijn intrede, ik werd gevoeliger, voelde een stabiele energie door me heen stromen, er viel een weldadige rust over me heen en er ontstond een ongekende helderheid.
Nu heb ik die over het algemeen al, maar ik merkte dat mijn eetpatroon daar een dikke sluier over had gelegd en dat je op een heel eenvoudige manier een aantal niveaus dieper kunt komen. Ik was verbaasd hoe helder, rustig en energievol ik was. “Dat je je zo kunt voelen”, zei ik telkens tegen mezelf. Ik had een enorme sprong in mijn gezondheid gemaakt.
Ik had vier jaar geleden eerder al iets vergelijkbaars gevoeld toen ik het boek ‘Kankervrij’ en ‘Lichter’ van William Cortvriendt las, maar het was niet zo sterk als nu. Toen ondervond ik alleen de lichamelijke voordelen, maar nu ben ik me veel bewuster van de geestelijke voordelen. Ik kon het toen niet volhouden. Na een aantal maanden werd ik door een stressvolle gebeurtenis weer in mijn oude eetpatroon gezogen.
Het is een logische beweging in geval van stress om een oud ingesleten gewoonte weer op te pakken en jezelf te gaan verdoven. Dat deed ik ook. Eten kan zo lekker zijn, je zo’n heerlijk gevoel geven en voor ik het wist zat ik weer in mijn oude onrustig en hongerige wereld. En omdat de symptomen op de korte termijn niet zo ernstig zijn, kun je daar rustig een tijd vertoeven. Tot deze zomer.
Het is – zoals ik het nu zie – een verre van optimaal eetpatroon dat ik door de samenleving en tradities heb meegekregen. En het is een patroon dat de afgelopen decennia door allerlei factoren steeds destructiever is geworden. En iedereen heeft daar weleens geluiden over gehoord. We hebben allemaal wel een van onderstaande documentaires gezien waarin de voedingsmiddelenindustrie vanuit winstbejag ons eten ongezonder en verslavender heeft gemaakt.
Iedereen heeft weleens een van deze documentaires gezien waar de voedingsmiddelenindustrie en lobbyisten met een uitgekiende marketingstrategie ons gedrag op een ongezonde manipuleren. Kijk ze eens als je nog meer context wil.
Fat Head: Tom Naughton maakt deze documentaire als reactie op ‘Super Size Me’. Hij bekritiseert de conventionele wijsheid over diëten met weinig vet en veel koolhydraten. De film stelt dat vetten niet de vijand zijn en bekijkt hoe koolhydraten en suikers hebben bijgedragen aan de huidige obesitasepidemie.
Fed Up: Deze documentaire, geproduceerd door Katie Couric en geregisseerd door Stephanie Soechtig, richt zich op de obesitas-epidemie in de Verenigde Staten. Ze onderzoekt hoe de voedselindustrie, met name suikerproducenten, actief heeft gelobbyd om de schuld van obesitas op vetten te schuiven, terwijl suiker en koolhydraten de echte boosdoeners zijn.
That Sugar Film: Deze Australische documentaire van Damon Gameau onderzoekt de effecten van een dieet met veel verborgen suikers. Gameau laat zien dat suiker vaak wordt toegevoegd aan voedselproducten die als “gezond” worden gepromoot, en hij toont de schadelijke gevolgen van suikerconsumptie op de gezondheid.
Sugar Coated: Deze documentaire van Michèle Hozer richt zich op de geschiedenis van suiker en laat zien hoe de suikerindustrie erin is geslaagd om haar producten als veilig te promoten, terwijl ze de negatieve gezondheidseffecten verbergen. Het gaat ook in op de manier waarop vetten de zondebok werden voor gezondheidsproblemen zoals hartziekten.
That Magic Pill: Geregisseerd door Rob Tate, onderzoekt in deze documentaire hoe een ketogeen dieet (hoog in vetten en laag in koolhydraten) kan bijdragen aan een betere gezondheid. De film zet vraagtekens bij de gangbare voedingsrichtlijnen en laat zien hoe lage-vet diëten met hoge koolhydraatconsumptie verband houden met de toenemende gezondheidsproblemen.
“Ik was verbaasd hoe helder, rustig en energievol ik was. ‘Dat je je zo kunt voelen’, zei ik telkens tegen mezelf. Ik had een enorme sprong in mijn gezondheid gemaakt.”
Bij het verwerken van – geraffineerd – koolhydraatrijkvoedsel komen meer schadelijke stoffen vrij dan bij ons evolutionaire eetpatroon. Het beschadigt niet alleen je cellen. Het tast op een langzame maar gestage wijze ook je metabole stofwisseling aan. Het is op korte termijn een krachtig recept voor stemmingswisselingen, energiedips en mentale uitdagingen en op lange termijn voor psychische stoornissen en fysieke ziektes. En het meest gevaarlijk is dat we het niet of nauwelijks in de gaten hebben. Totdat het te laat is.
Ik stopte deze zomer na het lezen van de boeken uit deze serie over mentale gezondheid rigoureus met het eten van koolhydraten en beperkte mijn alcohol inname tot een minimum. Suiker at ik al nauwelijks. Net zoals een alcohol- of drugsverslaafde had ik krachtige ontwenningsverschijnselen. Hoofdpijn, hersenmist, weinig energie, sterke emotionele schommelingen en een gevoel van zinloosheid overviel me. Na een week verdwenen de klachten en kwam ik in die wereld die ik vier jaar geleden ook even had gevoeld. Maar hij was nu rijker dan toen en die wereld vormt zich nog inmiddels na vier maanden nog steeds. Ik ben verbaasd wat me overkomt.
Waarom veranderde ik weer mijn eetpatroon? Omdat ik in mijn directe omgeving zag wat de gevolgen van dat destructieve eetpatroon zijn, ik me weer bewust werd van mijn eigen tekortkomingen en ik na de boeken ‘Brain Energy’ en ‘Heel je hoofd’ me realiseerde dat als ik zo door zou gaan, ik in de komende decennia een zeer grote kans had om een chronische ziekte te ontwikkelen. De cijfers van Volksgezondheid en Zorg die ik bestudeerde, waren duidelijk daarin. En ik wil een vitaal, gezond, lang, plezierig en betekenisvol leven leiden. Dus ik heb daar nu een stap in te zetten.
