34 à 35 minuten
Plan een afspraak
Zijn we veranderd? Is ons gedrag zo abnormaal geworden met die ziektegolf die ons land overspoelt? 9,9 miljoen Nederlanders hebben een chronische ziekte en dat lijkt te gaan stijgen naar 11,4 miljoen. Soms denken we dat gedrag abnormaal is omdat er op een onbegrijpelijk wijze wordt gereageerd. Maar gedrag is nooit abnormaal. Gedrag is in dit geval een normale reactie op een abnormale omgeving. In deze serie zien we hoe onze directe omgeving en onze samenleving een destructieve werking hebben op onze mentale en fysiek gezondheid. En dat we er geen weerstand tegen bieden. In dit verhaal laten we ons leiden door Gabor Maté en zien hoe – vroegkinderlijk – trauma, een tekort aan verbinding en een gebrek aan authenticiteit ons ziek maakt. En dit is nog maar één van de 9 factoren.
“Het feit dat miljoenen mensen dezelfde ondeugden met elkaar hebben, maakt die ondeugden nog niet tot deugden. Het feit dat ze zo vaak dezelfde fouten begaan, maakt die fouten nog niet tot waarheden. En het feit dat miljoenen mensen dezelfde soorten psychische aandoeningen hebben, maakt deze mensen nog niet gezond van geest.”
“Alles bestaat namelijk uit oorzaak en gevolg. En door de ziektegolf die ons land overspoelt, kun je constateren dat er iets in onze omgeving aan de hand is.”
Het is goed om naar de bron van het gedrag te krijgen. Alles bestaat namelijk uit oorzaak en gevolg. En door de ziektegolf die ons land overspoelt, kun je constateren dat er iets in onze omgeving aan de hand is. Als je de bron kunt veranderen of je kunt er beter weerstand tegen bieden dan ontstaat verandering. En in dit geval ook vaak heling of een krachtige gezondheid. Dat is wat Gabor Maté in ‘De mythe van normaal’ vooral doet door op trauma te focussen.
Gabor Maté is Joodse Hongaar die medicijnen in Canada ging studeren. Hij is gespecialiseerd in trauma. Hij werd in de Tweede Wereldoorlog geboren. Zijn moeder vreesde voor haar leven en dat van haar pasgeboren zoon. En ze besloot hem in de eerste weken na de geboorte aan een niet-Joodse familie weg te geven zodat hij zou blijven leven. Een intense scheiding die zoals je kunt begrijpen met enorm veel emotie en pijn gepaard gaat. Een aantal weken later werd hij gelukkig weer met zijn moeder herenigd. Maar tezamen met het blijvende gevaar en de bijbehorende angst van zijn moeder, ontstond er bij Maté een groot trauma. Hij worstelt er zijn hele leven mee en het maakte van hem een specialist in trauma en verslaving.
Hij snapt als geen ander dat zijn disfunctionele gedrag niet een reactie op zijn huidige omgeving is, maar een overblijfsel uit zijn verleden. Waarin hij nog steeds op een instinctieve, automatische en routinematige wijze reageert volgens een manier die hij in de eerste ongezonde jaren – met veel angst – heeft geleerd. Het leverde hem tal van klachten op. Het lukte hem in eerste instantie niet om daaruit te komen en hij leefde zijn patroon. Hij was een work-a-holic, had ADHD en het leek dus of hij abnormaal reageerde op de meest normale signalen. Hij verdiepte zich in vluchtwegen van pijn en verslaving, en ontwikkelde zijn eigen weg om uit zijn disfunctionele gedrag te komen. Hij schreef tal van boeken, houdt vele lezingen, heeft zijn eigen YouTube-kanaal en maakte zelfs een film over trauma: ‘The Wisdom of Trauma’.
Maté beschrijft in het boek ‘De mythe van normaal’ de reactie van de mens op een abnormale omgeving. Met behulp van ontwikkelingspsychologie, tal van voorbeelden, conclusies uit wetenschappelijke onderzoeken, gesprekken met experts en ervaringsdeskundigen beschrijft hij – puttend uit zijn eigen ervaring – hoe trauma ontstaat en wat voor effect dat heeft op je geestelijke en je fysieke leven. Ja, trauma heeft een krachtige verbinding met je lichaam en met mentale problemen, psychische stoornissen en fysieke ziektes.
“Wij zijn bij onze geboorte zo vloeibaar als glas en kunnen in elke vorm worden gegoten. We zijn adaptieve wezens die zichzelf ontwikkelen in relatie met onze omgeving.”
Wij zijn bij onze geboorte zo vloeibaar als glas en kunnen in elke vorm worden gegoten. We zijn adaptieve wezens die zichzelf ontwikkelen in relatie met onze omgeving. Rustig, zelfverzekerd en met plezier het avontuur tegemoet gaan als de omgeving liefdevol en betrouwbaar is geweest en op een gezonde manier uitdaging heeft geboden. Maar wat gebeurt er met je als de omgeving gevaarlijk is en liefde wordt vertroebeld door afkeer, angst, verdriet en boosheid?
De baby, peuter en dat kleine kind vindt een functionele manier om daarmee om te gaan. Krachtige strategieën om in die omgeving te overleven en een manier om die liefde en geborgenheid – die vaak schaars aanwezig zijn – toch te ontvangen. Want wat gebeurt er met je als je omgeving dan liefdevol en betrouwbaar is? Dat ken je niet zo goed en je weet daar niet goed mee om te gaan. Je hebt vervolgens een grote uitdaging in het leven. En weet dat we veel kunnen helen. Wij zijn zo ongelofelijk veerkrachtig.
Als dat opgegroeide kind later in een meer normale omgeving komt dan vinden we vaak dat hij of zij disfunctioneel reageert. Hij of zij reageert agressief, gaat onmiddellijk uit contact of heeft bijvoorbeeld nauwelijks een eigen mening. Allemaal manieren om met een dreigende afwijzing – die in het verleden zo vaak werd gevoeld – om te gaan. Disfunctioneel gedrag zou je zeggen. Maar destijds was het superfunctioneel om te overleven en zich te verhouden met de omgeving.
“Een teken van liefde kan in het hier en nu misschien nauwelijks worden ontvangen omdat daarmee indirect het gemis aan liefde, warmte en geborgenheid uit het verleden wordt aangeraakt.”
Een teken van liefde kan in het hier en nu misschien nauwelijks worden ontvangen omdat daarmee indirect het gemis aan liefde, warmte en geborgenheid uit het verleden wordt aangeraakt. Of je ziet overal gevaar. De wereld voelt als onbetrouwbaar en gevaarlijk. Die pijn, dat gemis en die kwelling zit vaak onder die vaak automatische, instinctieve en routinematige gedragsbeweging diep van binnen verscholen waar je geen of nauwelijks bewustzijn op hebt. Er zijn duizenden gedragsstrategieën mogelijk waarbij alertheid, verdoven, vluchten en vechten doorgaans de dominante opties zijn.
