– Dit is een onderdeel van het persoonlijk ontwikkelingsprogramma ‘Reizen in jezelf’ –
“Ontmoeten heeft iets van verwondering en herkenning.
Een echte ontmoeting laat sporen na.”
Plan een kennismakingsgesprek
– Ervaring over het niet kunnen verdragen van intimiteit –
“Ze hebben al enkele sessies achter de rug en langzaam verdwijnen haar beschermingslagen. Het is een moeizaam proces. Ze laat zich steeds meer zien met alle pijn en kwetsbaarheid die daarbij horen. Als ze vertelt over de afwezigheid van haar vader en het verdriet van haar moeder met het gevolg dat ze vooral haar eigen weg gaat lopen, rebelleert en nooit om hulp vroeg en vraagt, kijkt de begeleider haar liefdevol aan zegt: ‘Wat een eenzaamheid, wat een gemis en wat een gebrek aan liefde. Wat heb jij het zwaar Gehad.’ ‘Wat weet jij daar nou van, man!’ De begeleider voelt even de pijn door zich heen schieten na die aanval. Hij herstelt zich en zegt: ‘Schop en sla maar even. Ik weet hoe pijnlijk het is. Dat er nooit iemand achter je stond waar je op kon leunen. Wat zal je moe zijn? En hoe hard je ook slaat, ik ga niet weg en ben er voor je.’ Ze begint te huilen.”
Authentieke gevoelens en eigenschappen laten zien, zonder de beschermende laag die je er vaak overheen legt om jezelf beter, sterker, mooier en aantrekkelijker te maken, vraagt moed. Waarbij je normaliter jezelf door de ogen van de ander bekijkt en je je daartoe verhoudt of wilt verhouden om – als het niet betrouwbaar voelt – geaccepteerd te worden of je je op een veilige plek terugtrekt, doe je dat nu niet en laat je iemand op een kwetsbare, intieme plek binnenkomen. Een ‘volle, diepe ontmoeting’ ligt in het verschiet.
Intimiteit is de ervaring van verbondenheid tussen twee mensen, van dicht bij elkaar staan van twee personen, een groep, een voorwerp, een situatie, een doel etc. Waar je bij hechting nabijheid vindt, je afstemt op de ander, de ander geruststelt of een goed gevoel geeft en daarmee vaak het mooie en prettige laat zien, ben je bij intimiteit nog authentieker. Je laat meer van jezelf zien. Je deelt nog meer wat je voelt, ervaart en in je gedachte beleeft – ook al is het lastig of niet fijn voor jou of voor de ander. Juist in het laten zien van gevoelens en gedachten – zonder de bescherming die je vaak tussen jou en de ander zet – word je aanraakbaar en ontstaat er verbinding.
Je ervaart intimiteit eerst met jezelf. Je bent via gedachten, lichamelijke sensaties en emoties met je innerlijke binnenwereld verbonden. Je bent je gewaar van wat je voelt en welke processen er zich in jou afspelen. Welke gedachten, gevoelens en lichamelijke sensaties heb ik? Hoe zijn ze met elkaar verbonden? Wat gebeurt er in welk moment? En welke fases kent het proces? Om vervolgens naar buiten, naar de ander toe te treden. Welk gedrag vertoon je dan? Wat deel je over je gevoelens en gedachten? En hoe beïnvloedt het gedrag van de ander dat proces? Gedeelde intimiteit schept een sterke en vaak diepe band. Je vertrouwt je aan ‘de ander’ toe en hoopt dat degene dat ook naar jou toe doet.
– Tekst ‘Intimiteit’ gaat onder het kader verder –
Je zou intimiteit als een statisch begrip van een specifiek gevoel kunnen opvatten. Na contact en hechten komt intimiteit. Echter, intimiteit is een gevoel dat door interactie vergroot en verkleind kan worden. Een blik, een houding, een woord en zelfs het zwakste geluid of kleinste gebaar kan de intimiteit vergroten of verkleinen. Daarmee is intimiteit altijd in beweging en is het geen vastomlijnd gevoel. Het is bijna iets vloeibaars. Het betekent ook dat je de mate van intimiteit kunt beïnvloeden door iets in je gedrag te veranderen. Er ontstaat daarmee ook de mogelijkheid om intimiteit ‘te oefenen’. Maar hoe doe je dat nou? Hier zijn verschillende oefeningen voor. Hieronder vind je een metaforische oefening en beeld van intimiteit.
