15 à 16 minuten
Plan een afspraak
Wil je visualisatie op een pragmatische en simpele wijze in je leven toepassen? Kijk dan een naar de oefening ‘de keuze’ die ik voor mezelf ontwikkelde en regelmatig in het dagelijks leven gebruik.
In topsport is de techniek van visualisatie een bekende methode. Topsporters zoals Michael Jordan en Alex Honnold visualiseerden hun bewegingen voor een wedstrijd of beklimming. Ze bereiden hun lichaam en geest voor op wat ze te wachten stond. Doordat ze de bewegingen in hun hoofd hadden geoefend, konden ze tijdens de wedstrijd of beklimming een actie effectiever, efficiënter en daarmee beter uitvoeren. Of ze konden sneller op een situatie anticiperen omdat het beeld zich al in hun hoofd had afgespeeld.
Je beseft je nu misschien dat de mogelijkheden van deze techniek groot zijn. Je kunt een ontmoeting analyseren door vanuit een ander perspectief te kijken, nieuwe gedrag oefenen door de mogelijkheden in je gedachten voor te stellen, je voorbereiden op een situatie, jezelf kalmeren et cetera. Je hoeft alleen maar in jezelf even de stilte en het beeld op te zoeken en het lichaam reageert.
Kijk eens naar de onderstaande tabel met de ingrediënten die je tot je beschikking hebt. Je gebruikt er onbewust al veel in je dagelijks leven. Dit is nog lang niet volledig, maar geeft een eerste beeld van de rijkdom aan mogelijkheden.
– Tekst ‘De kracht van visualiseren’ gaat onder de tabel verder –
| Filter, venster of kijkwijze | Polariteiten en richtingen | De onderzoekende vraag |
|---|---|---|
| Richting | Benaderend – Vermijdend | In hoeverre denk je benaderend of vermijdend in datgene wat je verwacht en belangrijk vindt? |
| Referentiekader | Intern – Extern | Hoe weet je wanneer je iets goed doet? Heb je daarvoor een externe bevestiging nodig? |
| Relatie | Overeenkomst – Verschil | Zie je eerst de verschillen of eerst de overeenkomsten? |
| Aandachtsrichting | Zelf – Anderen | In hoeverre ben je gericht op jezelf of op anderen? |
| Reden | Mogelijkheid – Noodzakelijkheid | Doe je de dingen die je doet voornamelijk omdat het kan of omdat het moet? |
| Representatie | Zien – Horen – Lezen – Doen | Hoe weet je wanneer iemand anders goed is in zijn werk? Welk zintuig gebruik je daarvoor? |
| Demonstratie | Automatisch – Tijdsperiode – Aantal maal – Continue | Hoe vaak heb je bevestiging nodig voordat je ergens van overtuigd bent? |
| Managementrichting | Zelf – Anderen | Waarop ben je gericht tijdens je werk? Op het werk / de aansturing van jezelf of dat van anderen? |
| Actie | Actie – Denken | Wat doe je eerst voordat je tot actie over kunt gaan? |
| Affiliatie | Team – Onafhankelijk | In welke rol voel je je het gelukkigst? |
| Werkvoorkeur | Dingen – Systemen – Mensen | Waar ben je op gericht tijdens je werk? |
| Primaire Interesse | Mensen – Omgeving – Dingen – Activiteiten – Informatie | Waar ben je in je privéleven op gericht? |
| Chunksize | Specifiek – Globaal | Ben je gericht op de grote lijnen of details willen weten? |
| Emotionele Stress Respons | Denken – Voelen – Keuze | Wat geeft jou het meeste stress? |
| Tijdopslag | In time – Through time | Hoe heb jij het verleden en de toekomst voor jezelf georganiseerd? |
| Modale Operator Volgorde | Noodzakelijkheid – Mogelijkheid | Mensen hebben de voorkeur om in termen te praten van ‘noodzakelijkheid en dan mogelijkheid’ of ‘mogelijkheid en dan noodzakelijkheid. |
Tabel: Mogelijke elementen die spelen bij visualiseren
Als je vervolgens in het ‘echte’ leven voor een dergelijke situatie staat dan heb je het al een keer gedaan. En weet je bewust wat je wilt doen. Langzaam ga je dan van het onbekwame naar het bekwame. En als je veel oefent beweeg je van het bewuste naar onbewuste. Het wordt een nieuw instinctief patroon. In het bewust, structureel en aandachtig oefenen verandert je leven. Om je daarbij te helpen een oefening voor je dagelijks leven.