Graag neem ik je mee in de volgende stap van mijn ontdekkingstocht van afgelopen maanden. En ik hoop je te overtuigen dat jij met name de onbewuste schademakers koolhydraten en suikers danig gaat beperken. Ik wil je graag laten zien dat er een andere wereld is. Een wereld die je wellicht nooit hebt ervaren. Ik gun je die helderheid, die energie en de rust die zich dan ontvouwt. Het is geen diepgaand persoonlijk werk. Je hoeft alleen maar je eetpatroon te veranderen om een grote sprong in je mentale en fysieke gezondheid te maken. Bovendien neemt je lerend vermogen toe. Voor mij weegt het op tegen dat lekkere eten. En ik merkte dat als je er in verdiept, je ook op een andere manier goed en lekker kunt eten. En je hoeft je inname niet te beperken omdat er geen hongergevoel komt. Als je ‘vol’ bent ben je vol.
Zoals in het thema ‘Brein’ wordt beschreven gaat het erom je metabole stofwisseling te verbeteren. Het heersende eetpatroon in de westerse maatschappij heeft een slechte invloed op deze stofwisseling en is daarmee een katalysator en/of oorzaak van mentale uitdagingen en verhoogt daarnaast op een significante manier de kans op chronische ziektes en psychische stoornissen.
Met het veranderen van je eetpatroon kan je op een krachtige manier je fysieke en geestelijke staat van zijn beïnvloeden. Kijk eens naar de onderstaande voordelen van een veranderend eetpatroon waarin je suiker, koolhydraten en alcohol (en drugs en roken natuurlijk ook) links laat liggen. Doe het eens zes weken met dit kosteloze en vrijblijvende programma wat ik maakte. Slecht zes weken van je leven. En kijk wat er met je staat van zijn gebeurt! Durf je dat avontuur aan?
Als je koolhydraten en suiker links laat liggen dan gaat je lichaam een efficiëntere en effectievere vorm van energie gebruiken. Waar glucose meestal de basis van energie is, schakelt je lichaam over op het verbranden van vetten en je komt dan in ‘ketose’. Je lichaam maakt via vet ketonen aan om onze hersenen en lichaam van energie te voorzien. Het is evolutionair gezien onze normale manier van voeden en energie genereren.
Je kunt het vergelijken met een vuur. Koolhydraten en de energie die daaruit in de vorm van glucose gewonnen wordt, kun je vergelijken met het gooien van papier op het vuur. Een snelle korte en krachtige vlam levert energie. Terwijl je met vet een hardhouten stam in het vuur legt en er een constante, lange energie voelbaar is.
“Het is net alsof er een mist in je hoofd optrekt. Je kunt beter, langer en scherper nadenken.”
Besef ook dat glucose in een beperkte hoeveelheid beschikbaar is terwijl je voor maanden aan energie in de vorm van vet voor maanden in je lichaam is opgeslagen. Deze laatste energievorm is vijftien keer effectiever dan glucose. Tel uit je winst. De gevolgen en de voordelen van een omschakeling zijn groot:
1. Je blik wordt helder. Het is net alsof er een mist in je hoofd optrekt. Je kunt beter, langer en scherper nadenken. Ik kan meer verbanden tussen verschillende informatiebronnen leggen en duidelijker schrijven. Ook wordt het creatieve proces gestimuleerd. Het aantal ideeën en de uitvoering daarvan is vele malen groter. En ook in de avond heb ik nog vaak een heldere geest.
2. Stabiele en krachtige energie. Je krijgt meer energie en zij wordt stabieler waardoor je makkelijker de dingen doet die je wil doen. Je hersenen gaan op een energiestroom werken die vijftien keer zo efficiënt is dan glucose. De energiesprong en de energiedip die bij glucose vaak ontstaat verdwijnt. Je hebt niet meer dat luie gevoel dat je tussen maaltijden zo kan overvallen.
3. Meer rust. Het lichaam wordt rustig omdat het niet steeds korte vlammen van energie krijgt, maar een stevige rustige bron van energie ervaart. En als je lichaam kalm is, heeft dat een kalmerende werking op de geest. Daarnaast heb je minder last van stemmingswisselingen of zelfs van krachtige gevoelens van onzekerheid, angst en verwarde gevoelens van paniek tussen maaltijden omdat ons stresssysteem niet door verwerking van koolhydraten overbelast wordt (zie kader insulineresistentie).
4. Je wordt gezonder. Er zijn minder ontstekingen in je lichaam. Bij het verbranden van glucose, komen schadelijke stoffen vrij die je cellen beschadigen. Het veroorzaakt mede de mentale uitdagingen, psychische stoornissen en welvaartsziektes zoals in het thema ‘Brein’ en ‘Onbeheerst’ worden omschreven.
Het lichaam wordt ook gezonder omdat het effectiever gaat werken. In de zoektocht naar energie recyclen ze minder goed functionerende en verouderde cellen (In biologische termen onder andere: autofagie, mitofagie en apoptose). Je hebt dus relatief meer gezonde cellen in je lichaam wat het risico op disfunctioneren beperkt.
5. Lager risico op geestelijke en fysieke ziektes. Omdat er minder oxidatieve stress en ontstekingen in je lichaam zijn en er bijvoorbeeld minder plaques ontstaan, neemt het risico op mentale problemen, psychische stoornissen en veel welvaartziektes, zoals obesitas, diabetes type 2, hart- en vaatziektes op lange termijn af. Maar het zorgt er ook voor dat de kans op epilepsie, ziekte van Alzheimer, kanker et cetera minder wordt. Een hoge insulinespiegel heeft een sterke bi-directionele relatie met heel veel ziektes.
6. Je weerbaarheid neemt toe. Doordat de hoeveelheid ontstekingsbevorderende stoffen in je lichaam minder worden, word je immuunsysteem sterker. Je bent dus minder vatbaar voor ziektes uit je omgeving.