De centrale beweging van de natuur is gericht op overleven. En de meeste adaptieve soorten blijven bestaan. En dat doen ze onder andere door pijn uit de weg te gaan. Pijn is het signaal van gevaar. En ook wij mensen vermijden pijn. En we hebben allerlei manieren om daarmee om te gaan. Een van de manieren is om te vluchten naar een andere wereld of jezelf te verdoven. Maté – met zijn achtergrond van angst en pijn – weet dan ook veel van verslaving en hij gaat daar in dit boek uitgebreid op in.
Ook bij verslaving geldt dat er een bron en daarmee een oorzaak is. Niemand wordt zomaar verslaafd. De rush en het gevoel is niet het enige waardoor iemand verslaafd wordt. Het gaat over het feit dat je ergens voor vlucht. Je bent vatbaar voor de verslaving doordat je ergens aan wil ontsnappen. Je kunt moeilijk in het hier en nu zijn. En een prachtige oplossing is om naar een andere wereld te gaan en/of jezelf te verdoven. In die ontsnapping ben je even weg uit die lastige, verdrietige en vooral ook pijnlijke wereld. Het is daarmee een krachtig beschermingsmechanisme. Je zou kunnen zeggen dat verslaving misschien wel een logische en verstandige keuze is om te overleven. Het biedt grote voordelen boven je dagelijks leven.
Een verslaving biedt namelijk grote voordelen:
1. het biedt een tijdelijke verlichting van de pijn;
2. je ontsnapt aan de werkelijkheid;
3. je hebt een zeker gevoel van controle waar je normaliter een machteloos gevoel over kan hebben;
4. verslaving zorgt ervoor dat je meer verbinding kan ervaren of dat je je meer vervult voelt dan in het dagelijks leven.
Het zicht krijgen op de bron van pijn is de weg naar verlichting en/of heling. Met het zicht op de oorzaak wordt er een weg gevonden om de verslaving te stoppen. Langzaam kan er dan een manier ontstaan waarin je meer verbinding en meer vervulling in het dagelijks leven kan voelen. Dat vraagt veel moed en kost meestal enorm veel moeite. Om meer zicht op trauma te krijgen, ontwikkelde Maté de volgende vragen:
Als je heel gestrest bent dan maakt een glas wijn je ontspannen. Dat is een fijne oplossing en op zich niet erg. Totdat je het wijntje nodig gaat hebben om te ontspannen. Als het lichaam vervolgens alcohol met ontspanning associeert, kan er een verslavende weg ontstaan. Je neemt aan het eind van de dag een glas wijn om te ontspannen. Als je dat niet doet dan blijf je onrustig. Herkenbaar? Denk ook aan troost en het opvullen van een leegte door de meest uiteenlopende middelen en gewoontes et cetera.
Er zijn tal van redenen waarom je vlucht van de pijn. In het boek wordt vooral gekeken naar – vroegkinderlijk – trauma en hoe de signalen in je omgeving dat trauma elke keer weer aanraakt. Maar het kan natuurlijk ook een recente traumatische gebeurtenis in je leven zijn doordat je partner sterft of ziekte bij jezelf of bij iemand in je omgeving wordt geconstateerd. Maar het kan ook iets eenvoudigs zoals het vertoeven in een onbetrouwbare, onveilige of onrustige omgeving zijn. En wat gebeurt er als onze samenleving structureel onrustig wordt? Een heldere, verdovende of comfortabele plek is dan heel erg aanlokkelijk.
Met deze vraag ga je naar de onvervulde behoefte van iemand in zijn leven. De ervaringen in het verleden kunnen daarin een rol spelen, maar ook de ervaringen die je nu in je huidige omgeving mist. Als je met die onvervulde behoefte kunt omgaan of een gezonde manier vindt om die te vervullen, dan verdwijnt de behoefte van vluchten en de verslaving.
Naast het feit dat vroegkinderlijk trauma en ernstige gebeurtenissen een rol spelen, kan ook disfunctioneel gedrag een bestaand probleem verergeren. Als je weinig discipline hebt, chaotisch bent of niet goed kan organiseren, is de stap naar een vluchtweg makkelijker. Je stapt dan weg uit het overweldigende.
De vluchtwegen waaronder verslaving zijn ontelbaar. Als we alleen naar verslaving kijken dan kun je de volgende elementen opnoemen: gamen, alcohol, drugs, social media, constant in de actie, seks, werken et cetera. Het is onschuldig totdat er een zekere afhankelijkheid ontstaat en je niet meer zonder die activiteit kunt. Het verlicht, verdringt of verdooft. Als je nu heel eerlijk naar jezelf kijkt, welke vluchtwegen heb jij? Wat doe jij? En welke zijn aanwezig bij je dierbaren? En zie je ook de bron van die vluchtwegen? We hebben ze allemaal in kleine en grote mate. Door bewustzijn op de vluchtweg en de bron te krijgen, zorg je dat je gezond blijft.
“Daarom is het vergroten van je bewustzijn ook zo belangrijk en de eerste stap als je jezelf wil ontwikkelen. Je kunt in het hier en nu meer oorzaak en gevolg zien. Je weet wat er gebeurt, wat je niet wilt en wat je wel wilt.”
Je reageert veelal op instinctieve, automatische en routinematige manier in reactie op een signaal uit onze omgeving. Dat hebben we allemaal. Zo is ons gedrag opgebouwd. Daarom is het vergroten van je bewustzijn ook zo belangrijk en de eerste stap als je jezelf wil ontwikkelen. Je kunt in het hier en nu meer oorzaak en gevolg zien. Je weet wat er gebeurt, wat je niet wilt en wat je wel wilt. En je kunt vervolgens actie ondernemen. En dat kan bijvoorbeeld zijn door meer rust en stilte in het moment te creëren.
Het wordt lastig als het gedrag een reactie is op een abnormale omgeving. Dat kan in je verleden zijn, maar ook heel goed in het hier en nu. Niet alleen vroegkinderlijk trauma, de dood van een liefdevolle, ziekte of een samenleving die plat wordt gelegd door bijvoorbeeld COVID-19 zijn elementen. Maar denk ook aan discriminatie en seksueel geweld.
Laat ik een voorbeeld uit mijn eigen leven geven. Na mijn studententijd heb ik een aantal maanden door Zuid-Amerika gereisd. Toen ik in Peru aankwam heb ik een gewelddadige overval meegemaakt. Vijf mannen besprongen me. Twee mannen grepen mijn armen vast, eentje mijn lichaam, de vierde legde zijn arm om mijn nek en de vijfde was op zoek naar geld. De persoon die zijn arm om mijn nek legde deed dat zo krachtig dat ik geen lucht meer kreeg en ik buiten bewustzijn raakte.
Ik heb nog jarenlang last gehad van deze gewelddadige overval. Elke keer als ik snelle stappen achter me hoorde, voelde ik een enorme schrikreactie in mijn lichaam, raakte ik superalert en draaide ik me om of sprong weg. Totdat mijn lichaam langzaam die situatie vergat en wist weer dat als er iemand met snelle stappen achter me liep deze niet bezig was om me te overvallen, maar haast had. Dat heeft tijd en herhaling nodig.
“We nemen in dat geval eerst waar, beginnen dan te voelen en dan komt pas de cognitie (…) De weg naar overleven in de hersenen is korter dan naar het cognitieve proces dat een inschatting maakt en context geeft.”
