Authentieke gevoelens en eigenschappen laten zien, zonder de beschermende laag die we er vaak overheen leggen om onszelf beter, sterker, mooier en aantrekkelijker te maken, vraagt moed. Waarbij we normaliter onszelf door de ogen van de ander bekijken en ons daaraan – willen – aanpassen om geaccepteerd te worden of ons terugtrekken op een veilige plek als het niet betrouwbaar voelt, doen we dat nu niet en laten iemand binnenkomen op een kwetsbare, intieme plek. Een ‘volle, diepe ontmoeting’ ligt in het verschiet.

– Ervaring over het niet kunnen verdragen van intimiteit –

“Ze hebben al enkele sessies achter de rug en langzaam verdwijnen haar beschermingslagen. Het is een moeizaam proces. Ze laat zich steeds meer zien met alle pijn en kwetsbaarheid die daarbij horen. Als ze vertelt over de afwezigheid van haar vader en het verdriet van haar moeder met het gevolg dat ze vooral haar eigen weg gaat lopen, rebelleert en nooit om hulp vroeg en vraagt, kijkt de begeleider haar liefdevol aan zegt: ‘Wat een eenzaamheid, wat een gemis en wat een gebrek aan liefde. Wat heb jij het zwaar gehad.’ ‘Wat weet jij daar nou van, man!’ De begeleider voelt even de pijn door zich heen schieten na die aanval. Hij herstelt zich en zegt: ‘Schop en sla maar even. Ik weet hoe pijnlijk het is. Dat er nooit iemand achter je stond waar je op kon leunen. Wat zal je moe zijn? En hoe hard je ook slaat, ik ga niet weg en ben er voor je.’ Ze begint te huilen.”

Intimiteit is de ervaring van verbondenheid, van dicht bij elkaar zijn tussen twee mensen, een groep, een voorwerp, een situatie, een doel etc. Waar je bij hechting nabijheid vindt, elkaar ‘voedt’ en betekenis vindt voor elkaar, blijf je bij intimiteit meer op je ‘eigen plek’ staan – je stemt je bijvoorbeeld minder af op de ander – en laat je jezelf steeds meer zien. Je ervaart intimiteit eerst met jezelf en je bent dan verbonden met je innerlijke binnenwereld van gedachten, lichamelijke sensaties en emoties. Je bent je gewaar wat je voelt en treedt vervolgens naar buiten en deelt het met de ander. Gedeelde intimiteit schept een sterke en vaak een diepe band. Je vertrouwt je aan ‘de ander’ toe en hoopt dat degene dat ook bij jou doet.

De belangrijkste voorwaarde voor intimiteit, net als bij hechten, is vertrouwen en veiligheid. Voel jij je veilig en is de ander veilig genoeg om langzaam je beschermslagen af te doen? Heb je vervolgens het vertrouwen om je te laten zien? Wat je voelt, raakt, ertoe doet en betekenisvol is. Niet alleen het mooie, maar ook het ongemakkelijke, onzekere, kwetsbare en misschien zelfs wel het pijnlijke. Dat vergt moed en gaat meestal in kleine stapjes. Als de eerste de stap is gezet, raakt de ander vaak geïnfecteerd met kwetsbaarheid en laat zich ook meer zien.

Problemen met intimiteit ontstaan als de ouder onvoldoende reageert op de gevoelsuitingen van haar kind. Doordat de ouder onvoldoende spiegelt – het gedrag van de baby beantwoorden door er woorden en gevoel aan te geven – ontwikkelt het kind onvoldoende taal en/of gevoel bij specifieke emoties, komen ze onvoldoende in zijn of haar bewustzijn. Dat betekent dat hij of zij later minder taal en gevoel heeft om te delen. Ze zijn er wel maar hij of zij snapt onvoldoende wat die gevoelens betekenen.

Het kan ook zijn dat er pijn op een specifiek intimiteit zit. Iets wat je tegenkwam in je eerste kinderjaren en/of pubertijd. Bij een dreigende pijn later in je leven, opgeroepen door lichamelijke sensaties, emoties en gedachten, word je onbewust weer herinnerd aan die momenten van vroeger en zal je die uit de weg willen gaan. Het afweermechanisme dat je daarvoor gemaakt hebt gaat aan. Je trekt je terug, maakt een grapje over iets pijnlijks of je gaat bijvoorbeeld in de aanval.