7. Betere fysieke prestatie. Een beter uithoudingsvermogen omdat je langer van een constante energie gebruik kunt maken. Daarnaast wordt door de inname van ‘relatief’ meer eiwitten het vermogen van je spiermassa behouden en je kan die door middel van training op een krachtige manier bevorderen.
8. Je wordt minder snel oud. Het is nu bekend dat mensen met chronische psychische stoornissen vroeger oud lijken te worden. Ze kunnen dit zien in diverse statistieken van het verouderingsproces. Een van deze statistieken betreft de lengte van telomeren, die aan de uiteinden van chromosomen zitten. Telomeren worden korter naarmate mensen ouder worden. Deze verkorte telomeren zie je bij mensen met ziekten zoals obesitas, kanker, hart- en vaatziekten en diabetes. Ze zijn ook gevonden bij mensen met depressie, bipolaire stoornis, PTSS en verslavingsstoornissen. Mensen met een ziekte verouderen sneller en zien er dus ook sneller ouder uit. Let maar eens op.
9. Je wordt gevoeliger. Je lichaam en je mentale zijn wordt gevoeliger. Niet alleen voel je het effect van alcohol of de gevolgen van koolhydraten in je lichaam in de vorm van een roes en vermoeidheid. Je wordt ook sneller geraakt door je omgeving is mijn ervaring waardoor je meer verbinding met de ander en wereld ervaart.
10. Je valt makkelijk af. Doordat de dominante vorm van energie vet is en geen glucose heb je geen energiepieken en energiedippen met het bijbehorende hongergevoel. Dat hongergevoel verdwijnt en als je dan minder calorieën inneemt dan je nodig hebt, verdwijnt het vet.
Je kan dat overigens verder bevorderen door ‘intermittent fasting’ waarin je een bepaalde periode niet eet zodat het lichaam nog beter kan regenereren. Dat is vrij makkelijk omdat je nauwelijks een hongergevoel hebt. Net zoals de jager en verzamelaar, die dagen zonder eten kon. Het verbetert je insulinespiegel, bevordert celreparatie zoals mitofagie en autofagie, verlaagt het aantal ontstekingen in je lichaam, zorgt ervoor dat je in een heldere staat van zijn komt, je krijgt zelfs meer energie – de instinctieve reactie van het lichaam die zegt dat je op zoek moet gaan naar eten – en je valt af. Juist op de plekken waar je dat graag wil. Het vet smelt als sneeuw voor de zon.
In het thema ‘Brein’ beschreef ik negen hoofdcategorieën die van invloed zijn op onze metabole stofwisseling. Je hebt medische factoren, zoals ontstekingen, hormonen, je darmmicrobioom en er zijn genetische en epileptische factoren. Je hebt sociale factoren, zoals relaties, de mate van liefde, zingeving, stress, nare ervaringen en trauma. En als laatste heb je leefstijlfactoren, zoals eetpatroon, lichaamsbeweging, roken, alcohol, drugs, slaappatroon, en de hoeveelheid licht en natuur.
Op een deel van de factoren heb je geen invloed. Transgenerationeel trauma, vroegkinderlijk trauma, andere nare ervaringen en bij vrouwen bijvoorbeeld natuurlijke biologische gebeurtenissen zoals menstruatie en menopauze zijn levensgebeurtenissen waar je geen invloed op hebt en die je metabole stofwisseling en daarmee je gedrag danig kunnen beïnvloeden. Je hebt je ertoe te verhouden. Een disfunctioneel eetpatroon, weinig beweging en bijvoorbeeld stress, zoals in het thema ‘Brein’ wordt omschreven, kan de metabole stofwisseling verder verslechteren waardoor de effecten van die levensgebeurtenissen waar je geen invloed op had juist worden vergroot.
Het betekent wel dat je met een zeer gezonde levensstijl de effecten van die gebeurtenissen kunt beperken of misschien zelfs wel in enige mate kan compenseren. Door een gezond eet- en leefpatroon creëer je een optimale metabole stofwisseling.
Met die vruchtbare staat van zijn ontstaat een voedingsbodem om de negatieve effecten van een eventueel opgelopen trauma of een slechte genetische kaart te minimaliseren. Coaching, therapie of training valt in een meer vruchtbare grond. Door wellicht eerst te compenseren, kun je vervolgens die staat van zijn gebruiken om effecten te reduceren en zelfs te helen. Je stelt je eet- en leefpatroon in dienst voor je heling.
Laten we stress nog een keer als voorbeeld nemen. Als je stress hebt dan maakt je lichaam cortisol, adrenaline, noradrenaline, glucose, endorfines en dopamine aan. Je metabole stofwisseling zorgt ervoor dat je lichaam in een alerte staat van zijn komt, zodat je met die lastige omgeving, situatie of persoon kunt omgaan. Het bepaalt je gedrag. Het lichaam is daarmee een flexibel en adaptief ecosysteem dat reageert op zijn of haar omgeving. Als die stress te lang duurt dan ontstaan er fysieke klachten. Ook hier kun je je eetpatroon gebruiken om je metabole stofwisseling en je staat van zijn te kalmeren.
De vraag is hoe je zicht krijgt op de factoren van die metabole stofwisseling en hoe je die kunt beïnvloeden om in een heldere en energievolle staat van zijn te komen. Wat je in onze huidige maatschappij ziet, is dat juist een significant deel van die factoren verantwoordelijk is voor de ziektegolf die ons overspoelt. Het is een katalysator die onder andere stress en mentale uitdagingen, waaronder dus ons eet- en drinkpatroon verergert. Een negatieve omgeving heeft dan meer vat op ons. Je komt daarmee in een vicieuze cirkel waar je nauwelijks uitkomt. Mede doordat de kennis je ontbreekt, je energieniveau daalt en je een verdoofd gevoel hebt. Dat laatste zie en voel je pas als je eruit bent gestapt.