We nemen in dat geval eerst waar, beginnen dan te voelen en dan komt pas de cognitie. Het lichaam reageert dan al voordat het signaal bij de cognitie is. Het is hetzelfde als wanneer iets plotseling op je afkomt en je dat instinctief probeert te ontwijken. De weg naar overleven in de hersenen is korter dan naar het cognitieve proces dat een inschatting maakt en context geeft. Het gevolg kan zijn dat je denkt gevaar waar te nemen, maar dat het in werkelijkheid niet gevaarlijk is wat bijvoorbeeld met PTSS kan gebeuren.
Het cognitieve proces kan in geval van gevaar worden overgeslagen. Het is daarom ook heel belangrijk bij de heling van trauma – zeker als het vroegkinderlijk is – dat voelen en het lichaam wordt meegenomen in de werkwijze. En soms duurt een effect een heel leven. Dan zet je telkens kleine stapjes. Het effect van de dood van mijn vader op vierjarige leeftijd voel ik nagenoeg nog elke dag.
In het boek ‘De mythe van normaal’ wordt de relatie gelegd tussen trauma en ziekte. Omdat de geest met het lichaam verbonden is en die stress en/of pijn het lichaam in een continue en overspannen staat van zijn brengt, kunnen die structureel overvloedige aanwezige hormonen, je geestelijk en fysiek ziek maken. Die abnormale vorm in je biologie – in de vorm van chemische onbalans – brengt je lichaam schade toe. Maté gaat in gesprek met veel mensen en laat mede aan de hand van wetenschappelijk onderzoek die intense gevolgen zien.
Vervolgens maakt Maté de omgeving groter. Niet alleen gebeurtenissen in ons verleden als gevolg van onze persoonlijke omgeving maken ons ziek. Ook de samenleving als geheel – in het hier en nu of in ons verleden – maakt ons ziek of gaat ons in de toekomst ziek maken. Je kunt bijvoorbeeld begrijpen dat de omstandigheden in Gaza, Oekraïne, Jemen, Congo, Soedan et cetera vele generaties op een diepgaande manier gaan raken.
Als de samenleving toxischer wordt, heeft dat een effect op ons gedrag. En dat zien we ook in onze Westerse samenleving. We worden steeds zieker. Niet alleen hebben we steeds meer mentale uitdagingen. Het aantal mensen met psychische stoornissen neemt toe en ook het aantal mensen dat leidt aan de fysieke ziektes stijgt sterk. We worden letterlijk zieker.
Dus als onze omgeving ons gedrag bepaalt doordat we op een instinctieve, automatische, routinematige en adaptieve manier op onze omgeving reageren. En als een ongezonde omgeving daarmee effect heeft op onze biologie en ons mentaal en fysiek ziek kan maken, dan ligt de oorzaak van de huidige ziektegolf en de gezondheidscrisis waar we middenin zitten in onze omgeving. En daarmee in onze maatschappij. Ons DNA is namelijk de afgelopen decennia en zelfs de afgelopen 10.000 jaar nauwelijks veranderd. Het wordt alleen op een andere manier aangeraakt.
Dat is wat er nu in de Nederlandse samenleving en eigenlijk in de gehele Westerse maatschappij gebeurt. Maar dat komt niet alleen door trauma. Dat is slechts een klein onderdeel. Er zijn een reeks aan ziekmakende factoren in onze samenleving aanwezig. En het meest verontrustende is dat het veelal onbewust gebeurt, we daarmee onszelf onbewust ziek maken en dat de effecten op korte termijn klein zijn en de destructieve effecten zich veelal op de (middel)lange termijn uiten. En dan is het leed meestal al geschied. Dat maakt de omgeving dus onbewust giftig en lijkt het of een mentale of fysieke ziekte ons overkomt. En dat is veelal niet geval.
“Het is een jarenlang proces van onbewust ziekmakende factoren waarbij de signalen op korte termijn zeer goed waarneembaar zijn, maar die we stelselmatig negeren mede door een gebrek aan kennis en bewustzijn.”
Het is een jarenlang proces van onbewust ziekmakende factoren waarbij de signalen op korte termijn zeer goed waarneembaar zijn, maar die we stelselmatig negeren mede door een gebrek aan kennis en bewustzijn. Ze lijken niet verontrustend, we vinden het vaak doodnormaal omdat iedereen het doet en gaan vrolijk door met ons leven. Maar ze leveren bijvoorbeeld op een korte termijn een mindere heldere en energievolle staat van zijn, een structureel lage weerstand, hersenmist of pieken en enorme dips in je energie. Het kunnen allemaal signalen van grote problemen in je naaste toekomst zijn.
In deze serie over mentale en fysieke gezondheid laat ik zien dat niet alleen trauma en andere nare ervaringen – die we met coaching en training willen helen – een oorzaak van onze mentale en fysieke kunnen uitdagingen zijn, maar dat een scala aan oorzaken aanwezig zijn. En om je daar bewust van te maken, gebruik ik de recente gedachte uit de wetenschap dat onze mentale stoornissen en veel van onze neurologische en fysieke ziektes het gevolg zijn van een slechte metabole stofwisseling.
Ons gedrag wordt op een complexe en holistische manier aangestuurd. En onze metabole stofwisseling speelt daarbij een cruciale rol. Logisch ook. We reageren instinctief en dat heeft een biologische en energetische oorsprong. Hormonen, neurotransmitters en delen van onze cellen spelen daarin een centrale rol. In de boeken die ik afgelopen zomer heb gelezen, wordt vanuit dat oogpunt de verstoringen in onze geestelijk en fysieke staat van zijn en samenleving besproken. En het mooie daarvan is dat we het kunnen meten.
Als je van een afstand naar deze redenering kijkt dan klinkt dat logisch. We hebben onder andere hormonen, neurotransmitters, enzymen, lipiden etcetera die zorgen dat we normaal functioneren. Ze zorgen dat ons hart klopt, ons spijsverteringskanaal werkt, ons bloed wordt gezuiverd et cetera. Het is veelal een automatisch proces dat autonoom buiten ons bewustzijn wordt aangestuurd. Als dat niet goed werkt, heeft dat gevolgen voor onze biologische processen. We hebben ontstekingen in onze darmen, onze aderen slippen dicht, onze bloedvaten verharden en de mentale processen in onze hersenen werken niet meer zo efficient en effectief. Misschien begrijp je nu beter waarom je op sommige momenten hersenmist hebt en je niet zo goed kunt nadenken.
Een slechte metabole stofwisseling brengt je lichaam in een ongezonde stand, laat het minder goed functioneren op korte termijn met mentale en fysiek uitdagingen tot gevolg en zorgt dat je op (middel)lange termijn ziek wordt. Ik geef je vervolgens negen hoofdelementen die bewust en onbewust invloed hebben op deze stofwisseling.
