IK VERANDER MIJN OMGEVING
In welke omgeving wil je werken en leven?
| Artikel
13 à 14 minuten
| Naar meer verdieping
Plan een afspraak
LOGISCHE NIVEAUS VAN LEREN
Manieren om te leren en je persoonlijk en zakelijk te ontwikkelen
– Tekst ‘Ik verander mijn omgeving’ gaat onder het kader verder –
LOGISCHE NIVEAUS VAN LEREN
Een helder kader om jezelf of je team te ontwikkelen
Gregory Bateson (1904 – 1980) was een Brits-Amerikaanse antropoloog, sociaal wetenschapper, linguïst, en cyberneticus die bekend staat om zijn werk op het gebied van systeemtheorie, communicatie en ecologie van de geest. In zijn boek “Steps to an Ecology of Mind” (1972) beschrijft zij zijn ideeën over communicatie en gedragsverandering in systemen, inclusief het menselijke systeem. Hij ontwikkelde de gedachte van logische niveau’s van leren. Je kunt je op verschillende niveau’s ontwikkelen.
LOGISCHE NIVEAUS VAN LEREN EN ONTWIKKELEN
De basisgedachte van Bateson is dat er een hiërarchie in die niveaus van leren zit. Hij onderscheidde zes niveaus: betekenis, identiteit, overtuigingen, vaardigheden, gedrag en omgeving. Het is een baanbrekende gedachte. De gedachte van Bateson is later door Robert Dilts (1955 – heden), een prominent figuur in de wereld van Neuro Linguïstische Programmeren (NLP) , verder verfijnd en uitgewerkt.
BEGELEIDEN OP IDENTITIETSNIVEAU
Het is een belangrijke gedachte geworden in de praktijk van coaching, therapie en veranderingsmanagement. Het betekent namelijk dat je ook op verschillende niveaus kunt interveniëren en begeleiden. Hoe dieper het niveau des te duurzamer en wezenlijker de verandering is. En de krachtigste vorm van interventie is op identiteitsniveau. Betekenis is meer een gevolg van de andere niveaus.
AANPASSEN VAN JE IDENTITEIT
Normaliter worden de niveaus in in een piramide onder elkaar uitgebeeld. Veelal wordt er geadviseerd om die identiteit vast te stellen door bijvoorbeeld terug te gaan in relatie tot de uitdaging van de client om vervolgens delen los te laten of te veranderen. Een oefening in de NLP is bijvoorbeeld ‘Changing Personal History’ waar je met behulp van verschillende herinneringen de emotie en daarmee de kleur van belemmerende herinneringen in je verleden kunt veranderen. Een mooie manier.
LOGISCHE NIVEAUS: DEFINITIES EN KERNVRAGEN
1. Betekenis
Definitie: Het niveau van betekenis is het diepste niveau en heeft betrekking op je diepe doelen, intenties en zingeving die je nastreeft in het leven. Dit kan onder andere je persoonlijke missie, je spirituele overtuigingen en je levensdoelen bevatten. Het geeft je betekenis. Hier worden vier vormen van betekenis onderscheiden die afhankelijk zijn van je levensfase kunnen zijn.
Helpende vragen:
1. Wat zou er gebeuren als ik met aandacht en bewustzijn steeds de dingen doen die me plezier, enige mate van spanning en zin geven? Welk pad ga ik dan lopen?
2. Op welk gebied ontbreekt het me nu aan betekenis? En wat zou ik doen als tijd een van mijn kostbaarste goederen in het leven is?
3. Hoe speelt spiritualiteit in mijn leven? En hoe zou ik die kennis en wijsheid met wat discipline meer kunnen integreren in mijn dagelijks leven?
2. Identiteit
Definitie: Dit niveau verwijst naar je kernidentiteit als een persoon. Het bepaalt wie je bent, je zelfbeeld, je bewustzijn en daarmee je gevoel als individu: het vormt wie je in je authenticiteit bent. Het is een wat abstract begrip. In het kader daarvan is goed om te weten dat in Oosterse filosofie dit begrip niet hebben en dat ze identiteit formeren op basis van elementen:
– Bewustzijn | Chitt: je hebt het vermogen om een beeld te vormen en dat te veranderen.
– Zintuigen | Manas: we nemen visueel, auditief, kinesthetisch, olfactoir en gustatoir waar.
– Apart | Ahankar: iets denkt dat je apart bent van de ander (én er is ook iets wat niet apart is, maar dat voert hier te ver).