– Tekst ‘De kracht van visualiseren’ gaat onder het kader verder –
Ik kan een van mijn eerste krachtige interventies met deze techniek nog goed herinneren. Ik gebruikte visualisatie al onbewust tijdens mijn klimexpedities en avonturen om de pijn van een inspanning te verzachten of het gewenste doel te bereiken. Tijdens mijn opleidingen kreeg ik meer handvatten en context bij deze manier van begeleiden en experimenteerde veelvuldig. In het eerste jaar van mijn praktijk vroeg een cliënte mij hoe ze kon omgaan met het feit dat ze geen plezier meer beleefde aan seksuele intimiteit met haar partner, ondanks haar diepe liefde voor hem. Ze werd op specifieke momenten overweldigd door datzelfde onaangename gevoelens waar ze geen vat op kon krijgen. Mijn spontane ingeving was om dit te verkennen via een visualisatie. Ik wist dat in de ontstaanswijze van dit gevoel ook de sleutel tot meer plezier lag.
Ik vroeg haar of zij zich comfortabel en vertrouwt voelde om samen met mij dit intieme moment in haar relatie in deze vorm van begeleiding te onderzoeken. Ik gaf aan dat ze op elk moment de visualisatie kon stoppen als zij zich door mijn aanwezigheid oncomfortabel voelde. Ik benadrukte ook dat in de ontmoeting met haar man juist bij de ontstaanswijze van dat lastige gevoel waarschijnlijk meer bewustzijn zou ontstaan. Ze moest weer naar dat ongemakkelijke gevoel. Om vanuit daar een oplossingsrichting te vinden.
In de visualisatie nam ik haar mee naar die intieme ontmoeting met haar man. Ze sloot haar ogen en zij beeldde de ontmoeting in. Ik daarnaast op een afstandje af en toe met mijn ogen dicht om me te concentreren en de juiste instructie te geven. Zo nu en dan opende ik mijn ogen om te zien hoe zij fysiek op de beelden in haar hoofd reageerde. Stapje voor stapje begeleidde ik haar met vragen en instructies naar die intieme ontmoeting zonder iets te horen over de details van de ontmoeting. Zij in haar eigen wereld met de beelden van de slaapkamer en haar partner. En ik in mijn wereld waarin ik haar begeleidde.
Het voordeel van een visualisatie is dat de cliënte in haar eigen wereld met haar eigen intieme en privacy gevoelige beelden ziet waar ik geen zicht op heb. Ze is letterlijk in haar eigen wereld. En toch kan ik naast haar op afstand door vragen te stellen het bewustzijn vergroten. Welke gedachte is er nu? Wat voel je in je lichaam? Waar voel je dat in je lichaam? Wat gebeurt er als je partner dichtbij komt? Hoe reageer jij? Hoe reageert je partner?
Op een gegeven moment kwamen we bij het moment waar ze de lichamelijke spanningen begon te voelen. Ik vroeg aan haar of ze op dat gevoel wilde focussen. Waar voel je dit in je lichaam? En later. Herken je deze spanning op je spieren en de verkramping in je buik in een andere momenten in je leven?
Het beeld van de slaapkamer verdween en ze stond weer als klein meisje in de huiskamer tegenover haar vader. In die ontmoeting met haar vader had zij precies hetzelfde gevoel. Ze vertelde dat ze in die kleine dagelijkse ontmoetingen met haar vader zich zo kon aanpassen. Ze hield haar eigen behoefte voor zichzelf. Bang voor afwijzing, bang om het contact en de verbinding met hem te verliezen.
Op dat moment werd de achtergrond van de spanning in bed ook duidelijker. In het ‘goed’ willen doen in haar opvoeding sprak zij haar eigen behoefte onvoldoende uit, paste zij zich aan en als die aanpassing te ver ging ontstonden spanningen in haar lichaam. De aanpassing werd te groot om zich vervolgens terug te trekken uit de ontmoeting. En precies hetzelfde proces speelde zich af in bed.