Soms ben je ongelukkig en zijn er factoren die je echt overkomen zoals – vroegkinderlijk – trauma waarmee je moet leren omgaan. En dat je deze tegenslag later in je leven moet compenseren. Weet dat we ongelofelijk veerkrachtig zijn en door persoonlijk werk veel kunnen herstellen. Dat is mijn persoonlijke en professionele ervaring. Maar op veel factoren heb je wel invloed, overkomen je eigenlijk onbewust en daar kun je nu meteen mee stoppen zodat je je onmiddellijk gezonder, rustiger en prettiger voelt. Het beperkt je kans op mentale en fysieke ziektes in de toekomst op een krachtige wijze. Je kunt met de informatie die ik je in deze verhalenserie aanreik je eigen situatie analyseren. Om vervolgens een plan te maken om je eigen en mentale gezondheid te verbeteren.
Als we veel stress hebben – doordat we in een lastige omgeving zitten of omdat we bijvoorbeeld zelf de lat om te presteren hoog leggen – zie je dat bijvoorbeeld terug in de hormonen cortisol, adrenaline, noradrenaline. Je lichaam wordt in een alerte staat van zijn gebracht en produceert deze hormonen. Je weet hoe dat voelt. Je voelt iets van spanning, bent gefocust, neemt goed waar, et cetera. Zie je hoe je omgeving invloed heeft op je biologie en je gedrag? En zie je dat de metabole stofwisseling met cortisol, adrenaline en noradrenaline daarin een rol speelt?
Stress op korte termijn is goed en een normale menselijke reactie. Het maakt dat je door je alerte staat van zijn je beter focust en presteert. Het probleem ontstaat als de het lichaam in de stressvolle stand blijft en niet tot rust komt. De cortisol, adrenaline en noradrenaline zorgen in een chronische situatie namelijk voor spijsverteringsproblemen, burn-out en zelfs voor hart- en vaatziekten. Zo zie je dat signalen uit onze omgeving en de ervaringen uit ons verleden (de lat hoog leggen) invloed hebben op onze biologie en ons letterlijk fysiek ziek kunnen maken.
Als je je stofwisseling als uitgangspunt neemt dan zit daar – naast het overzicht op mogelijke oorzaken – nog een groot voordeel aan. Je kunt het namelijk meten. En met behulp van die meting kun je de staat van zijn van jezelf, je geliefde, je vrienden en anderen bepalen. En je kunt ook een thermometer in de Nederlandse maatschappij steken. Het geeft daarmee een indicatie van huidige en mogelijk toekomstige problemen.
Ik zocht de metabole gezondheid, mentale stoornissen en ziektes van de Nederlandse bevolking op. En ik weet dat ik verre van volledig ben, maar ik wil je graag duidelijk maken dat wij en de maatschappij zieker worden en dat onze omgeving daar verantwoordelijk voor is. En ik weet dat jij daar ook de effecten van ondervindt. Misschien niet omdat je nu ziek bent of je ziek voelt, maar de statistieken geven aan dat een groot aantal lezers van dit artikel niet in grote gezondheid verkeert. Zij ondervinden negatieve en vaak onbewuste effecten van hun omgeving in hun lichaam die ze niet koppelen aan ziekten op de (middel)lange termijn.
Het gevolg daarvan is dat een groot deel van de lezers een hoog risico loopt om in de naaste toekomst een chronische mentale of fysieke ziekte op te lopen. En als je wél supergezond bent dan heb je er op indirecte wijze mee te maken door dierbaren in je omgeving. Ik wil je daar bewust van maken. En in de andere verhalen laat ik zien wat je ertegen kunt doen.
De samenleving is giftig en maakt ons ziek! En laten we het wetenschappelijke bewijs, de ervaringen en de wijsheid in boeken die beschreven worden in de thema’s ‘Brein’, ‘Voeding’, ‘Onbeheerst’, ‘Energie’ en de ‘Giftig’ als uitgangspunt nemen om deze stelling te bewijzen en de gezondheid van de Nederlandse bevolking te onderzoeken. En dat doen we door een biologisch proces van de metabole stofwisseling als uitgangspunt te nemen. We steken daarmee een thermometer in de Nederlandse maatschappij. In de volgende artikelen gaan we de oorzaken en de processen bekijken die deze staat van zijn veroorzaken en beïnvloeden en geef ik – als je erin zit – je een weg uit deze vicieuze cirkel.
Ons lichaam is een adaptief ecosysteem dat zich contant aan zijn of haar omgeving aanpast. Het is constant bezig om zich optimaal te verhouden tot onze omgeving waarbij natuurlijk het primaire doel is om ons in leven te houden. Ons geest en ons lichaam verhouden zich tot hun omgeving.
“Een veelal onbewust proces houdt ons gezond.”
Een veelal onbewust proces houdt ons gezond. Elke dag komt er een kleine infectie of virus in ons lichaam. Het is aan de orde van de dag. Het lichaam maakt een kleine ontsteking aan en de juiste stoffen worden naar de getroffen gebieden gedirigeerd. We hebben daarmee een gezond en een ongezond deel in ons. Ik schreef er in het inleidende verhaal al over. En als we eten en drinken worden de energie en de voedingsstoffen gedirigeerd naar de gebieden waar dat het meest nodig is.
We kunnen de mate van gezondheid en ongezondheid indirect meten door onze metabole stofwisseling als uitgangspunt te nemen. Je krijgt daardoor meer zicht op je innerlijke staat van zijn waardoor je het verband kunt leggen met eventuele problemen. Maar het levert nog meer op. We kunnen daarmee ook de risico’s in kaart brengen op een gezonde of ongezonde toekomst. Wat is het risico dat je mentale uitdagingen, stoornissen en fysieke ziekten krijgt?
Er zijn vijf objectieve indicatoren die aangeven hoe het met jouw metabole gezondheid gesteld is. De vijf indicatoren zijn:
1. Bloeddruk;
2. Bloedsuikerwaarden;
3. Vetpercentage;
4. Triglyceridenwaarden;
5. HDL-cholesterolgehalte (het goede cholesterol).
Als drie van de vijf indicatoren niet in orde zijn dan heb je echt een metabool stofwisselingsprobleem, heb je nu al kleine mentale en fysieke uitdagingen en loop je een verhoogd risico op het krijgen van allerlei ziektes. Hoe zich dat ontvouwt, heeft te maken met drie elementen voor de medici onder jullie: Heterogeniteit (de soorten en mate van symptomen), comorbiditeit (meerdere ziektepatronen) en bi-directionele relaties (de relaties tussen en de beïnvloeding van ziektes) waar ik bij het thema ‘Brein’ verder op terugkom.
Nu kun je denken. Ik heb dat niet. Dit gaat aan mij voorbij. En wat een overdreven tekst. Maar als we niet ongezondheid maar gezondheid als uitgangspunt nemen. Welke stappen kun je dan zetten om nog gezonder, rustiger en met meer plezier te leven? Hoe kun je een nog betekenisvoller leven leiden? Mijn stelling is dat een het grootste deel van de bevolking niet weet hoe echte gezondheid voelt.
“Donderwolken pakken zich boven Nederland samen. Niet alleen zijn we ziek, maar de signalen (…) geven aan dat het de komende jaren veel erger wordt.”