– Proces | Buddhi: met de informatie van onze zintuigen start een proces.
Helpende vragen:
1. Wie wil ik als persoon in relatie tot mijn dierbaren, anderen en de wereld zijn?
2. Hoe kan ik mijn gevoel van zelfbewustzijn vergroten om daarmee mijn authenticiteit vin mijn dagelijks leven te versterken?
3. Wat er gebeurt er als ik meer vanuit chitt, manas, ahankar en buddhi handel? Met welk normen, waarden, behoefte en perspectieven kan ik naar mezelf en de wereld kijken? En welke helpen mij daarbij?
3. Overtuigingen
Definitie: Op dit niveau bevinden zich jouw diepe overtuigingen en waarden van jou: je geloofssysteem. Vanuit dit systeem interpreteer je de wereld. Het geeft je perspectief en daarmee betekenis, waarde en oordeel aan de situaties in je leven. Je handelt daarmee op basis van dit geloofssysteem en dit ligt dus ten grondslag aan je keuzes, je vaardigheden, je gedrag en de omgeving waarin je beweegt.
Helpende vragen:
1. Hoe kan ik mijn geloofssysteem onder de loep nemen en actief onderzoeken? Welke ervaringen helpen me daarbij?
2. Welke overtuigingen ondersteunen mijn persoonlijke groei en geestelijk en lichamelijk welzijn, en welke belemmeren deze?
3. Als ik het andere uiterste van een overtuiging zou hanteren welke vaardigheid en gedrag komt er dan naar voren en welke effect heeft dat op mezelf, de ander en mijn omgeving?
4. Vaardigheden
Definitie: Dit niveau betreft de specifieke bekwaamheden, capaciteiten en competenties van jou. Het omvat zowel je cognitieve, je sensitieve als je fysieke vaardigheden die je gedurende je leven door te leren, (werk)ervaring en je persoonlijke ontwikkeling hebt gerealiseerd.
Helpende vragen:
1. Welke nieuwe vaardigheden kan ik leren om mijn persoonlijke ontwikkeling en mijn geestelijk en lichamelijk welzijn te bevorderen?
2. Welke vaardigheden schieten door en zorgen dat ik steeds in die lastige situatie terechtkom?
3. Op welke manieren kan ik mijn vaardigheden verbeteren? Welke ervaringen helpen me daarbij?
5. Gedrag
Definitie: Het gedragsniveau verwijst naar de observeerbare acties en reacties van jou op de ander, de groep of andere signalen uit je omgeving. Het gaat daarbij om je bewuste, maar ook om je onbewuste automatische, instinctieve en routinematige gedragingen. Dit omvat zowel je verbale als je non-verbale handelingen, bewegingen en expressies.
Helpende vragen:
1. Welke gewoonten en gedragingen dragen bij aan mijn persoonlijke groei en geestelijk en lichamelijk welzijn? En welke belemmeren deze groei en welzijn?
2. Welke gedachten, lichamelijke sensaties en emoties zijn verbonden met welke gedragingen?
3. Hoe kan ik bewuster worden van mijn automatische, instinctieve en routinematige gedragingen en deze transformeren naar meer constructieve patronen die mij in contact met de ander en mijn omgeving beter dienen?
6. Omgeving
Definitie: Dit is het meest externe niveau en omvat de omgeving waarin jij je bevindt, zoals je huis, je werkplek, je vriendenkring, je familie et cetera. Het wordt gezien als het laagste niveau. Belangrijke invloeden zijn letterlijk de fysieke ruimte, de culturele invloeden of de werkcultuur, de sociale omstandigheden en verhoudingen en andere signalen en factoren die van invloed zijn vanuit die omgeving op je staat van zijn.
Helpende vragen:
1. Hoe kan ik de signalen uit mijn omgeving beperken, beter structureren en aanpassen om mijn geestelijk en lichamelijk welzijn en groei te ondersteunen?
2. Welke signalen en invloeden uit mijn omgeving hebben een negatieve impact op mijn gemoedstoestand en hoe beïnvloedt dat mijn lichamelijk welzijn?