“De manier waarop we eten heeft een diepgaande invloed op de ontwikkeling van de hersenen, neurotransmitters, stresshormonen, ontstekingen, antioxidantcapaciteit, energieproductie in de hersenen, veroudering van de hersenen en genezing van de hersenen.”
Maar laten we een volgende stap zetten. ‘Heel je hoofd’ biedt door kennis, wetenschappelijk onderzoek en drie voedingspatronen, je de mogelijkheid om het effect van voeding en drank op je fysieke en mentale staat van zijn te onderzoeken. Op die manier kun je achterhalen hoe je eten en drinken kunt gebruiken om een rustig, plezierig en betekenisvol leven te leiden. Of anders gezegd: hoe je eet- en drankpatroon je staat van zijn op dit moment wellicht op een significante manier verstoort.
Allereerst legt Georgia Ede uit hoe wetenschappelijk onderzoek werkt en met welke methoden je iets wetenschappelijk kunt onderzoeken en daar conclusies aan kunt verbinden. Om vervolgens later in het boek de conclusies van veel wetenschappelijke onderzoeken rigoureus onderuit te halen. Haar motto is om niet van buitenaf onderzoek te doen: jij eet en drinkt dit en kun je me vertellen welk effect dit heeft op jou? Dat is vaak lastig te bepalen omdat het resultaat vaak wordt beïnvloed door andere factoren. Kun je het effect van blauwe bessen in de ochtend op je gedrag en je fysieke staat van zijn meten door aan mensen te vragen of zij zich daarna gezonder voelen?
Zij zoekt vooral naar wetenschappelijk onderzoek dat zich richt op ons binnenwerk. Welke stoffen hebben welk invloed op onze hersenen en ons lichaam? In hoeverre heeft een stof in bepaalde voeding toegang tot onze metabole stofwisseling? Kunnen we die stoffen werkelijk uit onze voeding halen? Of passeren ze ons alleen maar en hebben nauwelijks effect op onze biologische processen en ons systeem? En wat gebeurt er met onze stofwisseling als we bepaalde voedingsstoffen, zoals cholesterol, koolhydraten, suiker, alcohol en vetten binnenkrijgen? En welke invloed heeft dat op het functioneren van ons lichaam en onze hersenen? En als je nu eens kijkt welke van die stoffen optimaal geschikt zijn voor onze hersenen en ons lichaam, welk voedingspatroon ontstaat er dan?
Het antwoord laat zich natuurlijk makkelijk raden. Het is het voedingspatroon dat dicht bij onze evolutionaire ontwikkeling en onze natuurlijke en oorspronkelijke manier van eten zit. Het is een eetpatroon dat meer dan 10.000 jaar oud is.
Laten we nu de centrale vragen formuleren. Als ons gedrag ontstaat door hormonen, neurotransmitters en energie die samenkomen in een specifieke samenstelling van een metabole stofwisseling. Hoe kunnen we dan een formule vinden die de stoffen beïnvloeden zodat je optimaal kan reageren, lol kunt hebben, kunt leren en leven? En wat gebeurt er als dat niet in orde is? Wat gebeurt er als we een angststoornis hebben, onrust ervaren, ons depressief voelen, niet goed onze grenzen kunnen aangeven en liefde en intimiteit niet goed kunnen ervaren? En zo zijn er duizenden uitdagingen. Wat dienen we dan te doen?
Een psychiater zou zeggen: “Een psychische uitdaging of ziekte wordt veroorzaakt door een chemische onbalans en die dienen we te herstellen. En medicijnen zorgen daarvoor.” Weet dat een miljoen mensen antidepressiva slikken. Een psycholoog zou zeggen: “Het anders leren omgaan met signalen uit je omgeving door te werken met stress, traumatheorieën en liefde, zorgt dat je anders gaat reageren.” Weet dat er meer dan 100.000 coaches zijn.
“Een van de allergrootste problemen voor onze hersenen is de indirecte invloed van koolhydraten en suiker op onze insulinespiegel.”
Het is veelal dit biopsychosociale model dat we bij psychiaters, psychologen en coaches vinden, maar we vergeten weleens dat er nog een scala aan andere factoren is dat effect heeft op onze mentale staat van zijn, waaronder onze manier van bewegen en ons eetpatroon. En misschien zijn deze factoren wel de oorzaak van je problemen en je uitdagingen. En dan kom ik weer. De belangrijkste factor die wordt onderschat, is je eetpatroon zo blijkt uit de thema’s ‘Voeding’, ‘Onbeheerst’, ‘Brein’ en ‘Energie’ uit deze serie over mentale en fysieke gezondheid.
Jim van Os – hoogleraar psychiatrie aan het UMC Utrecht – zegt dat je relationeel moet ploeteren om een weg uit deze situatie te vinden. En hij geeft aan dat er naast klassieke psychiatrie, therapie en begeleiding, een reeks van mogelijkheden is om iemand te helpen. Waarin je niet alleen iemand behandelt, maar ook door (leer)ervaringen iemand zelf een weg kan laten vinden uit zijn ziekte en mentale problemen. Dat laatste is ook mijn ervaring. Er is een veel breder spectrum waar iemand gezonder kan worden. En je dient de middelen en manieren te kiezen die het beste bij je passen.
Het helpt mij om ons metabole stofwisselingssysteem daarbij als uitgangspunt te nemen. Niet alleen krijg je beter zicht op de oorzaken (kijk nog eens naar de negen hoofdcategorieën), maar je hebt daarmee ook een palet aan middelen om een mix te maken die zorgt dat je gezonder wordt en je zelf ontwikkelt. Mijns inziens moet je op de verschillende gebieden tegelijkertijd acteren: praten, leren, oefenen, bewegen, eten et cetera.
De kunst is om dat metabole systeem weer op een gezond en zelfs een optimaal niveau te krijgen waardoor de cellen in je lichaam zich kunnen herstellen en ze op een normale manier gaan werken. Of als je gezondheid als uitgangspunt neemt om op een optimaal niveau te krijgen. Dat is een veel ruimere gedachte om iemand te begeleiden, te behandelen en te coachen. Bij welke factoren liggen bij jou de uitdagingen? En welke middelen passen daarbij?