Laten we eerst beginnen om een wat meer concrete definitie van intimiteit te geven zodat je het makkelijker kunt beoefenen. Intimiteit kan zich ook laten definiëren door:
“Het aanraken van de grens van de ander in contact met je eigen behoefte. En dat doe je door iets van je binnenwereld te onthullen.”
Maar wat staat hier nu eigenlijk? Het laat zich het best uitleggen door een oefening.
Zoek in tweetallen in een ruimte of de buitenlucht positie tegenover elkaar. Wat is een goede afstand voor jou? Nadat je staat, kijk je de ander aan. Hoe maak je contact als je naar de ander kijkt? Durf je überhaupt in stilte naar de ander te kijken? Dat is wat we niet vaak doen. Durf je wat langer oogcontact te maken? Wat gebeurt er op dit moment met jou? Wil je gaan lachen? Wil je wegkijken? Wil je je ogen neerslaan? Welke gedachten komen er op? Wat voel je in je lichaam? En hoe zou je je emoties nu omschrijven? Is er spanning? Rust? Een gevoel van genegenheid? Et cetera. In het kiezen van je positie en het bepalen van je blik zit al intimiteit. Immers, je bent in contact met je eigen behoefte op zoek naar de grens van de ander en je bepaalt wat je op dit moment in die blik kunt delen.
In het contact is er op dat moment dus intimiteit aanwezig. Misschien is het klein, maar wellicht voel je je op dat moment je met de ander al verrassend vertrouwd. Of misschien is er juist afstand omdat het nog wat spannend aanvoelt.
De volgende stap in de oefening is om iets van jouw binnenwereld met de ander te delen. Kun je vertellen wat je nu ervaart. En dan komen vast en zeker de vragen op die bij intimiteit spelen. Wat kan en wil de ander horen? En wat kan, wil en durf ik op dat moment te delen? Dat zijn op dat moment belangrijke vragen. Zie je dat je op dat moment intimiteit beoefent? Als je aan het zoeken bent – door iets over je binnenwereld te delen – wat de ander wil en kan horen, dan ben je de optimale aanraking van de grens in het contact aan het zoeken. En dan zijn er drie mogelijkheden: voor de grens blijven, de grens raken en over de grens gaan.
Stel dat je iets over je gevoel en je gedachten deelt, en je raakt de grens van de ander niet. Je blijft op een afstand van deze grens. Je vertelt op dat moment minder dan hij of zij kan horen. Je deelt in beperkte mate iets over je gevoelens en je gedachten. Het contact blijft dan aan de oppervlakte. Je laat jezelf minder zien dan mogelijk is en de diepere verbinding blijft uit. Als je hier nu staat, heb je dan de behoefte om naar de ander toe te bewegen? Durf en wil je letterlijk een stap naar de ander te zetten?
Als je dicht bij de grens bent of de grens aanraakt dan geef je op dat moment de juiste informatie in relatie tot de ander. Het zorgt ervoor dat de ander zich meer openstelt. Hij of zij is geraakt door wat je zegt. En hij of zij is genegen om ook iets van zijn of haar binnenwereld te delen. Hij of zij is ook op zoek naar wat hij of zij met jou in contact met zijn of haar behoefte kan delen. Hij of zij is op zoek naar jouw optimale grens in contact met zijn of haar behoefte. In het contact merk je dat je dichter bij elkaar komt en dat het intiemer wordt. In deze oefening voel je de beweging om letterlijk een stap naar de ander te zetten. Maak hem maar! Welk gevoel ontstaat er dan?