Ik zocht de cijfers van de afgelopen decennia op en ik schrok toen ik de resultaten op een rijtje zette. Donderwolken pakken zich boven Nederland samen. Niet alleen zijn we ziek, maar de signalen van onze metabole stofwisseling geven aan dat het de komende jaren veel erger wordt. Hoe sta jij ervoor?
Ik ben me ervan bewust dat het verre van volledig is. Dat is ook niet bedoeling. Ik wil je alleen maar wijzen op het feit dat we geestelijk en fysiek zieker worden. Dat onze omgeving daarvan de oorzaak is. En dat we er blijkbaar geen of nauwelijks weerstand aan kunnen bieden. Dat geldt waarschijnlijk voor jou en zeker voor een aantal van je buren, je vrienden, je collega’s en je familieleden. En het geldt ook voor mij. Ik baan me nu langzaam een weg uit deze wereld.
Dus de cijfers op een rijtje. En ik gebruik daarvoor de site VZinfo van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) die dat heeft opgezet in opdracht van het Ministerie van Volksgezond, Welzijn en Sport, het Nemesis-onderzoek van Trimbos Instituut waar de geestelijke gezondheid van de Nederlandse bevolking periodiek wordt gemeten en de verdiepende cijfers van diverse belangenorganisaties om hier en daar wat meer context te krijgen (onder aan het artikel vind je een overzicht van de bronnen).
De werkwijze is dat ik begin met de algemene staat van zijn, dan inzoom op de metabole stofwisseling want daar zie je op objectieve wijze de eerste gevolgen van onze problemen om vervolgens het effect op mentale en geestelijk ziekte wat verder uit te diepen.
In Nederland hebben 9,9 miljoen mensen ten minste één door de huisarts geregistreerde chronische aandoening. Dat kan een mentale of fysieke oorzaak hebben. Psychische stoornissen blijken bij mensen onder de 40 jaar de belangrijkste oorzaak van de ziektelast. Kanker en hart- en vaataandoening blijven de groepen die meeste ziektelast veroorzaken. Dat neemt niet weg dat onze leeftijdsverwachting toeneemt al gaat dat dus gepaard met meer gebreken en een lagere vitaliteit.
Een normale en logische inleiding zo lijkt het op het eerste gezicht. Maar het aantal van 9,9 miljoen mensen is hoog op een bevolking van 18 miljoen en de trend is verre van rooskleurig. In 2040 zal het aantal Nederlanders met een chronische aandoening zijn gestegen van 57% naar 60% van de bevolking en dat betekent ongeveer 11,4 miljoen mensen. En het aantal mensen met minimaal 2 aandoeningen dreigt toe te nemen van 5,3 miljoen mensen naar 6,6 miljoen.
Zoals ik al eerder aangaf zijn er vijf factoren die aangeven dat je een metabool stofwisselingsprobleem hebt. Als je 3 van de 5 volgende indicatoren hebt, kom je voor een grote uitdaging te staan. Nu of in de toekomst.
Bloeddruk is een maat voor de kracht waarmee het bloed tegen de wanden van de bloedvaten wordt gedrukt. Deze kracht wordt weergegeven met twee getallen: de bovendruk, wanneer het hart samentrekt en de onderdruk, wanneer het hart ontspant tussen de slagen door.
Een hoge bloeddruk betekent dat de kracht van het bloed tegen de wanden van de bloedvaten consistent te hoog is. Dit kan op lange termijn tot ernstige gezondheidsproblemen leiden. Een lage bloeddruk of hypotensie betekent dat de kracht van het bloed tegen de wanden van de bloedvaten consistent te laag is. Een lage bloeddruk veroorzaakt in sommige gevallen geen probleem en wordt zelfs als gezond beschouwd, maar in andere gevallen kan het leiden tot symptomen die duiden op onvoldoende bloedtoevoer naar organen en weefsels.
Ongeveer 2,8 miljoen Nederlanders met een hoge bloeddruk zijn bij de huisarts bekend. De factsheet van de Hartstichting zegt dat 1 op de 3 mannen en 1 op de 4 vrouwen een te hoge bloeddruk heeft. Bij 85%-95% is er niet een duidelijke oorzaak bekend van deze te hoge bloeddruk.
Het overvloedige koolhydraatrijke voedsel dat we in de Westerse maatschappij tot ons nemen zorgt voor een rijke hoeveelheid snelle energie in ons lichaam. Het voedsel omgezet in glucose en insuline zorgt dat de cellen het kunnen opnemen.
Glucose wordt in de lever en spieren in de vorm van glycogeen opgeslagen voor later gebruik. Het teveel aan glucose wordt opgeslagen in vet. Een overvloedige inname van koolhydraten zorgt voor hoge bloedsuikerwaarden. En te hoge bloedsuikerwaarden is ongezond en zelfs giftig.
Ik heb geen directie directe cijfers kunnen vinden over het percentage van Nederlanders met een te hoge bloedsuikerwaarden. Maar we kunnen er wel op een indirecte manier achterkomen. Mensen met diabetes hebben namelijk te hoge bloedsuikerwaarden. In 2021 waren er naar schatting 1.156.900 miljoen mensen met diabetes bekend bij de huisarts waarvan 90% type 2. Het percentage van nieuwe gevallen was dalende, maar steeg in het laatste jaar weer. 80% tot 90% van mensen met diabetes type 2 hebben overgewicht of obesitas.
In 2023 had 50% van de Nederlanders van 18 jaar of ouder een matig of ernstig overgewicht. En 15,4% daarvan ernstig overgewicht. Overgewicht komt meer voor bij mannen en obesitas komt meer voor bij vrouwen. In 1990 had 35% van de bevolking overgewicht. Dat is een toename van 42% in de afgelopen 33 jaar. Obesitas kende daarentegen een verdrievoudig in de afgelopen decennia.
Triglyceriden zijn een vorm van vet (lipiden) die in je bloed voorkomen en een belangrijke rol spelen in het lichaam. Ze dienen vooral als een energiebron en als opslagvorm voor overtollige calorieën. Oorzaken van hoge triglyceridenwaarden worden gevonden in: overgewicht, ongezonde voeding, insulineresistentie, minder bewegen, alcoholgebruik en genetische factoren.
De cijfers van overgewicht en insulineresistentie zijn hierboven te vinden. Als je kijkt naar alcohol dan drinkt 6,7% van de volwassen overmatig alcohol. En zijn de alcoholstoornissen in de afgelopen 10 jaar van 4,4% naar 5,5% gestegen.
Het aantal mensen dat sport is over het afgelopen decennium stabiel gebleven. Bij jongeren is het ook stabiel met uitschieters naar boven en naar beneden en bij 65-plussers neemt het sterk toe van 25% naar 40%.
Het zegt natuurlijk niets over de intensiteit van sporten. En het RIVM geeft aan dat minder dan de helft van de volwassenen voldoet aan de bewegingsrichtlijnen. Een groot deel van de bevolking beweegt te weinig.
Cholesterol is een vetachtige stof die essentieel is voor het functioneren van het lichaam. Het is een belangrijk onderdeel van celmembranen en wordt gebruikt bij de productie van hormonen, vitamine D en galzuren die helpen bij de vertering van vetten.