3. Hoe is de verhouding tussen de verschillende omgeving waarin ik me beweeg en wat kan ik van deze omgevingen leren?
WEZENLIJKE TRANSFORMATIE DOOR ERVARINGSGERICHT WERKEN
Ik persoonlijk werk liever met aanreiken van nieuwe ervaringen die de kleur op belemmerende veranderingen verandert. Mijn ervaring is dan ook dat je die logische niveaus beter in een cirkel kunt zetten. Elk niveau of element heeft namelijk invloed op een ander element. En betekenis staat in het midden omdat het veelal een gevolg is van die andere niveaus. Het opent een andere manier van interveniëren en begeleiden. Wat zou er namelijk gebeuren als je in een nieuwe veilige en vrije omgeving in oefeningen nieuwe vaardigheden krijgt aangeraakt waardoor je perspectief krijgt op een andere overtuigingen en de kleur van bestaande herinneringen verandert? En stel dat je die ervaringen op een wezenlijke manier kunt voelen? Dat is steevast een van mijn doelen.
“Vertel het me en het waait door me heen.
Laat het me zien en ik weet het morgen nog
Laat het me voelen en ik weet het de rest van mijn leven.”
1
Dit is het meest externe niveau en omvat de omgeving waarin jij je bevindt, zoals je huis, je werkplek, je vriendenkring, je familie et cetera. Het wordt gezien als het laagste niveau. Belangrijke invloeden zijn letterlijk de fysieke ruimte, de culturele invloeden of de werkcultuur, de sociale omstandigheden en verhoudingen en andere signalen en factoren die van invloed zijn vanuit die omgeving op je staat van zijn.
2
Op dit niveau bevinden zich jouw diepe overtuigingen en waarden van jou: je geloofssysteem. Vanuit dit systeem interpreteer je de wereld. Het geeft je perspectief en daarmee betekenis, waarde en oordeel aan de situaties in je leven. Je handelt daarmee op basis van dit geloofssysteem en dit ligt dus ten grondslag aan je keuzes, je vaardigheden, je gedrag en de omgeving waarin je beweegt.
3
Dit niveau verwijst naar je kernidentiteit als een persoon. Het bepaalt wie je bent, je zelfbeeld, je bewustzijn en daarmee je gevoel als individu: het vormt wie je in je authenticiteit bent. Het is een wat abstract begrip. In het kader daarvan is goed om te weten dat in Oosterse filosofie dit begrip niet hebben en dat ze identiteit formeren op basis van elementen: bewustzijn: je hebt het vermogen om een beeld te vormen en dat te veranderen; zintuigen: we nemen visueel, auditief, kinesthetisch, olfactoir en gustatoir waar; apart: iets denkt dat je apart bent van de ander (én er is ook iets wat niet apart is, maar dat voert hier te ver); proces: met de informatie van onze zintuigen start een proces.
4
Dit niveau betreft de specifieke bekwaamheden, capaciteiten en competenties van jou. Het omvat zowel je cognitieve, je sensitieve als je fysieke vaardigheden die je gedurende je leven door te leren, (werk)ervaring en je persoonlijke ontwikkeling hebt gerealiseerd.
5
Het gedragsniveau verwijst naar de observeerbare acties en reacties van jou op de ander, de groep of andere signalen uit je omgeving. Het gaat daarbij om je bewuste, maar ook om je onbewuste automatische, instinctieve en routinematige gedragingen. Dit omvat zowel je verbale als je non-verbale handelingen, bewegingen en expressies.
6
Het niveau van betekenis is het diepste niveau en heeft betrekking op je diepe doelen, intenties en zingeving die je nastreeft in het leven. Dit kan onder andere je persoonlijke missie, je spirituele overtuigingen en je levensdoelen bevatten. Het geeft je betekenis. Hier worden vier vormen van betekenis onderscheiden die afhankelijk zijn van je levensfase kunnen zijn.
Logische niveaus in een schematische cirkel weergegeven zodat je ziet hoe elk niveau van ontwikkelen invloed heeft op een ander niveau van ontwikkelen. En dat betekenis een afgeleide is van die niveaus van ontwikkelen.
Klik op de punten voor de definities van de diverse niveaus.
HET GROTE IN HET KLEINE LEREN
Met steeds kleine interventies vanuit verschillende perspectieven kun je in een korte tijd wezenlijke veranderingen en transformaties op vrij eenvoudige wijze bewerkstelligen, is mijn ervaring. Het verborgen potentieel wordt met een nieuwe ervaring op een krachtige wijze aangesproken. Er is wel een voorwaarde: oefenen in het dagelijks leven. Maar dat is eigenlijk nooit een probleem. Er is een deur open gegaan. Je hebt iets gevoeld en je wilt eigenlijk niet meer anders. Die ervaring zit in je en die dien je alleen maar in je dagelijks leven verder uit te bouwen.
