Ik houd van rebellen. Mensen die rücksichtslos tegen de gevestigde orde schoppen om iets voor elkaar te krijgen. Ze worden veelal als onbezonnen bestempeld. En hoogleraar in de psychiatrie Jim van Os is zo’n persoon. In het marathoninterview bij de VPRO haalt hij flink uit om de gezondheidscrisis waarin we zitten te bestrijden. 

Als je de cijfers mag geloven lijdt 26% van de Nederlandse bevolking aan een stevige psychische stoornis terwijl dat 10 jaar geleden dat nog 17% was. Een significante stijging. En dan heb ik het nog niet over de hoge cijfers van kanker, hart- en vaatziektes, dementie, obesitas et cetera.

Betekent dit dat wij als mens zwakker zijn geworden? Nee, we zijn niet bestand tegen de veranderende ziekmakende omgeving waarin we ons bevinden. We hebben grote problemen. En we zijn er ons maar ten dele bewust van. En die problemen zullen de komende jaren alleen maar erger worden als ik naar ons leef- en eetpatroon kijk.

Een zorgsysteem dat uit zijn voegen barst. Om nog maar niet te spreken over de economische schade door toenemend ziekteverzuim en een verlies aan plezier en betekenis in de samenleving.

Gezondheid vraagt vandaag de dag een actieve investering om bestand te zijn tegen onze omgeving. Niet alleen in geld, maar ook in tijd en kennis. En de prioriteit ontbreekt bij veel mensen.

Als we ons focussen op de geestelijke problematiek dan behandelen psychiaters hun patiënten volgens Van Os op symptomen en niet op de bron van een ziekte. Recent komt er steeds meer bewijs dat een psychische stoornis een verstoring in een biologisch proces in de hersenen is. Net zoals kanker, hart- en vaatziekte en obesitas allemaal elementen zijn van datzelfde biologisch proces. En dat proces wordt door onze samenleving op verschillende niveaus op diepgaande wijze aangetast.

Ook bij jou, zo vermoed ik.

En dan komt Van Os met stevige uitspraken over de – naar zijn zeggen – hautaine beroepsgroep:

‘Dan zeggen we: “Say no more. Ik weet wat je hebt. Schizofrenie. Dat lijkt heel mooi. Maar wat ik wezen doe, is jouw ervaring reduceren en abstraheren tot een ziekte die niet echt als zodanig bestaat. Je kan niet aantonen waar schizofrenie begint en eindigt. Er zijn veel variaties in de psychotische fenomenen.”’

‘Je zegt: “Ik weet alles. Ook al jok ik. Wetenschappelijk is het geen valide concept namelijk. Ik weet wat er gedaan moet worden. Jouw ervaring doet er eigenlijk niet toe. En de dialoog wordt ontnomen.”’

Een behandeling verrichten op basis van een symptoom die op verschillende manieren kan ontstaan. Het reduceren van een klacht tot het verminderen van overprikkelde cellen of juist het aanjagen van cellen. Pillen maken mensen niet beter, die houden een symptoom onder controle.

Mensen hebben de kans om beter te worden door ze aandacht en kennis te geven. Relationeel ploeteren noemt hij het. En veel wordt bereikt door juist een lerende ervaring te geven waardoor het natuurlijke herstelvermogen van het lichaam wordt aangezet.

We zijn zo veerkrachtig.