Je kunt ook informatie delen die over de grens gaat. Je deelt dan iets waar de ander van schrikt, angstig, boos of verdrietig van wordt. En je raakt de ander op een dusdanige wijze aan dat hij of zij zich gedwongen voelt om een stap naar achter te zetten en uit contact te gaan. Je raakt onbedoeld iets pijnlijks. Op dat moment treedt er vaak een beschermingsmechanisme in werking en wordt het kwetsbare afgeschermd. We hebben talloze manieren om onszelf dan te beschermen. Op dat moment vermindert het contact en in sommige gevallen ga je helemaal uit contact. In de ontmoeting kan degene die de informatie deelt, zich afgewezen voelen waardoor hij of zij ook zijn of haar beschermingsmechanisme kan laten zien. En zo ontstaat er door het delen van informatie een grote afstand. In deze oefening heb jij of de ander dan de neiging om een stap naar achter te zetten. Die stap geeft meer rust.
De belangrijkste voorwaarde voor intimiteit, is net als bij hechten, vertrouwen en veiligheid. Voel jij je veilig en is de ander betrouwbaar genoeg om langzaam je beschermslagen af te doen? Heb je vervolgens het vertrouwen om je te laten zien? Wat je voelt, raakt, ertoe doet en betekenisvol is. Niet alleen het mooie, maar ook het ongemakkelijke, onzekere, kwetsbare en misschien zelfs wel het pijnlijke. Dat vergt moed en gaat meestal in kleine stapjes. Als de eerste de stap is gezet, raakt de ander vaak geïnfecteerd met kwetsbaarheid en laat zich ook meer zien.
Problemen met intimiteit ontstaan als de ouder onvoldoende op de gevoelsuitingen van haar kind reageert. Doordat de ouder onvoldoende spiegelt – het gedrag van de baby beantwoorden door er woorden en gevoel aan te geven –, ontwikkelt het kind bij specifieke emoties onvoldoende taal en/of gevoel, komen ze onvoldoende in zijn of haar bewustzijn. Dat betekent dat hij of zij later minder taal en gevoel heeft om lichamelijke sensaties en gevoel te kunnen delen. Ze zijn er misschien wel maar hij of zij is zich er onvoldoende bewust van of drukt ze weg omdat hij of zij onvoldoende begrijpt wat die gevoelens betekenen.
Het kan ook zijn dat er pijn op een intimiteit zit. Iets wat je tegenkwam in je eerste kinderjaren en/of pubertijd. Bij een dreigende pijn later in je leven, opgeroepen door lichamelijke sensaties, emoties en gedachten, word je onbewust weer herinnerd aan die momenten van vroeger en zal je die uit de weg willen gaan. Het beschermingsmechanisme dat je daarvoor hebt gemaakt gaat aan. Je trekt je terug, past je aan, maakt een grapje over iets pijnlijks of je gaat bijvoorbeeld in de aanval.
Mocht je intimiteit willen aangaan dan is de weg daarnaartoe een avontuur. Het blijft moeilijk om kwetsbare gevoelens te laten zien. Degene die de eerste stap zet, heeft een drempel te nemen omdat afwijzing of oordeel in het verschiet ligt. Een dreigende pijn of mogelijke afwijzing en je beschermingsmechanismen kunnen ogenblikkelijk weer aangaan. Je wilt je terugtrekken, uit contact gaan en de intimiteit vermijden. De kunst is om met aandacht te blijven staan, te voelen en te zeggen wat een opmerking met je doet en wat dat voor jou betekent. En dat is lastig met alles wat er op dat moment in je omgaat. En dat lukt ook niet altijd. En dat hoeft op dat moment ook niet. Wees mild. Je kunt er altijd later op terugkomen.
Wat helpt is anders met de dreigende pijn van een oordeel of afwijzing om te gaan. Degene die daar geoefend in zijn weten dat een oordeel of afwijzing niet over hem of haar gaat. Het is het perspectief, de waarden en normen van de ander die een houding of gedrag oproepen over wat jij deelt. En als je weet dat wat jij deelt met de beste intenties en bedoeling is, dan hoef je je geen zorgen te maken over wat de ander vindt. Je kan het zelfs gebruiken. Je hoort, ziet, voelt wat het met je doet en of het hout snijdt. Is het terecht of zegt het meer over het perspectief van de ander? In het ene geval heeft de ander een punt en heb je iets geleerd. In het andere geval leg je het naast je neer. Je bent dan beter in staat om de mening bij de ander te laten.