“Inzicht is niets waard
Inzicht en keuze zijn weinig waard.
Inzicht, keuze en een beetje oefenen helpen een beetje.
Inzicht, keuze en bewust, aandachtig oefenen veranderen je leven.”
MANTRA EN DOMINO-EFFECT
Hier geldt het mantra dat het grote in het kleine wordt geleerd. Eerst in kleine stappen nieuwe vaardigheden leren waardoor nieuwe overtuigingen ontstaan. Om vervolgens steeds in grotere persoonlijke ontwikkelingsschokken in je dagelijks leven en je werk toe te passen. Het wordt dan een steeds groter onderdeel van je identiteit. De blik op de wereld verandert daardoor ook. Je gaat echt met een andere blik naar een situatie, de ander of je omgeving kijken.
NIET ALLEEN GROOTS EN MEESLEPEND
Mijn ervaring is dat persoonlijke ontwikkeling niet alleen groots en meeslepend hoeft te zijn. Dat een wezenlijke verandering ontstaat door juist steeds kleine interventies te doen. Je merkt op een gegeven moment dat je blik de wereld is verandert. Dat je ongemerkt een andere kleur bril hebt gekregen. Je hebt ander perspectief en waarneming waardoor je ook op een andere manier handelt.
WISSELWERKING
In de praktijk wordt weleens vergeten dat elk niveau uit het model van Bateson invloed heeft op een ander element. Juist met aandacht en bewustzijn vanuit een specifiek niveau te handelen zorgt dat die wisselwerking krachtig en effectief wordt. Vaardigheden zoals het beter aangeven van grenzen heeft invloed op je gedrag, laten je anders met de signalen uit je omgeving omgaan en levert steevast nieuwe overtuigingen zoals betere zelfzorg op. Net zoals een verandering in je identiteit gevolgen heeft voor je overtuigingen, je vaardigheden, je gedrag en je omgeving.
WELKE LERENDE ERVARING?
Je kunt jezelf een aantal vragen stellen. Allereerst hoe spelen die niveaus bij een specifiek uitdaging of probleem. Als professional stel ik mezelf altijd de vraag hoe ik een uitdaging of probleem van een client of deelnemer het beste kan benaderen. Wat helpt nu? Welke lerende ervaring vanuit welk niveau en perspectief werkt op dit punt nu in de begeleiding of training het effectiefst? En welke invloed heeft dat op die andere niveaus? Wat is het domino-effect in de ander? Om zo in kleine interventies maar met effectieve stappen die client te helpen bij zijn of haar uitdaging.
BEGELEIDEN OP IDENTITEITSNIVEAU
In mijn begeleidingen, workshop, leiderschapsprogramma, inspiratiesessies en leiderschapsreizen is nagenoeg altijd het doel om dat fundament van de identiteit aan te raken. Om hier iets te laten bewegen, los te laten of aan te reiken. Er ontstaat op een diep niveau rust, meer plezier, vrijheid en betekenis. Dat maakt mijn werk ook zo verschrikkelijk dankbaar. En levert natuurlijk ook een grote verantwoordelijk op.
LIEFDE
En waar beroemde psychiater Irvin Yalom zegt dat vertrouwen het middel is om op een verantwoordelijke manier in een begeleiding tot heling te komen, ga ik graag een stapje verder. Ik denk – met een stevig potje ethiek en professionaliteit – dat liefde de grootste helende factor is. De liefde om een ander mens terzijde te staan en te begeleiden. Als een uitdaging, wond of zelfs een diepgaand trauma in die levensstroom van nieuwe ervaringen wordt gelegd, verwatert het. En dat is zo’n groot cadeau. Niet alleen om te ervaren, maar ook omdat elke keer weer te kunnen geven.
DE WERELD NIET AAN JOU AANPASSEN
Maar wat als de uitdaging bij jou ligt? Wat gebeurt er als je die uitdaging in elke baan tegenkomt? Je kunt bijvoorbeeld niet zo goed omgaan met autoriteit, je hebt moeite met discipline of je vindt het lastig om dingen af te grenzen. Dan kom je voor grotere uitdagingen te staan. Waar je ook bent, kom je je uitdaging tegen. Dan heb je een reis in jezelf te maken en naar een lager niveau te gaan en zelf iets te doen.