In de eerste jaren van ons leven leren we ons verhouden tot de situatie waarin we terechtkomen. We zijn als baby peuter en kleuter hulpeloos en kiezen de beste strategie om om liefde, warmte en voeding te krijgen. In de interactie met onze ouders en onze omgeving ontstaat daarmee ons gedrag. Een van de strategieën die we leren is dat we ons aanpassen aan de wensen van de ander. Iets wat we allemaal kunnen doen. In dit geval gaven de verkrampingen en terugtrekken aan dat iemand zich te veel aanpast en dat zij over een grens dreigde te gaan.
Dit gedrag wat we ontwikkelen is niet alleen bewust, maar ook onbewust. Het is een instinctieve beweging die vaak automatisch en routinematig wordt gedaan. Ook in bed bij je geliefde. De signalen van het lichaam zijn een uitstekend signaal om de bron van dat gedrag te ontdekken omdat we in het moment geen actieve herinneringen hebben bij dat specifiek gevoel. Het is dan goed om de spanningen, tintelingen en verkrampingen in het lichaam als leidraad te nemen. Het lichaam heeft namelijk ook een geheugen. Door te focussen op die gewaarwordingen en te reizen in je verleden komen vergeten herinneringen uit onze onbewuste in het bewuste. In dat begrip is gedragsverandering makkelijker te realiseren. Je weet wat je doet en waarom je het doet. En in de coaching krijg je dan de gelegenheid om een andere manier te ontdekken. Eentje die je nog niet zo goed kent. Tijd om te oefenen.
Nu kon ik een interventie doen door de cliënte in de visualisatie zichzelf tegenover vader over haar eigen behoeften uit te spreken. Een interventie en ervaring die een kleine nieuwe herinnering maakte. Deze kleine herinnering is het eerste stap in een andere handelswijze die vervolgens kan worden uitgebouwd door in het dagelijks leven te oefenen.
Hier is de uitdaging nog niet mee opgelost. Het lichaam zal nog steeds op de vertrouwde instinctieve manier reageren. Zo is het immers aangeleerd. Je zou bijna kunnen zeggen: zo is zij geprogrammeerd. De interventie moet nog landen en de lerende ervaring moet worden uitgebouwd. Je moet echt oefenen. Ik gaf haar de suggestie om iets over de begeleiding aan haar partner te vertellen. En ik gaf haar een dagelijkse oefening om haar eigen behoefte meer uit te leren spreken. In de oefening ontstaat een kleine fundament van waaruit als zij – voor een vergelijkbare situatie staat – op een andere manier kan acteren.
Toen ik haar de volgende keer zag vertelde ze me met een brede lach dat er een verdieping in de intimiteit en seksualiteit had plaatsgevonden. Ze durfde zich meer te laten zien. Ze betraden een gebied gekomen waar ze nog niet waren geweest. Een nieuwe weg ontvouwde zich.
In de loop van de jaren gebruik ik deze techniek – in allerlei vormen – in executive coaching, teamcoaching, workshops, trainingen, leiderschapsreizen en in leiderschapsprogramma’s:
1. Rust: Het is een prachtige manier om een deelnemer, groep of coachee uit de hectiek van alledag te halen en met een korte visualisatie voor een sessie of een training klaar te maken.
2. Informatie in de eigen ervaring: op een leiderschapsreis tijdens een pauze vind ik het bijvoorbeeld fijn om informatie over een specifiek thema in relatie met een eigen ervaring van de deelnemer over te dragen. Denk bijvoorbeeld aan gedragsverandering, omgaan met beschermingsmechanismen, bewustzijn krijgen op stress in je lichaam et cetera. Om vervolgens verdiepende vragen tijdens de wandeling mee te geven.
3. Omgang met stress: ik geef visualisatie graag als vorm aan een cliënt mee om zichzelf op stressvolle momenten in het dagelijks leven te reguleren. Vaak maak ik een koppeling met geluid en de ademhaling. Omdat de trillingen van het geluid in het lichaam en je manier van ademhalen een kalmerend effect hebben. Het lichaam reguleert dan de geest in plaats van dat de geest het lichaam reguleert. Visualisatie maakt je kalm en maakt je klaar voor bijvoorbeeld een lastige ontmoeting of een presentatie.