Je kunt je genetische kaart niet veranderen en je blootstelling aan stress in combinatie met eerder opgedane ervaring slechts ten dele aanpakken. Dat is een spannend, lang, moeizaam en betekenisvol proces is mijn ervaring. Ik voel nog dagelijks het effect van het overlijden van mijn vader op vierjarige leeftijd. Dat hoort bij mijn definitie van het ‘menszijn’. Dat duurt een heel leven met een steeds diepere rust, vrijheid en betekenis. Maar met een gunstig effect op je staat van zijn je eetpatroon veranderen, is vrij eenvoudig en levert vaak direct resultaat. Het zal een positief effect hebben op je manier van handelen en je leerproces, zo leert de ervaring in de thema’s ‘Brein’, ‘Voeding’, ‘Onbeheerst’, ‘Energie’ en ook mijn eigen ervaring van de afgelopen maanden.
Om het boek goed te begrijpen, legt Georgia Ede uit hoe onze hersenen werken. Lees het boek als je wilt begrijpen wat er exact in je hersenen gebeurt. Belangrijk om te weten is dat onze hersenen heel gevoelig zijn en ongelofelijk veel energie gebruiken (de hersenen zijn ongeveer 2% van ons lichaamsgewicht en gebruiken 20% van onze energie).
De natuur heeft het daarom zo geregeld dat onze hersenen in een afgeschermde omgeving van ons lichaam zit. Gevaarlijke stoffen komen niet snel bij een van de meeste belangrijke onderdelen van ons lichaam. Een van de allergrootste problemen voor onze hersenen is de indirecte invloed van koolhydraten en suiker op onze insulinespiegel. Als die hoger, wordt ontstaan er op verschillende manieren problemen in je hersenen. Laat ik het uitleggen.
Om te weten wat er in ons gebeurt, moeten we terug naar de natuur en naar het verleden. En wel naar 10.000 jaar geleden. Onze voorouders waren jagers en verzamelaars die zich 150.000 tot 100.00 jaar geleden vanaf het Afrikaanse continent al wandelende verspreidde over de rest van de wereld. 60.000 jaar geleden bereikte ze Europa. Onze voorouders scharrelden en leefden in kleine groepen van wat ze in het seizoen konden vinden en vangen.
Toen 10.000 jaar geleden de landbouw werd uitgevonden en we op één plek vee gingen houden en groente en granen gingen verbouwen, veranderde ons voedingspatroon. We gingen meer granen consumeren. Er was ineens voedsel in overvloed en dat betekende dat we in grote groepen konden leven. Dorpen en steden ontstonden. We stapten meer en meer van ons oude voedingspatroon af. Dat er zoveel voedsel was, betekende overigens niet dat we gezonder gingen leven. We stapten namelijk van ons evolutionaire eetpatroon af. En het betekent ook niet dat ons lichaam zich aan dat nieuwe eetpatroon aanpaste. 10.000 jaar is evolutionair gezien een paar seconden.
En dan maken we een sprong naar de laatste honderd jaar waar we steeds meer van ultrabewerkt industrieel voedsel leven. We kennen allerlei bewerkingsmethoden om de lekkerste dingen te maken en te bewaren. En door ons toenemende rijkdom is het nagenoeg overal beschikbaar.
Waar het bewerkingspatroon eerst gericht was om het eten gezonder of langer houdbaar te maken, is de focus de laatste decennia meer gericht op het maken van winst. En dat betekent dat je op zoek gaat naar de behoefte van de consument en probeert dat op een zo winstgevende manier te ontwikkelen. Denk daarbij aan de volgende mantra’s. Zorg dat mensen meer van je product willen. Zorg dat het superlekker is. Maak het zo goedkoop mogelijk en zorg dat ze het blijven kopen. Het gevolg is onder andere: zoet, zout en de overschakeling op plantaardige oliën. Gezondheid is in deze een ondergeschoven kindje. Eten werd bewust en onbewust verslavend gemaakt. Kijk een van deze documentaires voor nog meer context.
Als we nu kijken naar het standaard voedingspatroon dan zit daar direct of indirect veel suiker in. Je kent de geraffineerde suiker die in frisdranken, taartjes en snoep zit. Maar ook in aardappelen, rijst en pasta zit veel suiker in de vorm van zetmeel. Zetmeel is niet anders dan een grote hoeveelheid glucosemoleculen. Je hoeft dus geen zoete producten te eten om suiker binnen te krijgen.
“Weet dat je stresssysteem overreageert. Je stresshormonen zijn van slag en maken hormonen aan. Het is dan ook niet gek dat je je tussen bepaalde maaltijden angstig, depressief, onrustig of onzeker kunt voelen.”
Als je veel suiker en koolhydraten eet dan komt er heel veel energie ons lichaam binnen. Onze bloedsuikerspiegel stijgt en onze alvleesklier maakt insuline aan om die hoge bloedsuikerspiegel te laten dalen. Een hoge bloedsuikerspiegel is namelijk giftig en als die niet wordt aangepakt dan beschadigt langzaam elke cel in ons lichaam.
Een deel van de energie wordt aangewend voor het dagelijks gebruik, een klein deel wordt in onze spieren en onze lever opgeslagen. Maar weet dat de capaciteit beperkt is. Het overige wordt omgezet in vet voor later. Je herkent het aan het vet rond je buik en heupen. Fijn! Een appeltje voor de dorst voor moeilijk tijden.
Er spelen vier belangrijke dingen met grote negatieve consequenties:
1. Geen moeilijke tijden. Er komen geen moeilijke tijden. Er is een constante stroom van energierijk voedsel. Het gevolg is dat de voorraad energie toeneemt en we dikker en dikker worden. Het vet hoopt zich op.
2. Hongergevoel en emotionele stress. Ons lichaam is evolutionair niet gewend om zoveel energierijk eten binnen te krijgen, raakt van slag en zet het stresssysteem aan. Het creëert een hongergevoel waardoor je meer van dat energierijke eten wil en er kunnen sterke stemmingswisselingen tussen maaltijden ontstaan.