Je hebt ‘goede’ cholesterol (HDL) en ‘slechte’ cholesterol (LDL). LDL vervoert cholesterol van de lever naar de rest van de lichaam waar het voor veel functies wordt gebruikt. Veel LDL zorgt voor plaques waardoor bloedvaten vernauwen en verharden. HDL is de schoonmaker van het lichaam door overtollige cholesterol uit de bloedvaten op te nemen en terug te brengen naar de lever.
Ik heb geen directe cijfers kunnen vinden over het percentage van Nederlanders met een te laag HDL-cholesterolgehalte. Maar ook hier kunnen er wel op een indirecte manier achterkomen door te kijken naar de verhouding tussen goede cholesterol (HDL) en slechte cholesterol (LDL). Bijna 1,5 miljoen mensen hebben een vetstofwisselingsstoornis waar de LDL hoog is in relatie tot het totale cholesterol. Wat betekent dat de HDL waarschijnlijk te laag is. Maar dat is niet zeker. In sommige gevallen neemt die namelijk ook toe waardoor de verhouding goed is.
Al deze vijf factoren blijkt uit onderzoek hebben een bi-directionele relatie met psychische en fysieke ziektes. Wat betekent dat deze factoren de kans op een stoornis of een fysieke aandoening aanzienlijk verhoogt. Veel van deze ziektes kun je scharen onder zogenaamde welvaartsziektes. De ziektes komen voor in landen met een hogere levensstandaard en ontstaan doorgaans door veranderingen in levensstijl. En die levensstijl hangt dan weer samen met welvaart waarin ongezonde voeding, gebrek aan lichaamsbeweging, overmatig gebruik van alcohol en tabak, en verhoogde stressniveaus aan de orde van de dag zijn.
Om de fysieke ziektes in kaart te brengen, gebruik ik vooral de www.vzinfo.nl. De site is ontwikkeld door het RIVM en is een samenvoeging van vijf eerdere websites. Het doel van VZinfo.nl is om betrouwbare en actuele gegevens over gezondheid en ziekte te ontsluiten. De site wordt door de experts van de RIVM op basis van het CBS, jaarrapportages en wetenschappelijk publicaties, data van zorginstellingen, internationale databronnen en eigen onderzoek van de RIVM zorgvuldig samengesteld en van informatie voorzien.
Hart- en vaatziektes vormen een uitzondering op alle andere ziektecijfers. Het is een van de weinige categorieën die dalende is. Publieke campagnes hebben ons bewust gemaakt van de risico’s van roken, een hoge bloeddruk et cetera. In 2021 hadden 1,7 miljoen van de Nederlanders hart- en vaatziekte. In 2022 overleden 39.000 Nederlanders aan deze ziekte. Zo zie je dat een veranderende omgeving – door campagne te voeren – een krachtig effect heeft op een daling van een ziektepatroon in de samenleving.
In 2023 werden in Nederland ongeveer 128.900 nieuwe gevallen van kanker vastgesteld: 68.700 bij mannen en 60.200 bij vrouwen (7,77 per 1.000 mannen en 6,72 per 1.000 vrouwen). Bij vrouwen lijkt het de afgelopen 6 jaar relatief stabiel. Bij mannen daalt het zelfs licht. De dip in 2020 heeft met de uitbraak van de virusziekte COVID-19 te maken. In verband met deze uitbraak zijn de bevolkingsonderzoeken naar kanker in het voorjaar van 2020 tijdelijk stopgezet. Op het moment van dit schrijven draait er een campagne van het KWF Kankerbestrijding waarin wordt gezegd dat 1 op de 2 Nederlanders kanker krijgt.
En dan komen we bij een neurologisch ziekten zoals dementie, ziekte van Alzheimer en epilepsie waarbij gezegd dient te worden dat auteurs in deze verhalenserie weinig verschil zien tussen neurologie en psychiatrie. Het verschil tussen neurologie en psychiatrie volgens deze auteurs is dat bij neurologie ten minste één objectieve proef of pathologische bevinding kan worden gehanteerd om een diagnose te stellen. Dat kan een afwijking zijn op een hersenscan of een EEG, of een specifieke pathologische bevinding in het hersenweefsel of het hersenvocht. Voor psychische stoornissen is dat niet mogelijk.
In 2021 zijn er ongeveer 116.400 bekend met dementie. En Alzheimer Nederland schat dat het aantal personen in werkelijkheid 290.000 is. En dat stijgt de komende decennia sterk.
Om de geestelijke ziektes en uitdagingen in kaart te brengen, gebruik ik het Nemesis: Monitoring psychische gezondheid van het Trimbos Instituut. Het Trimbos Instituut is een Nederlands instituut voor gezondheidszorgonderzoek en beleid dat zich richt op geestelijke gezondheid, verslavingszorg, en sociale vraagstukken. Ze hebben een periodiek onderzoek dat de psychische gezondheid van de Nederlandse bevolking meet: Netherlands Mental Health Survey and Incidence Study (Nemesis). Het onderzoek is drie keer uitgevoerd. In 1996 tot en met 1999 (Nemesis 1), in 2007 tot en met 2009 (Nemesis 2) en vrij recent van 2018 tot en met 2021 (Nemesis 3).
Van 2007 naar 2009 steeg het aantal mensen met enige psychische stoornis uit de DSM 5 (de huidige standaard waarmee psychische stoornissen worden gemeten) van 17,4% naar 26,1% en een stemmingsstoornis van 6,0% naar 10,8%. Dat betekent dat meer dan een derde van de Nederlandse bevolking worstelt met mentale uitdagingen of een psychische stoornis.
De vraag die direct bij me opkomt, is hoe het zit het met die mensen die daar vlak onder zitten. Voor welke uitdaging staan die mensen? En hoe gezond ben jij en hoe gezond ben ik?
En als je kijkt naar de afzonderlijke stoornissen dan zie je ook enorme stijgingen. Bijna een verdubbeling van een depressieve stoornis van 5,1% naar 9,3%, een bipolaire stoornis van 0,8% naar 1,4%, een paniekstoornis van 1,2% naar 2,5%, een sociale fobie van 3,8% naar 6,0%, een alcoholstoornis van 4,4% naar 5,5% en een drugsstoornis van 1,5% naar 2,1%.
Er is in Nederland geen onderzoek gedaan naar het aantal geregistreerden met de diagnose autismespectrumstoornis. In het buitenland wordt de prevalentie gewoonlijk op 60 tot 100 per 10.000 mensen geschat. Prevalentie verwijst naar het percentage of de proportie van een populatie die op een bepaald moment of gedurende een bepaalde periode een specifieke aandoening of ziekte heeft.
Omdat er geen verschillen tussen etnische groepen of tussen groepen met een verschillende sociaaleconomische status worden gevonden, is er geen reden om aan te nemen dat de prevalentie in Nederland zou afwijken van het buitenland, stelt de Gezondheidsraad in 2009.
Studies uit de jaren zeventig kwamen op een prevalentie van autisme van 2 tot 5 personen per 10.000. Ook daar heeft de omgeving voor een significante verandering gezorgd. Ons DNA is namelijk niet anders geworden. Het wordt alleen op een andere manier door de omgeving aangeraakt.