4. Nieuwe dimensie: in het ontwikkelen van het persoonlijk ontwikkelingsprogramma van KoopenBakker ontstond er een nieuwe dimensie toen visualisaties – in de gehele leerfase – op een proactieve manier werd gebruikt. In meer dan 80 visualisaties wordt deze techniek in de meest uiteenlopende vormen gebruikt. Bovendien kreeg het een belangrijk rol om de opgedane ervaringen en inzichten te integreren. Juist in het combineren met andere coachings-, trainings- en leermethoden wordt de volledige kracht van deze techniek benut is mijn ervaring.
– Tekst ‘De kracht van visualiseren’ gaat onder het kader verder –
In het persoonlijk ontwikkelingsprogramma van KoopenBakker zijn visualisaties een vast onderdeel. Er bevinden zich meer dan 80 visualisaties in het programma. Niet alleen om meer bewustzijn te krijgen, informatie over te dragen, te onderzoeken, te analyseren, te leren, te ontwikkelen, los te laten, te omarmen, beter te leren voelen, uit te reiken et cetera, maar ook om het geleerde op een dieper niveau te integreren. Vaak weet je het als je iets leest of krijgt aangereikt, maar begrijpen doe je het nog niet. Je begrijpt het pas als je het een totale bewuste integrale ervaring is waar gedachten, gevoelens en lichaam met elkaar verbonden zijn. En daar is visualisatie een uitermate geschikt middel voor. Om het geleerde en het ontwikkelde verder te integreren.
In het ontwikkelingsprogramma krijgen de deelnemers elke vrijdagochtend een e-mail. Elke twee weken wordt er een specifiek onderwerp behandeld om jezelf beter te leren kennen en te ontwikkelen. Korte beschrijvingen van psychologische modellen, gedragsstrategieën en theorieën worden aangevuld met korte video’s waar de onderwerpen en thema’s worden toegelicht. Tevens krijg je voorbeelden uit de praktijk aangereikt. De voorkeur is om die informatie vrijdag of in het weekeinde tot je te nemen.
Dan is het de beurt aan jou in die werkweek daarop. Met concrete vragen en opdrachten ga je in je dagelijkse leven aan de slag. Met de aangereikte informatie word je uitgedaagd om te gaan onderzoeken, analyseren, oefenen en te experimenteren. Je gebruikt de momenten van alledag om meer bewustzijn te krijgen, te oefenen en jezelf te trainen. Daar wordt immers het meeste geleerd.
Met de verruiming van het bewustzijn en de opgedane ervaringen wordt er in de week daarna gecoacht. Wat ging goed? Welke inzichten heb je opgedaan? Waar liep je tegenaan? Elke deelnemer ontvangt individueel (executive programma) of in de groep (groepsprogramma) interventies en suggesties. Om vervolgens met de tweede e-mail met de inzichten en het geleerde weer in de praktijk aan de slag te gaan.
In de tweede e-mail wordt verdieping gegeven op hetzelfde onderwerp en thema vanuit een andere invalshoek. Door middel van inspiratie in de vorm van artikelen, films en documentaires krijgen deelnemers voorbeelden en andere perspectieven. Visualisaties zorgen ervoor dat de inzichten van afgelopen en in de coaching op een meditatieve en gefocuste manier kunnen worden verdiept en geïntegreerd. Omdat – in die bijna heilige ruimte waar je afgesloten bent van de buitenwereld – je je zeer goed kan focussen op je gedachten, je gevoel, je lichaam, gedrag en de inzichten die je hebt opgedaan.
In korte trainingsdagen wordt het geleerde, de inzichten en de opbrengst verder verdiept en geïntegreerd met behulp van oefeningen, familie-opstellingen en persoonlijke coaching in de groep. Zo kun je drie modules doorlopen. De eerste module gaat over meer bewustzijn krijgen op je gedrag- en communicatie in de ontmoeting. De tweede module behandelt hoe dat gedrag bij jou is ontstaan. Je begrijpt waarom dit voor jou een logische manier van handelen is. En de derde module gaat over meer betekenis vinden. Je past het geleerde van de eerste twee modules op krachtige wijze toe in je dagelijks leven door te focussen op betekenis, obstakels en het verkrijgen van meer vertrouwen.
Alles is er op gericht om jouw specifieke leerstijl te faciliteren om je zo op een krachtige manier je doelstellingen te realiseren. Niet alleen tijdens de coaching en training, maar vooral ook na het programma in je dagelijks leven. Je krijgt een andere manier van kijken aangereikt die je tezamen met de methoden en technieken op elk moment kunt blijven toepassen. Hoe kun je elke keer weer in jezelf reizen voor meer bewustzijn, meer begrip en meer betekenis? Wat heb ik nu weer te leren om meer rust, vrijheid, plezier en betekenis te ervaren?