3. Schadelijk voor je cellen en dus je lichaam. Ons evolutionaire voedingspatroon is meer gebaseerd op een systeem waarin vet een centrale rol speelt in plaats van de glucose die nu zo overvloedig in ons biologische systeem aanwezig is. Die oorspronkelijke manier die beter aansluit op onze evolutie is superefficiënt. Duizenden jaren van evolutie hebben geleid tot het effectief verwerken van vet tot energie voor de spieren in ons lichaam. Tegenwoordig zorgt de verwerking van suiker en koolhydraten hiervoor. Bij die manier komen veel meer schadelijke stoffen (in biologische termen: vrije radicalen) vrij die onze cellen en met name specifieke onderdelen van onze cellen – de zogenaamde mitochondriën – beschadigen. Het gevolg is dat daar ontstekingen kunnen ontstaan en specifieke functies in ons lichaam en onze hersenen minder goed functioneren.
4. Bron voor psychische stoornissen en fysieke ziektes. Naarmate het gebruik van glucose langer duurt, raakt ons systeem steeds verder ontregeld. Stemmingswisselingen verworden in combinatie met andere factoren tot psychische stoornissen. Hoge bloeddruk en een toenemende hoeveelheid vet leidt tot diabetes type 2 of bijvoorbeeld hart- en vaatziekte. Bovendien verhoogt het de kans op kanker.
Zie je de bron van de obese maatschappij? Zie je de bronnen van de toenemende ziekte in de maatschappij? Laten we het nog verder uitwerken. Waarom? Mijn veronderstelling is dat als je beter begrijpt wat er op dit moment in je lichaam gebeurt, de incentive om te veranderen toeneemt.
Onze normale westerse voedingspatroon bestaat uit veel koolhydraten in de vorm van pasta, brood, rijst, aardappelen en ultra bewerkt voedsel. Je lichaam maakt insuline aan om het om te zetten in glucose. Een deel wordt gelijk gebruikt, een deel gaat naar de lever, een deel gaat naar de spieren en de rest wordt opgeslagen in vet.
Ons lichaam is die grote hoeveelheid niet gewend. Na een piek van insuline – om de grote hoeveelheden koolhydraten en energie te verwerken – daalt de insulinespiegel snel (hypoglykemie). Het lichaam denkt dat er door een snelle daling een tekort is en zet het stresssysteem aan. Het geeft ons onder andere een hongergevoel en we gaan weer op zoek naar eten. Snap je dat het hongergevoel wat je een poos na een maaltijd opkomt een disfunctionele reactie van je stresssysteem is. Je hebt net al veel calorieën ingenomen en je hebt ook nog genoeg vet op je lichaam om te verbranden.
Weet dat je stresssysteem overreageert. Je stresshormonen zijn van slag en maken hormonen aan. Het is dan ook niet gek dat je je tussen bepaalde maaltijden angstig, depressief, onrustig of onzeker kunt voelen. Je loopt naar de koelkast, grijpt een broodje op het station of eet even snel een reep. Het systeem wordt even gerustgesteld totdat het weer opnieuw begint: een vicieuze cirkel met hongergevoel, onrust en mogelijk stemmingswisselingen is geboren. (Weet dat als je lichaam overschakelt op vetbranding je niet tot nauwelijks een hongergevoel hebt en er in je lichaam en geest grote rust is. Maar daarover later meer.)
In de eerste fase van een rijk koolhydraat voedingspatroon maakt je alvleesklier insuline aan om je bloedsuikerspiegel naar beneden te brengen. Je lever – die ook glucose kan aanmaken – stopt met het produceren van glucose en de insuline zorgt ervoor dat de glucose uit je bloed wordt gehaald zodat de spiegel weer op peil is. In de beginperiode reageren onze cellen natuurgetrouw op de signalen van de insuline.
Maar het probleem ontstaat als er een constante stroom van glucose in je bloed komt. Het lijkt net alsof onze cellen tegen de insuline zeggen ‘bekijk het maar!’ Ze gaan in beperkte mate die glucose opnemen. Dat komt omdat onze cellen evolutionair gezien niet zijn ontworpen om zulke grote hoeveelheden glucose te verwerken. Denk weer even aan die jager en verzamelaar die boer werd en die nu ultrabewerkt voedsel op elke hoek van de straat krijgt voorgeschoteld.
Om de functie van de cel te handhaven, vechten de cellen tegen de insuline. Ze worden resistent. Het gevolg is dat het lichaam een groter leger van insuline moet inzetten om hetzelfde resultaat te behalen. In de ergste gevallen ontstaat er diabetes type 2 waar je een tekort aan insuline hebt om de inkomende stroom van glucose te verwerken. Je moet dan insuline gaan spuiten. Weet dat je ook kan overschakelen op die andere energiebron, maar daar is voor velen deskundige hulp bij nodig.
Je cellen vechten tegen de bierkaai. Het gevolg: obesitas, een hoge kans op een hartaanval en een sterk vervette lever. In het boek ‘Heel je hoofd’ staat een afschrikwekkende tabel waarin zichtbaar wordt welk negatief effect deze insuline heeft op oorproblemen, hartziektes, obesitas, borstkanker, darmkanker, erectiestoornissen, beroertes, hoge bloeddruk, acne et cetera.
Maar hoe beïnvloedt dit proces nou onze hersenen? En hoe ontstaan er mentale problemen en zelfs psychische stoornissen? De insulineresistentie heeft ook gevolgen voor de hersensuikerspiegel. Het lukt insuline niet meer om in de hersenen te komen. Ze komen niet meer voorbij de barrière. Onze hersenen zijn zeer goed afgeschermd. Weet je dat nog. En de hersenen hebben iets van glucose nodig om te werken.
Doordat insuline onvoldoende in onze hersenen komen, ‘versuikeren’ delen van onze hersenen waardoor er oxidatieve stress (beschadigingen aan de cellen) en ontstekingen ontstaan die niet bestreden kunnen worden. Sommige delen sterven zelfs af. Denk bijvoorbeeld aan een krimpende hippocampus die het centrum is voor leren en ons geheugen. 81% van de mensen met de ziekte van Alzheimer is insulineresistent of heeft diabetes type 2. Geen wonder dat het geheugen wegvalt.