In dit kader is het goed om nog meer wetten van de communicatie te delen. Stel je voor dat je iets wilt dan heb je een recht om het initiatief te nemen. Denk daarbij wel aan de definitie van intimiteit. De optimale aanraking van de grens van de ander in contact met mijn eigen behoefte en in dit geval door initiatief te nemen. Belangrijk is daarbij goed te voelen. Formuleer ik mijn initiatief op de verwachtingen en behoefte van de ander of doe ik dat op mijn eigen behoefte? En tot hoever kan ik gaan? En in hoeverre kan ik de ander positief verrassen? Hier is altijd moed voor nodig omdat je op of rond de grens beweegt.
In dit initiatief kan ook een gevoel van nemen zitten. Ik wil dit van jou en je maakt een beweging om te nemen. En dat is een gezonde beweging die we nog weleens vergeten. Als de ander akkoord is dat jij iets neemt, dan geeft de ander jou iets. Het recht om bij hem of haar te nemen. Maar als je even wat verder kijkt dan ligt het nog complexer. In het nemen geef je de ander namelijk ook iets. De ander helpt je en je geeft daar inherent de ander een gevoel van geluk of genoegen dat hij of zij iets voor jou mag betekenen. De ander ontvangt dat gevoel en neemt dat aan! En dat geeft weer een zinvol gevoel bij jou.
Zo is geven en nemen een complexe relatie die veel geluk kan brengen als je daar bewust van bent. Ze zeggen wel eens dat je de gedachte en de interactie belichaamt. Dat je werkelijk voelt wat er gebeurt. Het is in onderzoek bewezen dat in het geven enorm veel geluk zit. Besef daarom als je iemand iets geeft. En voel impliciet het geluk wat je de ander geeft. En in die ontmoeting ontstaat er automatisch een diepere verbinding met zoveel meer genoegen. Nemen en geven is dus niet zo zwart-wit. Het is een complexe interactie van behoeftes en vervullingen aan beide kanten als je met wat meer besef naar kijkt.
Naast de wet van initiatief heb je ook de wet en het recht van weigering. Weigeren gaat niet over jou. Weigeren gaat over de behoefte en het gevoel van de ander op het initiatief van jou dat niet bij hem of haar past. Zijn of haar normen, waarden en behoeften passen niet bij wat jij wilt. Het is goed om te weten dat dat niets met jou heeft te maken. Het is een ander perspectief op een gevoel van afwijzing wat we zo goed kennen. Dit vernieuwende perspectief geeft je de vrijheid om elke keer weer het initiatief te nemen en de complexe verbindingen tussen geven en nemen te openen.
– Tekst ‘Intimiteit’ gaat onder het kader verder –
In het kader van intimiteit en de altijd aanwezige dreiging van oordeel is het goed om de begrippen oordeel, afwijzing, kritiek en feedback hier onder de loep te nemen. Als we iemand afwijzen dan hebben we een oordeel over de ander. De ander doet in onze ogen iets niet goed en we hebben daar commentaar op. Het is goed om je te realiseren dat het oordeel en die afwijzing ver iets wat jij doet gaan, maar gebaseerd is op de normen en waarden van de persoon die het oordeel geeft. Je kunt je dan de vraag stellen of die normen en waarden dezelfde zijn als jouw normen en waarden.
Aan een oordeel zit dus altijd een set van normen en waarden vast. Het zijn de criteria in onszelf waarop we dat oordeel baseren. Bij een negatief oordeel over een situatie, een ontmoeting, persoon of activiteit is het goed om even naar binnen te kijken. Welke criteria hanteer ik hier? Zijn de criteria terecht? Je zou je bijvoorbeeld kunnen voorstellen dat er iets van jaloezie is of dat degene iets doet wat jij normaliter ook doet, maar waar je niet zo trots op bent. In het oordeel ligt dan iets opgesloten waar jezelf naar kunt kijken. Bij een stevig negatief oordeel ligt altijd de vraag verscholen wat er in jou wordt geraakt. Waarom reageer ik daar zo heftig op terwijl anderen daar wat normaler op reageren? Vaak kun je een verbinding leggen tussen deze heftige reactie en iets in jouw verleden.