Visualisatie kun je dus op talloze manieren toepassen. Dat is je inmiddels wel duidelijk. Met die techniek vergroot je niet alleen je bewustzijn en je mentale kracht, maar leer je je lichaam en en je gevoel wennen aan nieuwe situaties. Het is aan te raden om ze te combineren met andere trainings-, coachings- en leermethoden voor optimaal gebruik.
– Tekst ‘De kracht van visualiseren’ gaat onder het kader verder –
Visualisaties kunnen dus heel inhoudelijk worden door informatie uit theorieën, modellen en ontwikkelingspsychologie te combineren met de ervaring, het gedrag en het bewustzijn van de luisteraar. Het concretiseren van je leeruitdaging, het bewustzijn krijgen op je gedragspatronen, het onderzoeken van een lastige situatie, het aanleren van nieuw gedrag, het achterhalen van een verbinding tussen je huidige gedrag en de momenten waar je dit gedrag ontwikkelde, het omarmen van je gemis, het oproepen van een gevoel van vertrouwen, het aanleren van nieuwe vaardigheden et cetera. Het is vaak een eerste kleine stap om in je eigen veilige wereld meer bewustzijn te krijgen of iets nieuws te leren. Om vervolgens de informatie te gebruiken in een oefening, opdracht, coaching, training of familie-opstelling. En het daarna in je dagelijks leven toe te passen.
Je kunt lastige situaties in een visualisatie onderzoeken. Je beeld het voorval in, gaat in je gedachten letterlijk weer naar de situatie terug en onderzoekt de gedachten, je gevoelens en bijvoorbeeld de spanning in je buik, je nek of je rug. Wat gebeurt er in het moment? Welk signaal, gebaar, woord of houding roept dit op? Heb ik dit vaker meegemaakt? En hoe reageer ik? Wat is mijn blik of perspectief op de ander, de situatie en de wereld? En wat gebeurt er als ik een andere positie of perspectief inneem? Wat levert me dat op? Zou ik het dan anders doen?
Je kunt bewust worden van de volgorde van gebeurtenissen in je gedrag. Ik voelde iets, daar is daar die gedachte en vervolgens bekruipt me het gevoel dat ik hier weg wil. Of misschien is er eerst een gedachte, dan een terugtrekkende beweging en komt daarna pas de angst. Dat vraagt meestal wat training. Het voordeel is dat als je deze vaardigheden traint je in het moment meer zicht gaat krijgen op je instinctieve, automatische en routinematige bewegingen. En dat levert dan weer informatie en inzichten op om het anders te doen.
Als je wat vaker met deze manier van werken oefent zul je merken dat je op vrij gemakkelijke wijze bij een begeleide visualisatie bij een verborgen of vergeten herinneringen komt. Belangrijk daarbij is dat je dan niet focust op je gedachten, maar op die kleine sensaties die je in je lichaam ervaart. Je gebruikt die kleine sensaties in de vorm van spanningen, tintelingen of warmte als leidraad om naar je verleden te reizen: reizen in jezelf. Oh ja, dit gevoel wat ik nu heb, had ik toen in die situatie ver in mijn verleden ook al. Je ziet hoe het verleden met het heden is verbonden en beseft dat deze manier van handelen een rode lijn in je leven is. Je realiseert je ook dat het toen je beste manier was om met die situaties om te gaan, maar je begint nu langzaam te beseffen dat er ook andere manieren zijn. Hoe kan ik het anders doen? En wat zou er gebeuren als ik die andere manier nu eens in mijn gedachten zou gaan oefenen? Lees meer ❯
In visualisaties kun je op een uitstekende manier meer zicht en bewustzijn krijgen op de boodschappen, tekens en signalen uit je omgeving die je tot bepaald gedrag aansporen. Je merkt hoe onveilig of onbetrouwbaar een bepaald gesprek voelt. Je wordt je bewust van jouw kenmerkende blik op de wereld en hoe die jouw staat van zijn beïnvloedt. Je ziet met welke kleur je naar de wereld kijkt. Wat zou er gebeuren als je die bril afzet en een andere bril gebruikt? Lees meer ❯
Je krijgt in een visualisatie meer zicht op jouw blauwdruk en conditionering – de manier waarop je denkt, voelt en handelt op basis van de ervaringen in jouw verleden – en de kenmerkende blik en het wereldbeeld wat je daarmee hebt ontwikkeld. Hoe ziet jouw blik eruit? En waarom doe ik dat in deze situatie op deze manier? Lees meer ❯
Als je bang bent dan gaat je lichaam en geest in een staat van waakzaamheid. Je bent alert op gevaar en je gebruikt daarvoor een specifiek deel van je zenuwstelsel (sympathisch zenuwstelsel). Het betekent dat je lichaam zich klaarmaakt om de confrontatie aan te gaan of iets wil ontwijken. Daar is energie voor nodig. Dus die stoffen in de vorm van adrenaline, noradreline, cortisol en glucose worden alvast in je lichaam aangemaakt om die beweging mogelijk te maken.