En er is nog een heel ander groot probleem. Als we energie in ons lichaam maken dan hebben we zuurstof nodig. Net zoals bij het maken van vuur. En stel je voor dat je twee brandstoffen hebt. De ene brandstof is dat het papier van je favoriete magazine (glucose). Het brandt snel, maar tijdens de verbranding komen er giftige stoffen (allerlei ultrabewerkte toevoegingen) vrij mede als gevolg van de materialen die erop zitten. In grote hoeveelheden geven die giftige stoffen problemen. En je kunt gedroogd hardhout (heel en oorspronkelijk voedsel) gebruiken dat rustig, langzaam, uren kan branden. En waar veel minder giftige stoffen vrijkomen.
Als we de metafoor op ons lichaam toepassen dan is het rook te vergelijken met het negatieve bijproduct dat ontstaat bij het omzetten van energie in ons lichaam: de zogenaamde ‘vrij radicalen’ in biologische termen. Het is de rook van het vuur dat je niet wil inademen. Deze vrije radicalen zijn ongecontroleerde moleculen die onze cellen beschadigen en leiden direct en indirect tot allerlei problemen: hersenmist, angstige gevoelens, neerslachtigheid, depressiviteit maar ook hart- en vaatziektes, obesitas, epilepsie et cetera.
Het probleem is dat bij het verbranden van glucose veel meer ‘vrije radicalen’ vrijkomen dan bij het gebruik van vet (in de vorm van zogenaamde ketonen). Voor glucose is veel meer insuline nodig. Bedenk hierbij dat het niet een voedingspatroon is dat past bij onze evolutionaire ontwikkeling! Dus als je systeem vooral – door suiker en koolhydraten – op glucose loopt, ontstaat er veel nevenschade! Meer cellen en met name onderdelen van cellen – je zogenaamde mitochondriën – worden beschadigd. En je hebt meer mitochondriën nodig om effectiever en efficiënter te functioneren.
Door veel suiker en koolhydraten tot je te nemen, beschadig jij je lichaam onbewust meer dan bij onze oorspronkelijke manier van voeden, zorg je dat je op (middel)lange termijn eerder mentaal en fysiek ziek wordt, raakt je vitaliteit aangetast en is de kans dat je eerder sterft groter. Je zou kunnen zeggen dat je je onbewust jezelf aan het verminken bent. Ik weet het. Het is overdreven. Maar heb ik je aandacht? Het is namelijk wel wat er in jou gebeurt. Je brengt je lichaam meer schade toe dan ons evolutionaire voedingspatroon. Dat gebeurt normaal gesproken onbewust, maar als je dit leest niet meer. Het is veel verstandiger om je systeem op vet te laten lopen.
Dat neemt niet weg dat we ook glucose nodig hebben. Ons hersenen draaien naast vetten en ketonen ook op glucose. En ons lichaam is een intelligent systeem en heeft een manier gevonden om dat via de lever zelf aan te maken. Je bent dus niet afhankelijk van grote hoeveelheden suiker en koolhydraten van buitenaf. En met een minimale inname van deze energievorm heb je een effectiever, efficiënter en gezonder systeem met grote positieve gevolgen voor je staat van zijn, je vitaliteit en je levensduur.
En laat nou een van de hoofdbestanddelen van de voeding in Nederland koolhydraten zijn. En dat we dat volslagen normaal vinden en dat steeds meer gaan eten. Ook door kant-en-klare maaltijden. Je voelt nu als het goed is de bron van onze problemen.
“Deze voedingspatronen stabiliseren, beschermen en stimuleren het brein. Het zorgt ervoor dat het natuurlijke evenwicht wordt hersteld. Het kan in deze vorm ook therapeutische waarde hebben doordat het metabole stofwisselingssysteem dat door andere factoren dusdanig is aangetast, gezonder wordt.”
In ‘Heel je hoofd’ krijg je drie voedingspatronen voorgeschoteld waarmee je het effect van eten op je mentale en fysieke staat van zijn kunt bepalen. Je kunt niet alleen erachter komen of bepaalde klachten door je eetpatroon komen. Je kunt met je voedingspatroon ook je gezondheid gaan optimaliseren. Ik durf te wedden dat een groot aantal lezers niet weet hoe gezondheid werkelijk voelt. Ook ik wist dat niet. Een heldere blik met een rustige, gefocuste maar krachtige energie die niet lijkt te stoppen. Bij mij neemt die gezondheid nog steeds toe. Ongekend.
Deze voedingspatronen stabiliseren, beschermen en stimuleren het brein. Het zorgt ervoor dat het natuurlijke evenwicht wordt hersteld. Het kan in deze vorm ook therapeutische waarde hebben doordat het metabole stofwisselingssysteem dat door andere factoren dusdanig is aangetast, gezonder wordt. Elementen die eerst de symptomen van andere factoren wellicht versterkten, worden nu gedempt of gecompenseerd waardoor een klacht of symptoom meer draagbaar wordt. Je eet jezelf in conditie om beter te worden. Eten dat een dempende werking heeft op onze mentale uitdagingen in plaats van de katalyserende werking die het nu veelal heeft. Het is een heerlijke gedachte.
Het zijn deze voedingspatronen die je wellicht snel en direct kunnen helpen. Denk aan het verlagen van suiker- en insulinespiegel, het verminderen oxidatieve stress en ontstekingen in je lichaam en hersenen, het beperken van giftige stoffen, verminderen van overgevoeligheid et cetera. Handig als je chronische pijn, fibromyalgie, migraine, chronische vermoeidheid, eetverslaving, overgewicht, hardnekkige of mysterieuze geestelijke of fysieke klachten hebt of een overgevoeligheid je parten speelt.
In ‘Heel je hoofd’ wordt vervolgens het effect op verschillende geestelijke stoornissen op basis van onderzoek en de praktijkervaring van doctor Georgia Ede besproken. In 1921 wist men bijvoorbeeld al dat een ketogeen voedingspatroon de klachten van epilepsie konden verminderen.