Een mooie houding om naar een situatie, een ontmoeting of activiteit te kijken is door nieuwsgierig te zijn. De normen, waarden en oordelen worden dan wat naar achter geschoven en er komt verwondering. Waarom doet de ander dat? Wat ligt er aan dat gedrag ten grondslag? Je kijkt dan niet zozeer naar het gedrag, maar meer naar waarop het gedrag is gebaseerd. Zeker als het gedrag negatief is, zorgt dat voor mildheid. Je probeert de ander te begrijpen.
In dit kader is het goed het begrip feedback wat nader te duiden. Feedback laat zich in dit kader het beste omschrijven als ‘een terugkoppeling geven op iemand zijn gedrag of prestatie’. Het kan gebruikt worden om iemand een compliment te geven, maar het kan ook een middel zijn om iemand te helpen met wat hij of zij nog kan leren. Feedback versterkt daarmee het lerende vermogen en iemand te helpen in een volgende ervaring, ontmoeting, situatie of activiteit.
Feedback zegt iets over jou gedachten op basis van jouw normen, waarden en eisen et cetera in contact met de prestaties of over het gedrag van de ander. Je baseert de terugkoppeling op een vastgestelde set criteria in jou. Om dat voor de ander nog duidelijker te maken, is het als je feedback geeft verstandig om je gedachten, je gevoel en jouw normen en waarden vanuit een ik-boodschap aan de ander mee te geven. Je geeft de ander dan de ruimte nog meer ruimte om het te ontvangen.
Omgaan met kritiek en oordeel is vaak lastig. Je voelt altijd iets van afwijzing. n omdat we graag vanuit psychologisch ontwikkelingsperspectief door de ander geaccepteerd worden door de ander – we blijven immers kuddedieren –, is er altijd iets van een ongemakkelijk of pijnlijk gevoel. Om die reden is het verstanding om de terugkoppeling die je krijgt goed te proeven. Wat zegt de ander? Op welke normen en waarden is dat gebaseerd? Kan ik me in die normen en warden vinden? Als ik goed nadenk en voel, ben ik het dan met de ander eens? Heb ik hier iets te leren? Als dat een ja is, dan neem je het tot je en kijkt wat je bij een volgende ontmoeting, situatie of activiteit hiermee kunt doen. Als je de feedback niet vindt passen dan laat je het van je afglijden. De normen en waarden passen je niet en de terugkoppeling zegt meer iets over de perceptie van de ander dan over jouw perceptie. Met deze manier van omgaan kun je snel leren. En je kunt de feedback gebruiken als een dialoogmodel.
Feedback kun je zien als een dialoogmodel en daarmee als een middel m het gesprek over prestaties, gedrag, normen en waarden aan te gaan. Wat maakt dat je dit goed vindt? Wat maakt dat je hier iets te leren hebt? Welke normen en waarden wegen dan het zwaarst? En hoe verhoudt mijn prestatie of gedrag tot die normen en waarden? En op welke criteria, ervaringen en gebeurtenissen zijn deze normen en waarden gebaseerd? Welke culturele achtergronden spelen daarbij een rol? Waar ligt de verbetering of de uitdaging? Feedback is een manier om het gesprek aan te gaan. Om dichter bij elkaar te komen en om elke keer weer te blijven groeien en te leren. Het is een middel om verbinding te realiseren. Om moeilijke en moedige gesprekken niet uit de weg te gaan.
Waardevol persoonlijk en dienend leiderschap ontstaat als mensen niet naar het gedrag kijken, maar naar de factoren die het gedrag aansturen. Het vraagt van ons een houding van verwondering, nieuwsgierigheid en lef. Deze mensen kunnen snel hechten, durven zich in een ontmoeting snel kwetsbaar op te stellen en zijn niet bang voor een oordeel of afwijzing. Het maakt dat ze stevig op de grond staan, makkelijk contact maken, beter in staat zijn om hun beschermingslagen af te doen om vervolgens op zoek te gaan naar intimiteit.