Ook de manier waarop je informatie tot je neemt verandert. Elk signaal vanuit je omgeving wordt in die staat van zijn op een alerte wijze gefilterd. Je hoort bijvoorbeeld achtergrond geluiden minder ene gehoor focust zich harde geluiden zoals geschreeuw. Ook je blik verandert. Waar je bijvoorbeeld een lach of gebaar normaliter als prettig ervaart, zie je daar nu gevaar in. Je ervaart de wereld op een andere manier. Je zult merken dat je er haast geen controle over hebt en dat het automatisch gebeurt.
Het inventariseren van dergelijke situaties en je gedrag daarop door specifieke vormen van verbeelding aan te leren helpt. Niet alleen in je onderzoek, maar ook in het dagelijks leven. Je beseft dat je in het moment met een gekleurde blik naar de wereld kijkt waardoor je een disfunctionele manieren van handelen beter kunt controleren.
Visualisatie is cruciaal bij het omgaan met overweldigende ervaringen of trauma in je leven. Je zou overweldigen ervaringen in drie soorten kunnen indelen:
I. Een overweldigende gebeurtenis in het heden of verleden: een eenmalige overweldigende gebeurtenis zoals een auto-ongeluk, een brand of een overval.
II. Een serie van overweldigende gebeurtenissen in het hier en nu: een reeks van overweldigende gebeurtenissen of een heftige omgeving waar het lichaam en de geest tijdelijk aan bloot wordt gesteld en zich vervolgens aanpast. Denk bijvoorbeeld aan een militaire die zich aanpaste aan een oorlogsomgeving, het hebben van een intimiderende relatie of het zitten in een langdurige onveilige werkomgeving.
III. Een serie van overweldigende gebeurtenissen in de eerste jaren van je leven: En als laatste heb je een serie van overweldigende gebeurtenissen of onveilige omgeving – bestaande voor het kind uit kleine of grote negatieve gebeurtenissen – in de eerste jaren van je leven. Denk bijvoorbeeld aan een onveilig gezinssituatie of pesten. Deze laatste variant is misschien wel het lastigst omdat je dan nog op een intensieve manier je geestelijk en lichamelijk aan het ontwikkelen bent. De negatieve omgeving gaat op een heftige manier intense karakterbewegingen en daarmee in je persoonlijkheidsstructuur zitten. Het wordt nog lastiger als dit in de eerste jaren van je leven gebeurt omdat je dan geen of beperkt bewustzijn hebt. Je geest weet het niet, maar je lichaam wel. In het dagelijks leven weet je dan niet wat je overkomt en waarom je lichaam zo reageert. Dit komt je hele leven terug in je manier van reageren. Ook hier is het zaak om bewustzijn te krijgen op de instinctieve beweging.
De vraag die je stelt is niet waarom reageer je op deze manier, maar eerder wat is er in het verleden gebeurt waardoor je deze aanpassing hebt gekozen. Dat kan op drie manieren:
I. Buiten het denken om reageren: Het lichaam reageert in stressvolle situaties op een instinctieve manier buiten het denken om. Dat komt omdat de weg naar de instinctieve reactie om onszelf te beschermen op een andere plek zit dan het denken waarin je een reactie kiest op basis van de aangeleverde informatie. De weg naar de instinctieve reactie is sneller dan naar de weg van het denken. Anders gezegd: als er gevaar dreigt wordt simpel gezegd het denken overgeslagen. Vergelijk het maar als je iets laat vallen. Je lichaam kan dan iets grijpen of ontwijken voordat je hebt nagedacht. Het betekent dat in geval van overweldigende ervaringen bij een vergelijkbaar signaal het lichaam op dezelfde manier buiten het denken om reageert. Zo overleef je een gevaarlijke situatie.