Vervolgens wordt in het boek de kwaliteit van de verschillende voedingsbronnen op basis van de stoffen die ze herbergen – hoe we die wel of niet tot ons nemen en het effect op onze staat van zijn – besproken. Mantra’s als wees voorzichtig met noten en zaden. Het zijn embryo’s van planten die krachtige beschermingsmechanismen hebben om hun voortbestaan te garanderen. Het is een van de meest gecompliceerde voedingsbronnen op deze aarde. En ook voor zuivel geldt een mantra van voorzichtigheid. Het is een krachtvoer voor zuigelingen. Het past evolutionair gezien niet bij een volwassen persoon.
En dan komen we aan bij groenten. Ook die beschermen zichzelf om opgegeten te worden. Wist je dat? Heb je bijvoorbeeld weleens van nachtschade gehoord. Het zit in onrijpe tomaten, aardappelen, aubergine, paprika. Op alle groenten waar een kroontje zit. Dat is giftig. Het is een groente die uit Zuid-Amerika komt. En wij zijn niet in Zuid-Amerika geboren, maar in Afrika. Denk weer aan onze voorouder die op het Afrikaanse continent zijn opgestaan. Diep van binnen weet ons systeem (nog) niet of onvoldoende om met deze giftige stof om te gaan. Als we deze voedingsbronnen op een specifieke manier bereiden, kunnen we veel problemen voorkomen.
En de vraag die je jezelf ook dient te stellen is. Als er een bepaalde voedingsstof in planten zit, heb je er dan werkelijk toegang toe? Het bewijs dat superfood echt ‘super food’ is, is veelal nog niet wetenschappelijk bewezen.
En het is raar om het te zeggen in deze tijd van klimatologische problemen waarin vlees zoveel capaciteit van de aarde vraagt en je vlees niet wil eten om dierenleed te voorkomen. Maar vlees is supergoed voedsel waar veel benodigde stoffen in zitten. En als je alleen vegetarisch eet dan heb je een uitdaging en moet je dat zeer doordacht doen om een optimale gezondheid te bewerkstelligen.
Een boek dat op gedetailleerde wijze onderzoekt hoe onze voedingsstoffen onze stofwisseling in onze hersenen beïnvloeden en betoogt dat we verre van optimaal eten. Dat we onszelf mentaal en fysiek ziek eten. Stof tot nadenken kan ik me zo voorstellen. Wellicht reageer je vol ongeloof. Ik geloof inmiddels dat ons destructieve eet- en drinkpatroon een van onze meest grote en onbewuste problemen van onze maatschappij is. Het tast op een significante manier onze gezondheid aan en heeft een verdovende werking waardoor we niet ons potentieel gebruiken. En als je dat eet- en drinkpatroon niet op korte termijn aanpakt, je in de nabije toekomst serieuze mentale en fysieke gevolgen zult ondervinden:
1. Lees dit boek als je met eten je gezondheid wil optimaliseren. Het is een dikke pil, vrij medisch en hier en daar wat wetenschappelijk maar zeer de moeite waard. Het kan een enorme sprong in je gezond geven.
2. Beperk zoveel mogelijk het eten van – geraffineerde – koolhydraten, het drinken van alcohol en gebruik van drugs. Het verstoort je metabole stofwisseling op een significante manier. En dat kan het begin van een weg zijn naar mentale problemen, psychische stoornissen en tal van fysieke ziektes. Zeker met de andere factoren en de uitdagingen waar we als samenleving voor staan.
3. Volg een eetpatroon dat dicht bij onze evolutionaire ontwikkeling ligt als je je ontwikkelingspotentieel wilt optimaliseren. Ik bedoel daarmee: vergroot je helderheid, ervaar een stabiele energie, verkrijg diepe rust en voel meer liefde, plezier, betekenis en verbinding.
4. Ik heb een kosteloos en vrijblijvend programma gemaakt waarin je mijn inziens de essentie krijgt om je eigen optimale voedingsstijl te ontwikkelen. Volg dat zes weken en laat je verrassen.
Meld je aan en ontvang de nieuwste inspiratie!
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2024/08/Ziekte_nn-scaled.jpg
1381
2560
Norbert Koopen
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2018/07/logo.png
Norbert Koopen2024-08-29 00:10:442025-01-03 15:31:29Ziekte
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2024/08/Giftig_nn-scaled.jpg
1381
2560
Norbert Koopen
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2018/07/logo.png
Norbert Koopen2024-08-29 00:08:362025-01-03 15:32:43Giftig
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2024/08/Brein_nn-scaled.jpg
1381
2560
Norbert Koopen
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2018/07/logo.png
Norbert Koopen2024-08-29 00:07:212025-01-03 15:33:27Brein
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2024/08/Onbeheerst_nn-scaled.jpg
1381
2560
Norbert Koopen
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2018/07/logo.png
Norbert Koopen2024-08-29 00:06:492025-01-03 15:34:06Onbeheerst
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2024/08/Energie_nn-scaled.jpg
1381
2560
Norbert Koopen
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2018/07/logo.png
Norbert Koopen2024-08-29 00:04:342025-01-03 15:35:32Energie
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2024/08/Flow-nn-scaled.jpg
1381
2560
Norbert Koopen
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2018/07/logo.png
Norbert Koopen2024-08-29 00:03:392025-01-03 15:36:06Flow
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2024/08/Hart_nn-scaled.jpg
1381
2560
Norbert Koopen
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2018/07/logo.png
Norbert Koopen2023-10-21 00:52:562025-01-09 18:13:55Hart
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2024/08/Trillen-header-c.jpg
603
1119
Norbert Koopen
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2018/07/logo.png
Norbert Koopen2023-10-21 00:51:222025-01-09 18:31:04Trillen
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2024/08/Rebel_nn-scaled.jpg
1381
2560
Norbert Koopen
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2018/07/logo.png
Norbert Koopen2023-10-21 00:36:482025-01-10 17:35:57Rebel
Energie Onbeheerst 
Scroll naar bovenzijde