Ze zeggen weleens dat een goed leider zichzelf goed kent. Die heeft een reis in zichzelf gemaakt. Een zeer goed leider weet wat voor invloed bepaalde gedragsbewegingen op de ander, de groep en de omgeving hebben. En een excellente leider kan met een beweging de factoren van de ander, de groep en de omgeving aanraken waardoor het gedrag verandert en hierdoor een positieve bijdrage aan hem, haar, zichzelf en de omgeving geeft. En dat in balans en op een authentieke manier doet.
Met behulp van hun vaardigheden, capaciteiten en ervaring weten deze mensen hun gedrag zo te kiezen dat ze de factoren die het gedrag van de ander aansturen, kunnen beïnvloeden en de ander daarmee helpen. Dat betekent niet dat ze een rol spelen. Nee, ze kennen zichzelf goed, durven zich op authentieke wijze te laten zien, weten welke beweging een positief effect heeft en welke beweging of boodschap de ander het beste dient.
– Tekst ‘Intimiteit’ gaat onder het kader verder –
Je hebt aandacht en bewustzijn nodig om intimiteit te beoefenen. Je dient met je eigen gedachten, gevoel en je lichaam in contact te zijn. En je dient het gedrag, de houding en de behoefte van de ander te lezen en te interpreteren. Dit kun je oefenen door te luisteren naar wat iemand zegt. En door te kijken wat er non-verbaal gebeurt. En dat vraagt om training.
Het aanraken van de grens vergt enorme precisie. Een beweging, gebaar, woord of verandering van intonatie kan juist het element zijn dat ervoor zorgt dat je voor de grens blijft staan of over de grens gaat. Een rijk arsenaal aan houdingen, blikken en woorden helpt om die beweging te maken. En dat vraagt om ervaring. In het dagelijks leven zijn we niet gewend om op deze manier te communiceren. We blijven vaak aan de oppervlakte, gedragen ons volgens een bepaald imago en vertonen spelmatig gedrag*.
Om iets van jezelf in het contact te kunnen delen, is het noodzakelijk om vanuit je eigen gedachten, gevoelens en behoeftes te delen. Vanuit psychologisch ontwikkelingsperspectief zijn we vaak met onze aandacht en de behoefte van de ander bezig. Of we zijn bezig met wat de ander van ons vindt. Om in contact met de ander autonoom je eigen gedachten, gevoelens en behoeftes uit te spreken, vraagt veel van je bewustzijn.
Raak je de grens precies aan? En hoe reageert de ander op de behoefte? Als je over de grens gaat doe je iemand pijn, maak je iemand boos of verdrietig. Een potentieel gevoel van afwijzing en oordeel liggen op de loer. Blijf je van de grens weg dan is er minder contact. Geef je hem je volle energie of pas je je energie aan de ander aan? Raak je de grens aan waar jij haar wilt raken of raak je de ander waar je denkt dat de ander geraakt wordt? In beide gevallen ben je je aan het aanpassen. Of raak je de grens helemaal niet aan? Waar ben je dan bang voor?
Intimiteit is onlosmakelijk verbonden met kwetsbaarheid en daardoor ook met schaamte. Iets delen wat ons raakt, wat we moeilijk of lastig vinden of wat we bijzonder en/of leuk vinden aan de ander, is precair. Welke oordeel heeft de ander erover? Wijst de ander mij af? We moeten dan voorbij de schaamte. Schaamte zou zich in deze kunnen laten definiëren als ‘het in de ogen van de ander okay zijn’.
Het laten zien van wat er in je leeft, maakt je authentieker. Je maakt een deel van jezelf dat veelal verborgen is zichtbaar. Je laat jezelf zien en je bent daardoor aanraakbaar voor de ander. Mensen zien niet alleen je buitenkant en het gedrag dat veelal gericht is om geaccepteerd te worden door de ander. Maar zien ook nu iets van het verlangen, de boosheid, het verdriet, je genegenheid of die pijn die op dat moment in je speelt. Je wordt daarmee echter.