Mocht je intimiteit willen aangaan dan is de weg daarnaartoe een avontuur. Het blijft moeilijk om kwetsbare gevoelens te laten zien. Degene die de eerste stap zet heeft een drempel te nemen omdat afwijzing of oordeel in het verschiet ligt. Een dreigende pijn en je afweermechanismen en defensiemechanismen kunnen ogenblikkelijk weer aangaan. Je wilt je terugtrekken, uit contact gaan en naar de oppervlakte komen en intimiteit vermijden. De kunst is om met aandacht te blijven staan, te voelen en te zeggen wat een opmerking met je doet en wat dat voor jou betekent. En dat is lastig met alles wat er op dat moment in je omgaat. En dat lukt ook niet altijd. Maar je kan er altijd op terugkomen. 

Wat helpt is anders met de dreigende pijn van een oordeel of afwijzing om te gaan. Degene die daar geoefend in zijn weten dat een oordeel of afwijzing niet over jou gaat. Het is het perspectief, de waarden en normen van de ander die een houding of gedrag oproept over wat jij deelt. En als je weet dat wat jij deelt met de beste intenties en bedoeling is, dan hoef je je geen zorgen te maken over wat de ander vindt. Je kan het zelfs gebruiken. Je hoort, ziet, voelt wat het met je doet en of het hout snijdt. Is het terecht of zegt het meer over het perspectief van de ander. In het ene geval heeft de ander een punt en heb je iets geleerd. In het andere geval leg je het naast je neer. Je bent dan beter in staat om de mening bij de ander te laten.

Waardevol persoonlijk en dienend leiderschap ontstaat als mensen niet naar het gedrag kijken, maar naar de factoren die het gedrag aansturen. Het vraagt van ons een houding van verwondering, nieuwsgierigheid en lef. Deze mensen kunnen snel hechten, durven zich in een ontmoeting snel kwetsbaar op te stellen en zijn niet bang voor een oordeel of afwijzing. Het maakt dat ze stevig op de grond staan, makkelijk contact maken, beter in staat zijn om hun beschermingslagen af te doen om vervolgens op zoek te gaan naar intimiteit. Met behulp van hun vaardigheden, capaciteiten en ervaring weten deze mensen hun gedrag zo te kiezen dat ze de factoren die het gedrag van de ander aanstuurt, kunnen beïnvloeden. Dat betekent niet dat ze een rol spelen. Nee, ze kennen zichzelf goed, durven zich op authentieke wijze te laten zien, weten welke beweging een positief effect heeft en de ander het beste dient.

Je neemt de ervaringen uit je opvoeding en het daaruit voortvloeiende gedrag overal mee naartoe. Dus ook naar je werk. Allereerst kan je de vraag stellen of je daar met jezelf kan verbinden. Voel je je tussen je collega’s fijn, rustig en in contact met je gevoelens. De tweede vorm is of je – een deel van – die gevoelens kan delen met je collega’s, managers, leveranciers en relaties. Is dat het geval dan bevordert dat de verbinding, teamgeest, cultuur en samenwerking. Het gaat hier bijvoorbeeld over goed direct feedback kunnen geven en ontvangen. Je zit dan in teamfase ‘Norming’ en ‘Performing’ van Tuckman. En als laatste kan je op je werk tot ‘het grotere’ verhouden. Tot het doel van de organisatie, de missie, visie en strategie en de afgeleide doelen van het team. Voel ik dat samen met collega’s? Raakt het me en gaan we er samen voor? 

In ons leven lopen we allemaal builen, schrammen en blauwe plekken op. Soms breken we zelfs een been, een arm en sommigen hebben een ernstige ziekte meegemaakt. Het vormt wie we zijn en wat we doen. We hebben tegenslagen en weerstand nodig om onszelf te vormen, om onszelf te verhouden tot de wereld. Het maakt wie we zijn en wat we doen. Later in ons leven komen we erachter dat de methodes die we gevonden hebben om met de blauwe plekken om te gaan niet altijd effectief zijn en ons zelfs beperken. Het houdt ons af van intimiteit en diepgaand contact. Het wordt dan tijd om te kijken wat ons beperkt. Vrijheid, kracht, rust en meer intimiteit ligt in het verschiet. Elementen die van betekenis zijn om weer voor een ‘volle’ ontmoeting te gaan.

Lees meer over coaching ❯