JOUW AANDEEL ONDERZOEKEN
Ik zie het in mijn dagelijkse praktijk. Cliënten die steeds van baan verwisselen en daar steeds dezelfde uitdaging tegenkomen. De oplossing van de uitdaging wordt dan niet in zichzelf gezocht, maar wordt geprojecteerd op de omgeving en de ander. Dat is te makkelijk. Dan is de verandering van de omgeving geen oplossing. Wat is jouw aandeel? Wat heb jij hier te leren? Hoe kun je je aanpassen? Als je moeilijk kunt omgaan met grenzen of autoriteit dan wordt elke drukke omgeving met stringent leiderschap lastig.
OMGEVING EN LEIDERSCHAP
Ook vanuit de leiding van de organisatie kan je de omgeving op vrij gemakkelijke wijze veranderen. Ik heb zelf voor een organisatie gewerkt waar als je de kritische dialoog aanging je werd ontslagen. Dat lijkt effectief op de korte termijn omdat een medewerker die volgens leiding onvoldoende functioneert het veld ruimt. Tegelijkertijd ontstond er een angstige cultuur bestaande uit jaknikkers. Immers met deze managementbesluiten installeerde je het geloof dat als je het management op kritische wijze bevroeg, je werd vervangen. Als je het dan niet ergens mee eens was dan dacht je wel even na voordat je het inbracht.
HET VERBORGEN POTENTIEEL ZICHTBAAR MAKEN
Het gevolg was dat die organisatie onvoldoende performde. Immers vertrouwen is de basis voor excellerende teams. Daar durven mensen zich te laten zien, daar durven mensen buiten de gebaande kaders te kijken en daar wordt ‘flow’ geboren. In die cultuur wordt de dialoog aangegaan en komen juist nieuwe inzichten en perspectieven naar boven. Het verborgen potentieel wordt zichtbaar. Juist door het gesprek aan te gaan en fouten te maken wordt er geleerd en ontstaat een lerende organisatie.
STEEDS OPNIEUW OF NIET MEER
Overigens geldt deze manier van kijken natuurlijk ook voor je privésituatie en persoonlijke uitdagingen. Kijk maar eens naar vrienden of kennissen die in relaties voor steeds voor dezelfde uitdaging staan. Het verwisselen van je partner en op zoek gaan naar een ander lijkt vaak een logische keuze totdat je in die nieuwe relatie exact dezelfde uitdaging tegenkomt. Tijd om een reis in jezelf te maken zou ik zo zeggen. Daar wordt echt vrijheid, betekenis en rust gevonden.
INTERVENTIE | OMGEVING
De signalen uit je omgeving veranderen
Het effect van een gezonde omgeving op de verschillende niveaus van ontwikkelen en betekenis.
Klik op de punten voor andere interventies.
MEEST EENVOUDIGE VORM
Het is de meest eenvoudige vorm van interveniëren. Er doet zich een bepaalde uitdaging voor en vervolgens verwijder je die uitdaging uit de omgeving, sluit je ervan af of je wisselt van omgeving. De andere kant speelt ook. Een gezonde, vrije en vitale omgeving laat je leren en zorgt dat je je ontwikkelt. Het is een voorwaarde om te kunnen bloeien. Het is goed om daarover na te denken als je in een groep bent. Welke waarden hebben wij in ons gezin, vriendengroep club of organisatie? Hoe gaan we met elkaar om?
VOORBEELDGEDRAG
En het allerbelangrijkste is dat de leiders van deze groep voorbeeldgedrag vertonen. De normen, de waarden, vaardigheden en overtuigingen sijpelen dan langzaam en gestaag de organisatie in. Plato, Aristoteles, Confucius en Lao Tse zeiden het allemaal. In modelleren, observeren en imiteren wordt er op een natuurlijke wijze geleerd. In het volgen van de natuurlijke orde wordt dergelijk gedrag, vaardigheden en overtuigingen overgenomen en is het op een gegeven moment spontaan gedrag.
ACHTER HET GEDRAG EN DE SIGNALEN
In team- of organisatieontwikkeling ben ik eigenlijk altijd met dit element bezig. Bij problemen en uitdagingen kijken we naar de bronnen achter het gedrag en de signalen. Juist door achter het gedrag te kijken naar de overtuigingen ontstaat er vaak meer begrip waardoor je uit een negatieve dynamiek kan stappen.