Je kan niet bedenken wat je in een situatie doet. Intimiteit gaat altijd over in het moment zijn en op basis van de gevoelens en gedachten die er dan zijn te reageren. Je kunt niet in de toekomst kijken. Je kunt niet weten hoe jezelf of de ander zich op dat moment voelt. Ook hier volg je het boeddhistische principe door in het moment te zijn en – in contact met de ander – te delen wat er is.
Het beoefenen van intimiteit zorgt ervoor dat je eigen identiteit – met de daarbij behorende gevoelens en gedachten – in contact wordt bevestigd. Jij staat autonoom op jouw plek. En de ander staat autonoom op zijn of haar plek. Juist die autonomie en je eigen plek zorgen ervoor dat er een – onzichtbare – verbinding tussen deze twee plekken ontstaat. Hoe meer je deelt, hoe meer van jezelf in contact laat zien – met wat de ander wil en kan horen – hoe krachtiger de verbinding wordt.
Als je je te veel op de behoefte van de ander focust en jezelf niet laat zien dan ben je niet echt zichtbaar of je bevind je je op de plek van de ander. En kan er geen krachtige verbinding ontstaan omdat je jezelf niet laat zien. Juist in autonomie en het verschil wordt de verbinding geboren. In die verbinding is van alles mogelijk. Hoe groter de verbinding hoe krachtiger een relatie, team of ontmoeting is. Intimiteit is daarmee niet zacht of zweverig. Het is ongelofelijk sterk en krachtig. Ze zeggen dan ook weleens: ‘The soft stuff is more powerful then the hard stuff.’
De mate van verbinding en intimiteit verschilt constant en is daarmee dus in beweging. Een opmerking, een blik of een houding kan ervoor zorgen dat de intimiteit wordt versterkt, maar kan er ook voor zorgen dat iemand uit verbinding gaat. De scheidslijn is soms verrassend dun. Ook kan het zijn dat je een diepe verbinding met iemand hebt ervaren, maar dat je daar in een volgende ontmoeting niet komt. Allerlei elementen bij jezelf, de ander of in je omgeving kunnen daarin een rol spelen. Intimiteit kan soms zo vluchtig zijn. Daarom is het zo bijzonder als je die diepe verbinding of intimiteit met iemand kunt ervaren.
Het bijzondere van het delen van authentieke gevoelens in het contact met de ander is dat het uitnodigt om hetzelfde te doen. Het roept een wederkerigheid op. Let maar eens op. Als je iets persoonlijks en kwetsbaars deelt dan vraag je de ander onbewust uit omdat ook te doen. Het lijkt bijna een natuurwet. Iemand is over de drempel gestapt en de ander pakt de moed op om dat ook te doen door iets meer van zichzelf te delen.
Je beschermingsmechanisme wat laten zakken of afleggen zorgt ervoor dat je authentieke gevoelens meer zichtbaar worden. Dat is kwetsbaar omdat er geen filter tussen zit. Deze authentieke en vaak kwetsbare gevoelens kunnen door de ander met aandacht, met woorden, met een gebaar en zelfs met een letterlijke aanraking worden bevestigd. Dan kan een enorm plezier en geluk brengen. Maar je weet ook dat die aanraking een enorme pijn kan opleveren. Dat maakt het ook zo lastig om ze te laten zien.
Als je authentieke gevoelens laat zien en je gecreëerde beeld en/of je beschermingsmechanismen wat naar de achtergrond verdwijnen dan wordt je ware identiteit ook steeds meer bevestigd. “Ik zie je.”, zegt de ander als het ware. “Ik zie wie je bent, niet wat je hebt gecreëerd of doet”. Dat geeft een diep gevoel van geborgenheid en rust als dat op een positieve manier wordt ontvangen en bevestigd. Het is zo kostbaar en in het dagelijks leven zijn we er vaak zo ver van. Je hebt elke keer weer een aantal stappen nodig om daar te komen. Heb jij telkens de moed om die te nemen?
* De term spelmatig gedrag komt uit de sociaal-psychologische speltheorie van Eric Berne. Het is een gedragspatroon in een ontmoeting waarin de realiteit van wat er gebeurt – de onderlinge emoties die zich in de binnenwereld bevinden – wordt vermeden. In een dergelijke situatie hebben mensen een vast gedragspatroon of ‘spel’ tot zijn of haar beschikking om te reageren. De dieper gelegen emoties worden niet aangeraakt en bevinden zich onder de oppervlakte. Deze set van gedragingen zijn veelal gebaseerd op ervaringen in zijn of haar geschiedenis.