II. Geprogrammeerd op iets wat er niet is: Een andere mogelijkheid is dat het denken en lichaam zich instelt op die gevaarlijke omgeving. De persoon heeft zich op een omgeving geadapteerd. Als de omgeving veilig wordt dan kan deze persoon ondanks de veilige omgeving nog steeds reageren alsof het in een onveilige omgeving zit. Het is zijn of haar basisinstelling geworden. Het lichaam en de gedachten veronderstellen dat de omgeving nog steeds onveilig is. Het filter en interpreteert de omgeving op basis van die instelling en reageert op een op vergelijkbare manier.
III. Niet geleerd omdat je er niet bewust van bent: In een onveilige omgeving ontstaat er onvoldoende hechting met de ouders. In een gezonde relatie met je ouders word je bewust van de signalen in je lichaam doordat je context van je ouders krijgt. Denk bijvoorbeeld aan een verkramping als je honger hebt. Je gaat huilen. De ouders komen naar je toe, geven aan wat het is en je krijgt te eten. Om vervolgens te reageren naar je ouders als je die verkramping voelt: ‘Hé, ik heb honger!’ In een omgeving waar dat onvoldoende gebeurt ga je die verkrampingen negeren. Je sluit je van de pijn af. Dat is een natuurlijke reactie. Zover dat je ze niet of onvoldoende voelt. In het dagelijks leven zorgt dat je onvoldoende bewust bent van de signalen van je lichaam omdat je onvoldoende hebt geleerd om ze te herkennen. Ook dat zorgt voor dat je op een andere manier reageert.
Met een cognitieve behandelingswijze of coaching kan dit probleem niet worden opgelost. Je hebt bewustzijn op die lichamelijke reacties in het moment nodig om vervolgens de signalen in je bewustzijn te krijgen. De reacties komen in het cognitieve waardoor we kunnen zien dat de omgeving of het signaal niet te vergelijken is met de overweldigende ervaring. Daar is visualisatie onontbeerlijk tezamen met het stapje voor stapje bewust maken wat buiten het cognitieve ligt. Lees meer ❯
Een kenmerk van visualiseren is dat je verschillende perspectieve kunt innemen. Je kunt vanuit verschillende houdingen en gedachten een situatie bekijken. Maar je kunt ook de positie van de ander innemen. Hoe kijkt hij of zij naar jou? Je kan in het moment duiken, maar je kan ook van een afstand naar de situatie kijken. Wat gebeurt er als je vanaf de zijlijn naar het gesprek kijkt? En de meest gekke posities kunnen nieuwe en andere perspectieven geven. Wat zou de tafel nu zeggen als hij een stem had in jullie ontmoeting?
In coaching heb je vaak te maken met gemis en verdriet. In een directe vorm omdat je een baan verliest, een dierbare ziek is of overlijd. Of je hebt te maken met een gemis in je verleden. Soms gaat het om een gemis waar onvoldoende naar is gekeken. Het gemis zit in het onbewuste. We spreken ook wel eens van onverwerkte rouw. Visualisaties en verbeelding kunnen je helpen omdat gemis en dat verlies te omarmen. Het gaat niet weg, maar het transformeert naar een andere werkelijkheid zodat het op een gezonde wijze onderdeel kan zijn van je leven. Ook dit is een combinatie van je geest en je lichaam. Lees meer ❯
Als je vervolgens in het ‘echte’ leven voor een dergelijke situatie staat dan heb je het al een keer gedaan. En weet je bewust wat je wilt doen. Langzaam ga je dan van het onbekwame naar het bekwame. En als je veel oefent beweeg je van het bewuste naar onbewuste. Het wordt een nieuw instinctief patroon. In het bewust, structureel en aandachtig oefenen verandert je leven. Om je daarbij te helpen een oefening voor je dagelijks leven.