Volgens een onderzoek onder de Nederlandse bevolking tussen 2004 en 2005, heeft naar schatting 7,4% van de bevolking tussen de 18 en 80 jaar ooit in hun leven een posttraumatische stressstoornis (PTSS) hervaren. Dit percentage is opgesplitst in 8,8% voor vrouwen en 4,3% voor mannen.
De hogere prevalentie onder vrouwen is gedeeltelijk te verklaren door een hogere blootstelling aan seksueel geweld. Andere factoren die een rol kunnen spelen, zijn een jongere leeftijd ten tijde van blootstelling aan de traumatische gebeurtenis en een hogere mate van dissociatie.
Een veel hoger percentage mensen, tussen de 52-81%, maakt ooit in het leven een schokkende gebeurtenis mee. Ongeveer 14% ontwikkelt in reactie hierop een PTSS. De manier waarop je met een schokkende gebeurtenis omgaat, zorgt veelal voor de stoornis.
We worden zieker. Dat is een ding wat duidelijker is. En de omgeving is daarvan de oorzaak. In het thema ‘Brein’ gaan we daar dieper op in waardoor je je eigen omgeving in kaart kunt brengen. Tevens hebben we nu de indicatoren die aangeven wanneer je een hoog risico loopt. Je kunt verder in de cijfers duiken om te kijken welk effect dit heeft op specifieke groepen in de samenleving. Als ik drie punten uitlicht, zie ik dat jong volwassenen, mensen zonder partner en werklozen erger worden getroffen.
De sterkste stijging van psychische problemen vindt plaats bij de jong volwassenen van 18 tot 24. Een stijging van 26% naar 43%. Dat betekent dat bijna de helft een mentale stoornis heeft en daarmee voor een krachtige mentale uitdaging staat. En van 25 tot 34 stijgt het van 18,9% naar 31,3%. Ik vind het erg beangstigend. En als we kijken naar de manier waarop een persoon is opgeleid blijkt dat steeds minder te verschillen. Het basisonderwijs, lbo, mavo en vmbo ging van 21,3% naar 29,6%, het mbo, havo, vwo ging van 16,5% naar 26,6% en HBO en universiteit ging van 14,4% naar 23,6%.
En het is schrikbarend wat er gebeurt met mensen die geen partner hebben. In 2022 hebben mensen met een partner 19,8% kans op een psychische aandoening , maar mensen zonder een partner is de kans bijna het dubbele, namelijk 36%. En als je geen of wel werk hebt is verschil ook bijzonder groot. In 2022 heeft 21,3% van de mensen die een baan hebben een psychische aandoening, maar bij mensen zonder werk is dat 48,0%. Inkomenszekerheid en verbinding zijn krachtige factoren die helpen om gezond te blijven. Dat blijkt ook uit deze levenslange studie.
Een ander belangrijk element is nog niet genoemd. We weten niet welk effect dit heeft op ons gedrag in de toekomst. Welke dynamiek ontstaat er in de komende decennia. Misschien wordt er op dit moment op verschillende manieren gedrag of zelfs trauma ontwikkelt met grote consequenties voor de maatschappij. Die effecten zijn niet te meten en lastig in te schatten.
En de vragen die na deze korte indicatie naar boven komen zijn:
1. Hoe is het met jouw geestelijke en fysieke gezondheid?
2. Heb jij drie van de vijf indicatoren?
3. Heb je een chronische aandoening?
4. Heb je een stevige mentale uitdaging of lichte ongezondheidskenmerken? En weet je de oorzaak van die uitdaging? 1 op de 6 werknemers ervaart bijvoorbeeld burn-outklachten. Het aantal burn-outklachten op basis van onderzoek door CBS en TNO wordt geschat op 1,6 miljoen.
5. Heb je een fysieke ziekte of psychische stoornis of herken je dat je bij iemand anders?
6. Weet je wat je kunt doen om de invloed van je omgeving te beperken?
7. Als je dat allemaal niet hebt dan heb ik nog een slotvraag voor je. Zou je op een nog heldere, rustige en betekenisvolle manier willen leven? Eentje die nog meer plezier en betekenis geeft.
In het boek ‘De mythe van normaal’ biedt Maté vervolgens uitgangspunten en manieren om een helende weg te zoeken. Het gaat om erkenning en je mentale of fysieke uitdaging – inclusief het lijden dat daarbij hoort – te omarmen. En dat liefde en verbinding cruciale voorwaarden zijn om die weg te vinden. Het is een natuurlijke manier die bij sociale wezen zoals jij en ik horen. Het gaat daarbij niet alleen over denken, maar juist over voelen.
En er zijn duizenden manieren om de weg naar heling in te zetten. Om met compassie belemmerende overtuigingen te slechten, om je gemis te omarmen, om nieuw gedrag te leren, om dankbaarheid te gebruiken, om betekenis en zingeving te vinden. De mogelijkheden zijn ontzettend groot. Ik gebruik een deel van die mogelijkheden tijdens coaching, workshops, trainingen, leiderschapsprogramma’s en leiderschapsreizen in de natuur.
“Zoek (…) bovenal een persoon die bij je past. Met aandacht, vertrouwen en liefde wordt er namelijk geheeld is mijn ervaring en die van mijn collega’s. ”
In het thema ‘Brein’ bespreek ik de hoofdcategorieën die een effect kunnen op je stofwisseling kunnen hebben. Zoek een methode, manier, maar bovenal een persoon die bij je past. Met aandacht, vertrouwen en liefde wordt er namelijk geheeld is mijn ervaring en die van mijn collega’s. Als je dat niet bij je therapeut, coach of begeleider voelt dan zijn de effecten vele malen minder.
Nogmaals. Waar ik me in deze serie op focus is op het verkrijgen van meer algemene kennis over de invloed die je omgeving op jou heeft. We kijken naar de bekende oorzaken, maar ik wil je vooral bewust maken van de oorzaken waar je minder bewustzijn op hebt, maar die grote gevolgen hebben. Vervolgens kun je met die kennis je eigen oorzaken identificeren en een plan maken om gezonder te worden of zelfs beter te worden. Je kunt namelijk heel veel zelf doen.
En ik focus me daarbij op twee elementen. Allereerst op eten. Na dit onderzoek in de zomer en mijn ervaring van de afgelopen decennia is mijn stellige overtuiging dat onze manier van eten en drinken een van de grootste en meeste onbewuste factoren is van ons geestelijke en fysieke lijden. Het wakkert onze mentale uitdagingen gedaan en is de bron van fysiek ongemak. Ik heb al veel persoonlijk werk gedaan de afgelopen decennia. Maar met dat wat ik deze zomer leerde, bewoog ik deze zomer naar een meer gezonde staat van zijn. Ik maakte echt weer een sprong.
Ten tweede wil ik graag je bewustzijn en je lerend vermogen vergroten. Niet alleen door het geven van die kennis, maar ook door manieren en methoden aan te reiken om juist dat bewustzijn te vergroten. Het is de eerste belangrijke stap om jezelf te ontwikkelen, jezelf gezonder te maken en zelfs te helen. Hoe kun je nou leren als je niet weet wat je overkomt? Meestal begin ik een coaching, workshop, training, programma of reis dan ook met dit thema.