In ons leven lopen we allemaal builen, schrammen en blauwe plekken op. Soms breken we zelfs een been, een arm en sommigen hebben metaforisch zelfs een ernstige ziekte of amputatie meegemaakt. Het vormt wie je bent en wat je doet. Je hebt tegenslagen en weerstand nodig om jezelf te vormen, om jezelf tot de wereld te verhouden. Het geeft je fantastische eigenschappen. Je kunt bijvoorbeeld op jonge leeftijd al vroeg met verantwoordelijkheid omgaan, je wordt heel flexibel of je bent heel goed in staat om voor iemand te zorgen. Het maakt wie je bent en wat je doet.
Later in ons leven komen we erachter dat die methodes en prachtige eigenschappen die we hebben gemaakt – om met de blauwe plekken om te gaan –, ook een keerzijde hebben. Als je veel verantwoordelijkheid kunt dragen, wanneer vraag je dan eens om hulp. ls je flexibel bent en je steeds aan de ander of een situatie aanpast, wanneer kies je dan eindelijk eens voor je eigen behoefte? En als je zo goed voor de ander zorgt. Wie zorgt er nou voor jou? We komen erachter dat ons gedrag niet altijd effectief is en ons zelfs kan beperken. Het houdt ons weg van de intimiteit en diepgaand contact omdat we dan meer van onszelf dienen te laten zien. Het wordt dan tijd om te kijken wat ons beperkt. Vrijheid, kracht, rust en meer intimiteit liggen in het verschiet. Elementen die van betekenis zijn om weer voor een ‘volle’ ontmoeting te gaan.
Je neemt de ervaringen uit je opvoeding en het daaruit voortvloeiende gedrag overal mee naartoe. Dus ook naar je werk. Allereerst kan je de vraag stellen of je je daar met jezelf kan verbinden. Voel je je tussen je collega’s fijn, veilig, vertrouwd, rustig en in contact met je gevoelens? Kun je jezelf zijn? Ook met de eigenschappen en een karakter die niet altijd even leuk zijn.
De tweede stap is of je – een deel van – die gevoelens met je collega’s en je leidinggevende kan delen. En ben je in staat om in contact lastige elementen op een authentieke manier met leveranciers en relaties te delen. Is dat het geval dan bevordert dat de verbinding, teamgeest, cultuur en samenwerking. Het gaat hier bijvoorbeeld over goed direct feedback kunnen geven en ontvangen.
– Tekst ‘Intimiteit’ gaat onder het kader verder –
Intimiteit is een begrip dat in een zakelijk context vaak verkeerd wordt geïnterpreteerd omdat er een andere definitie en daarmee andere associatie met het begrip intimiteit is. Het heeft in ogen van veel mensen een relatie met seksualiteit waardoor er obstakels in het gesprek of de dialoog komen.
Om die reden is het handig om daar de woorden vertrouwen en verbinding te gebruiken. En als je dan gevoelens deelt dan kun je daar het begrip ‘het moedige gesprek’ aan koppelen. Het moedige gesprek is niet ongezouten zeggen wat je van iemand vindt. Nee, ook hier is er sprake van een subtiliteit. Je zoekt ook hier de grens op van wat je in contact met je eigen behoefte kunt zeggen door iets over je eigen gevoelens en behoefte te delen. Om in verbinding over lastige situaties, ontmoetingen en activiteiten op je werk te praten. Ook hier gelden dan de 12 wetten van de intimiteit.
En als laatste kan je je op je werk tot ‘het grotere’ verhouden: het doel van de organisatie, de missie, visie en strategie en de afgeleide doelen van het team. Ben je in staat om je daar op authentieke wijze aan te verbinden en daar een bijdrage aan te leveren. Voel ik dat samen met mijn collega’s? Raakt het me en gaan we er samen voor? Als dat het geval is dan is er een enorme vrijheid en veel plezier om dingen voor elkaar te krijgen.