Misschien is wel een van je grootste nachtmerries als je aan het eind van je leven in de spiegel kijkt en je niet ziet wie je bent. Maar dat je degene ziet wie je had kunnen zijn als je wat meer aandacht, bewustzijn en moed had gehad om de dingen te doen die je wilde doen. Dat meer je eigen pad had kunnen volgen waarin je meer bewustzijn had met gevolgen voor de liefde, rust en wat je betekenis gaf. Misschien leefde je gezonder, was je fitter en deed je de dingen waar je diep naar verlangde. Je hebt vast en zeker elementen die je anders zou willen.
En dat is verdomd lastig. Nieuw gedrag of nieuwe gewoontes ontwikkelen is echt heel lastig. We kiezen in ons leven vaak voor de veilige opties waar we pijn, angst verdriet en soms zelfs liefde uit de weggaan. We gaan de moedige keuzen uit de weg. Je bent bijvoorbeeld bang voor de oordelen of de afwijzing van anderen. En juist het kiezen van de veilige opties zorg je dat je wegblijft van dat pad wat je diep van binnen zou willen lopen. We reageren op routinematige, instinctieve en automatische wijze. Hoe kun je dat nou veranderen?
Verandering gaat door kleine stapjes, door jezelf te belonen, door een beeld te hebben wie je wilt zijn en waar je naartoe wilt en door jezelf steeds weer uit te dagen. Dat is gemakkelijk gezegd dan gedaan. Ik ontwikkelde voor mezelf de visualisatie ‘de keuze’
Omschrijf wie jouw ideale versie is. Je kan focussen op een specifiek thema dat je wil aanpakken of je kunt een zeer uitgebreide beschrijving maken. Hier enkele vragen die je op weg kunnen helpen:
1. Hoe ziet je ideale dagelijkse routine eruit?
2. Welke activiteiten doe je en welke gewoontes heb je? Denk hierbij aan – ochtend-, middag- en avond,- – rituelen gedurende de dag, week, maand of jaar.
3. Welke normen en waarden vind je belangrijk? Wie wil je zijn en wat wil je betekenen voor anderen?
4. Met wie ga je om? Hoe is jouw verhouding met je partner, je vrienden en je familie? Wat is je houding naar onbekenden?
5. Welk werk doe je? En hoe acteer je naar collega’s, medewerkers, leidinggevende en leveranciers?
6. Wat zijn je hobbies?
7. Wat eet je? Hoe zie je eruit?
8. Of je kan jezelf ook de grote vraag stellen hoe je later als je dood bent herinnert wil worden. Het brengt je terug naar de essentie van je leven.
9. Et cetera.
De volgende stap is dat je je identificeert met je ideale ik. Je gaat op een rustige plek zitten of liggen sluit je ogen en je denkt aan de omschrijving die je hebt gemaakt. En vervolgens zie je jezelf in een leven waar je ideale ik zich in beweegt. Belangrijk is om te focussen op het beeld met de bijhorende gedachten, gevoelens en lichamelijke sensaties zoals plezier, spanning.
Je kunt het beeld wat je hebt gekenschetst ook meenemen op een wandeling. Tijdens het wandelen neemt je hersenactiviteit toe. Je hebt als het ware een grote bereik in je hersenen omdat er gewoon weg meer activiteit nodig is om je evenwicht te bewaren en telkens een stap te zetten. In dat grote bereik kan je ‘ideale ik’ meer plek vinden om in jezelf te landen. Je maakt patronen aan wat je in bepaalde situatie zou kunnen doen.
Let op! Er kunnen hier gevoelens en gedachten van zelfafwijzing naar boven komen. Het is een normale reactie om je in het vertrouwde te houden. Soms is het te spannend om nieuwe dingen te gaan doen. En een stem kan zeggen dat je het niet waard bent of dat je het niet kan. Omarm de stemmen. Bedank ze dat ze je willen beschermen en zeg tegen ze dat je op avontuur gaat en nieuwe dingen gaat proberen.
Als je in het dagelijks leven voor een lastige situatie staat of je wil iets doen maar het lukt je niet, kun je dan het beeld van je ideale versie naar boven halen. Wat zou je ideale versie in deze situatie doen? Mijn ervaring is dat je dan af en toe een duwtje in je rug krijgt om de dingen te doen die je normaliter minder snel zou doen. Het is vaak even spannend of kost wat extra energie. Maar de beloning in de vorm van een lekker gevoel door wat extra dopamine daarna is altijd fijn.
Succes!