SIGNALEN VERANDEREN
Het liefst leer ik een team of de organisatie een manier van communiceren die uitnodigt om aan de ene kant meer van jezelf te laten zien en tegelijkertijd een stimulans en anderen uitnodigt omdat ook te doen. Je verandert daarmee de signalen in een omgeving. Met het voeren van het moedige gesprek en instant feedback, goed en compassievol leren luisteren en je eigen oordelen te onderzoeken, ontstaat er een cultuur waar het verborgen potentieel naar bovenkomt. Medewerkers durven zich meer te laten zien, meer risico te nemen en vanuit die sfeer komen de mooiste nieuwe dingen tot stand is mijn ervaring.
OMGEVING ALS BIJDRAGE IN JE ONTWIKKELING
Als ik dat beschrijf vanuit mijn persoonlijke ervaring dan zie ik dat bepaalde omgevingen een grote bijdrage hebben gegeven aan mijn persoonlijke ontwikkeling. Niet alleen door met een groep in de natuur aanwezig te zijn, maar ook tijdens driedaagse workshops met overnachting. In een dergelijke omgeving ontstaat door de leider en de aanwezige mensen een cultuur met prachtige normen en waarden waarin je op een fijne, betrouwbare en veilige manier wordt uitgedaagd om te spelen. Om elementen van jezelf te laten zien die je in het dagelijks leven niet zo makkelijk laat zien. Het is een plek vaardigheden te leren en je nieuwe overtuigingen eigen te maken. Er zijn krachtige en duidelijke grenzen en daarbinnen mag alles er zijn. Dat is zo’n kostbaar goed.
VRIJHEID NEMEN OM TE ERVAREN
In een dergelijke omgeving wordt er in een korte tijd veel geleerd omdat de omgeving uitnodigt om op een bewuste en aandachtige manier te ervaren. Ik weet nog dat ik met een opleidingsgenote in een intieme en intense oefening zat. Het was te spannend. De leraar kwam erbij en zei: “Waarom neem je niet de vrijheid om in deze omgeving dit thema op een aandachtige en bewuste wijze uit te zoeken.”
METEEN NAAR HET DIEPE
In krachtige en intense sessies ga je meteen naar het diepe. Je verborgen potentieel wordt zichtbaar en aangesproken omdat er zoveel vertrouwen en geen oordeel is. Juist daar kun je fouten maken, het lastige laten zien en ontdek je nieuwe perspectieven en werelden. Er werd een soort heilige ruimte gecreëerd waar alles mogelijk was. Die ervaring zingt dan in het dagelijkse leven door.
X
Ook in mijn eigen leiderschapsprogramma, trainingen, workshops en leiderschapsreizen doe ik dat. Ik heb 10 regels waarmee ik een heilige en vrije ruimte creëer met duidelijke grenzen. Daarbinnen is van alles mogelijk. De meest wonderlijke transformatie doen zich dan voor omdat in de duur of de intensiteit een ruimte ontstaat waarin de dingen uit het onbewuste in het bewuste komen door de oefeningen en ervaringen.
X
De deelnemers op een leiderschapsreis hebben na 6 dagen in de natuur na de reis vaak ontwenningsverschijnselen. Ze komen in hun normale omgeving en dat conflicteert met hun ervaringen in de bossen en bergen. Ze dienen dan een nieuwe balans te vinden. Ze vallen overigens meestal niet meer in hun oude patroon: ze hebben iets nieuws gevoeld en willen dat niet anders. De kunst is nu omdat in hun dagelijks leven te integreren.
1-OP-1
Ook in 1-op-1 sessie is die heilige ruimte er ook. Ik zeg altijd: “Niets is gek. Alles bestaat uit oorzaak en gevolg. En als ik iets gek vind dan heb ik iets te leren. Dan weet ik de oorzaak niet. Dan is de logische beweging op de oorzaak mij niet bekend.”
X
Als laatste. Onze westerse omgeving is per definitie druk. We zijn niet gemaakt om tot zoveel signalen te verhouden. We krijgen de hele tijd zoveel op ons afgevuurd dat ons letterlijk ziek maakt. Maak je omgeving dan ook wat meer signaalvrij. Check je telefoon, whatsapp en je e-mail maar een paar keer per dag. Ga lange tijd offline, wandel regelmatig in de natuur en zorg dat het rustiger wordt in jou. Je wordt er gezonder en leuker van.
WIL JE MEER ZOALS DIT?
Meld je aan en ontvang de nieuwste inspiratie!
BEST GELEZEN ARTIKELEN
ALLE COLLECTIES
