BLOG | NORBERT KOOPEN

MONOMANIE

– Klik op de afbeelding voor de documentaire van Anna Jordans over Matthew Wong (14.43) –

12 januari 2025 – Leestijd 2 minuten

Een eenzijdige fixatie op iets. Dat staat er in de Van Dale over monomanie. In mijn woorden zou ik zeggen: “Een repeterende activiteit, gedachte of gevoel om een gemis op te vullen, de wereld te controleren of een uitdaging het hoofd te bieden.”

“Je moet even die docu aan Norbert doorsturen”, zegt mijn ex tegen onze zoon op het terras. We hebben het over Matthew Wong (1984-2019). Deze kunstenaar uit Hong Kong had een expositie in het Van Gogh Museum en de kritieken zijn lovend.

“Monomanie – een manier om tot je omgeving te verhouden door een staat van zijn te creëren waarin een gevoel of een gedachte geen vat op je krijgt. Een beschermingsmechanisme dat je tijdelijk rust kan geven, maar uiteindelijk nooit de rust brengt die je wilt bereiken. Want die rust ontstaat pas als je het monomane kunt loslaten en je staat van zijn op een rustige manier in verbinding kan brengen met de ander en de wereld.”

Als ik de volgende dag de documentaire kijk, word ik in de eerste minuten al geraakt: een knappe montage van een promofilm treft me. Na een introductie van een criticus, zie je – in korte snapshots onder fijne muziek – de veelkleurigheid van zijn figuratieve werk. Dat wordt afgewisseld met lovende statements van collega kunstenaars.

Hier moet ik naartoe!

Als ik twee weken later de tentoonstelling bezoek, raakt het werk me eigenlijk niet. Het valt in het niet bij Van Gogh. Het woord ‘monomanie’ blijft hangen. Een accountant die zijn leven omgooide, fotografie ging studeren, erachter kwam dat dat het niet was en zich op het schilderen ging toeleggen.

Hij liet zich inspireren door Van Gogh. Niet alleen door zijn prachtige stijl en werk, maar hij werd ook aangetrokken door zijn persoonlijke verhaal. Net als Van Gogh worstelde Wong met donkere gevoelens.

In het schilderen komt hij in ‘flow’. Hij is net zoals Van Gogh een autodidact en maakt elke dag vijf tot zeven schilderijen. Een monomane manier van werken om te ontsnappen aan de donkere gevoelens. “Painting as a last resort”, zegt hij zelf.

Hij wordt beter en breekt door. Als hij ziet dat het succes hem niet uit de donkere gevoelens brengt, volgt hij het voorbeeld van Van Gogh en stapt hij in 2019 uit het leven.

Monomanie – een manier om je tot je omgeving te verhouden door een staat van zijn te creëren waarin een gevoel of een gedachte geen vat op je krijgt. Een beschermingsmechanisme dat je tijdelijk rust kan geven, maar uiteindelijk nooit de rust brengt die je wilt bereiken. Want die rust ontstaat pas als je het monomane kunt loslaten en je staat van zijn op een rustige manier in verbinding kan brengen met de ander en de wereld.

Dat dwangmatige ken ik. Waar ik vroeger in de actie schoot om mijn gevoelens te onderdrukken, verloor ik me later in een monomane manier van persoonlijk ontwikkelen. Het was een bittere noodzaak om die onrustige gevoelens het hoofd te bieden. Gelukkig is er nu rust en flow.

Al blijft dat monomane opduiken. De drijfveer is nu de grenzeloze nieuwsgierigheid om mezelf en de wereld te begrijpen. En als ik stop met lezen, studeren en schrijven – zoals afgelopen november toen ik met mijn onderzoek stopte – dan volgt er leegte. En nu? Om vervolgens het gemis te omarmen en rust te vinden.

Hoe doe jij dat?

Die rust is er nu. Fijn, want in rust ligt de geboorte van een gezonde leegte. Dat is nu belangrijk. Meer weten over de kracht van leegte.