Als je bewustzijn namelijk groter wordt, weet je wat je in het moment overkomt. Zo kun je vervolgens zien wat de oorzaak is, wat je niet wilt en welke stap je kunt zetten. Ik geef je in deze serie over mentale en fysieke gezondheid drie thema’s ‘Hier’ ‘Hart’ en ‘Flow’ die je daarbij kunnen helpen.
Die nieuwe stap kun jezelf zetten en als het niet lukt of je wil meer snelheid dan adviseer ik om iemand te zoeken die bij je past. Het helpt als een ander paar ogen met je meekijkt omdat die vaak dingen ziet die buiten je bewustzijn liggen. Die kan je vervolgens een nieuwe ervaring geven die zicht geeft op andere mogelijkheden. Maar ga vooral ook op zoek naar je eigen informatiebronnen en je eigen ervaringen en manieren.
Het klinkt misschien wat zweverig en spiritueel, maar de kunst is om het lichaam en de geest te verbinden tot een holistisch wezen met geestelijk bewustzijn, emotioneel bewustzijn en lichaamsbewustzijn. Al die elementen worden op een krachtige manier door onze omgeving aangeraakt. Om vervolgens overzicht te krijgen, rust te nemen en eventueel tot actie over te gaan. Ik ben benieuwd of ik je een nieuw inzicht kan geven en of je bereid bent om actie te ondernemen.
En de kans daarop is klein. Velen zullen na het lezen van het stuk iets in de volgende trant denken: “Aardig verhaal en mooie gedachte, maar ik moet nu echt dat doen…” Blijf deze serie volgen. Ik neem je dan ook mee naar drie grote psychologische factoren die zorgen dat de woorden door je heen waaien en geen actie onderneemt. Ik maak je daar graag bewust van zodat je wel die stap gaat nemen. Dat gun ik je zo.
Een boek over overweldigende ervaringen en hoe die ervaringen als instinctieve, automatische en routinematige patronen in ons lichaam gaan zitten, ons gedrag bepalen en ons ook ziek kunnen maken. En hoe we dat in deze maatschappij in het hier en nu aan het realiseren zijn doordat er allerlei oorzaken zijn die de overweldigende ervaringen aan het veroorzaken zijn.
1. Koop dit boek als je bovenstaande relaties verder wil onderzoeken. Hoe speelt mijn geschiedenis in het hier en nu? En welk effect heeft dat op mijn lichaam?
2. Heb je overweldigende ervaring in je verleden gehad? En weet je welk gedrag je daar ontwikkelde? En hoe doe je dat in het hier en nu als er vergelijkbare signalen op je afkomen? Is dat het geval dan is het goed om eens naar deze gedachte te kijken.
3. Als je los wilt komen van oude patronen is het goed om iemand te zoeken die je daar bij kan helpen. Een extra paar ogen helpt. Hij of zij ziet welke strategie je gebruikt in welke situatie en kan je vervolgens een lerende ervaring geven die buiten je bewustzijn zit. Zorg dat je iemand vindt die je vertrouwt. Daar begint het mee.
4. De bron van een ziekte kan zijn oorsprong hebben in nare overweldigende ervaringen waardoor je biologische huishouding van slag raakt. En het kan zich vanwege heterogeniteit (de wijze waarop een ziekte zich uit afhankelijk van je genetische kaart en ervaringen) op de meest vreemde manier uiten. Als je heel ziek bent en je kunt medisch geen oorzaak vinden weet dat trauma ook een rol kan spelen. Lees de ervaringsverhalen in dit boek als je worstelt met een ziekte waar je maar niet uit lijkt te komen en je geen medische reden kan vinden.
5. Verslaving is een van de grootste beschermingsmechanismen in deze maatschappij. Wil je meer weten over verslaving en hoe je daarmee om moet gaan. Lees dit boek! Of kijk naar een van de video’s van Gabor Maté. Heel waardevol. Zijn documentaire is overigens ook een aanrader.
6. Op dit moment creëren we bij kinderen de ervaringen waar ze later last van kunnen hebben. Als je meer zicht wil krijgen op die elementen die belangrijk zijn om een rustige, veilige, liefdevolle en betrouwbare omgeving te creëren. Lees dit boek!
7. Heb jij een uitdaging met je metabole stofwisseling? Heb een verhoogde bloeddruk, te hoge bloedsuikerwaarden, buikvet, hoge triglyceridenwaarden of een laag HDL-cholesterolgehalte? Heb je 3 van de 5 signalen? Dan heb je een metabool stofwisselingsprobleem, heb je nu waarschijnlijk al mentale en fysieke klachten en neemt het risico op het verkrijgen van mentale en fysieke ziekte op (middel)lange termijn aanzienlijk toe. Meet het. Volg deze serie. En onderneem actie.
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu | Trimbos Instituut
VZinfo | Overzicht | Nemesis 2 | Nemesis 3
Hartstichting | KWF Kankerbestrijding | Hersenstichting |
Diabetes Vereniging Nederland | EpilepsieNL | Alzheimer Nederland | Depressie Vereniging | Nederlandse Vereniging voor Autism | ADHD Nederland | PTSS Nederland |
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2024/08/Ziekte_nn-scaled.jpg
1381
2560
Norbert Koopen
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2018/07/logo.png
Norbert Koopen2024-08-29 00:10:442025-01-03 15:31:29Ziekte
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2024/08/Brein_nn-scaled.jpg
1381
2560
Norbert Koopen
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2018/07/logo.png
Norbert Koopen2024-08-29 00:07:212025-01-03 15:33:27Brein
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2024/08/Onbeheerst_nn-scaled.jpg
1381
2560
Norbert Koopen
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2018/07/logo.png
Norbert Koopen2024-08-29 00:06:492025-01-03 15:34:06Onbeheerst
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2024/08/Voeding_nn-scaled.jpg
1381
2560
Norbert Koopen
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2018/07/logo.png
Norbert Koopen2024-08-29 00:05:572025-01-03 15:34:51Voeding
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2024/08/Energie_nn-scaled.jpg
1381
2560
Norbert Koopen
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2018/07/logo.png
Norbert Koopen2024-08-29 00:04:342025-01-03 15:35:32Energie
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2024/08/Flow-nn-scaled.jpg
1381
2560
Norbert Koopen
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2018/07/logo.png
Norbert Koopen2024-08-29 00:03:392025-01-03 15:36:06Flow
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2024/08/Hart_nn-scaled.jpg
1381
2560
Norbert Koopen
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2018/07/logo.png
Norbert Koopen2023-10-21 00:52:562025-01-09 18:13:55Hart
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2024/08/Trillen-header-c.jpg
603
1119
Norbert Koopen
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2018/07/logo.png
Norbert Koopen2023-10-21 00:51:222025-01-09 18:31:04Trillen
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2024/08/Rebel_nn-scaled.jpg
1381
2560
Norbert Koopen
https://www.koopenbakker.nl/wp-content/uploads/2018/07/logo.png
Norbert Koopen2023-10-21 00:36:482025-01-10 17:35:57Rebel
Brein Ziekte 
Scroll naar bovenzijde