De symbiotische beweging is een vreemde eend in de vijf bewegingen. Wilhem Reich heeft deze structuur en beweging niet beschreven. Deze is later toegevoegd door Stephen Johnson. Hij wordt in dezelfde periode gevormd als de psychopathische beweging. Je zou misschien wel kunnen zeggen dat de symbiotische beweging het tegenovergestelde en daarmee de andere kant of de achterkant van de psychopathische beweging is. Bovendien komt symbiose komt in elke structuur voor. Alleen datgene waarmee de symbiose wordt aangegaan is in elke structuur anders. De schizoïde beweging heeft een symbiose met het hogere, de orale beweging met de behoefte, de psychopathische beweging met de taak, de masochistische beweging met het leiden van de ander, de rigide beweging met de vorm en de symbiotische met de relatie. Het is goed om bewust te zijn van deze principes als je over deze beweging leest.

– De symbiotische beweging –

“Zijn organisatie integreert met een aantal organisatie en hij merkt dat hij het spannend vindt. Als leider heeft hij hier een fijne omgeving gecreëerd waar hij zich thuis voelt. Nu moet zijn organisatie ineens samenwerken met die andere organisaties. In de eerste gesprekken voelt het niet vertrouwd. Er heerst een wat macho-achtige sfeer. Hij merkt dat hij weinig voelt en zijn adem naar boven gaat. Zijn nieuwe collega’s zien niets aan hem. Hij is rustig, misschien wat afwezig. Maar binnen gieren de gedachten en de scenario’s door zijn hoofd. Hoe ga ik hier nu mee om? Hoe krijg ik mijn agendapunten op tafel? Hij besluit een coach te zoeken. In de eerste sessie komt hij samen zijn gedrag. Als baby heeft hij de eerste maanden niet bij zijn moeder doorgebracht omdat ze dat niet aankon. Hij kwam in een wereld waar weinig liefde was. Hij vluchtte naar zijn hoofd en sloot zijn gevoel af. Als hij opdracht krijgt om zijn gedachten, emoties en lichamelijke sensaties te aanschouwen in het dagelijks leven merkt hij hoe weinig in contact hij met zichzelf en hoe hij door de angst wordt geregeerd. Stap voor stap worden bewegingen, ervaringen en tools aangereikt om meer bodem te voelen. Hij is blij dat hij de stap heeft gezet naar een coach. Dit geeft ruimte en letterlijk lucht. Dit had hij veel eerder moeten doen.”

Wat is nou van jou en wat is nou van mij, is de grote vraag bij deze beweging. Zes maanden na de geboorte ga je steeds meer ontdekken. Je steeds beter in staat om dingen zelf te doen. De precaire balans tussen je aanpassen en je eigen weg gaan ligt ten grondslag een deze beweging. Als je ouders te beschermend zijn, pas je jezelf teveel aan – de symbiotische beweging. Als je te vroeg wordt losgelaten dan doe je dingen te veel in je eentje – de psychopathische beweging. Als dat op een normale manier gebeurt, word je langzaam onafhankelijker en ga je je eigen weg.

Degene die deze beweging goed kent past zich in het contact gemakkelijk aan. Het is de eerste beweging die je maakt. Je ziet het gedrag, de behoefte en de mening van de ander en het eerst wat je doet is je daar mee vereenzelvigen. Als je deze beweging eenmaal kent dan ga je terug naar jezelf. Wat wil ik is dan de vraag. Vaak ben je bang voor de reactie van de ander als je je eigen mening geeft. Je hebt onvoldoende geleerd in het contact om je eigen behoefte of mening aan te geven. Je leeft niet vanuit jezelf, maar eerder via de ander. Als de beweging heel dominant is – omdat je vaak in situatie bent ervaren die je als bezittend ervoer – kun je een kameleon zijn. Je past je identiteit en gedrag aan en vervloeit met die andere persoon of situatie. In een diep essentie zoek je dan de opheffing van het ik, vervloeit met de ander omdat dat het veiligst voelt. Het betekent dat er ook weinig tot geen grensbesef is waarmee wordt bedoeld: Wat is nou van jou en wat is nou van de ander? De vraag die je daarbij zou kunnen stellen is: “Wie ben ik zonder de ander?” Als de ander er niet is, geeft niet thuis of laat zichzelf niet zien dat ontstaat er bij deze beweging paniek. Wat moet ik doen? Hoe krijg ik verbinding? Hoe zorg ik dat dicht bij die ander ben? Wat wil ik ? De onderdrukte emotie diep in jezelf is woede en heeft vindt zijn oorsprong bij degene die je destijds zo weinig ruimte heeft gegeven.

De kwaliteit van deze beweging is dat je de ander feilloos kan aanvoelen. Je weet wat in hem of haar omgaat. Je kunt als het ware de gedachten, de gevoelens en de lichamelijke sensaties van de ander lezen en voelt ze letterlijk zelf. Het is niet je tweede natuur, maar je eerste natuur. Het gevolg is dat je je gemakkelijk in elke positie kan inleven. Het is een automatische beweging die niet te stoppen is. In extreme gevallen kun je over de grens van de ander gaan. Je kruipt in hem of haar en benoemd dingen die eigenlijk privé zijn, maar jij onbewust aanvoelt. Je kan als je daar onvoorzichtig mee omgaat een ethische grens overschrijden. Doordat je de ander goed of een situatie aanvoelt kun je een meester worden in beïnvloeden en manipuleren. Je weet als geen ander wat de ander nodig heeft en wat de ander raakt.

De neiging om te vervloeien, het bij de ander zijn en niet precies weten wat van jou of van de ander is, maakt dat je zeer gevoelig bent voor de sfeer in het contact of een situatie. Wat vindt de ander en wat vind ik? Je hebt dan de neiging om je afhankelijk te maken van de ander. In extreme gevallen kun je je zelfs gaan vastklampen. In de verbinding denk je dat je wordt gered, wil je je niet losmaken en ben je bang voor de afscheiding. Bij zo’n afscheiding en als dit een dominante beweging van je is, ontstaat er in extreme situatie paniek. Je hebt het gevoel dat je zonder de ander niets bent. Het gevolg daarvan is dat je erg loyaal bent naar de ander. En je hebt de neiging om hem of haar onvoorwaardelijk te volgen. Jouw geluk of emotie hangt daarmee samen met die van de ander. En je hebt grote moeite om je eigen plek in het leven in te nemen. In het vervloeien zit ook een gevaar omdat het ook als heel benauwend ervaren kunt worden. Er kan dan als het te benauwend is, conflict komen. Een gevleugelde uitspraak bij deze beweging: fusie of ruzie. De ruzie zorgt dat elk partij weer op zijn of haar eigen plek komt te staan.

Wat vind de ander? Wat gebeurt er? En hoe dien ik me aan te passen om contact en verbinding te houden? Dat zijn vragen en gedachten die bij deze beweging meteen naar boven komen. Het gevolg daarvan is dat je niet in de gaten hebt wat van jou is van de ander. Je hebt daarmee een beperkt grensbesef. Wat is nou van mij en wat is nou van de ander? Als deze beweging actief is, kun je daar geen enkel benul meer van hebben. De ene keer denk en voel je dit, de andere keer voel je en denk je dat. Je kan daarmee heel snel in iemand inleven. Je vervloeit zo met de omgeving. Het betekent ook dat je zelf weinig structuur hebt. Je leven kan soms wat chaotisch zijn en je hebt weinig besef van de realiteit omdat je je laat leiden door anderen. Wat is nou echt?

Je emoties zijn gekoppeld en verbonden met de ander. Dat kan enorm fijn zijn. Je bent versmolten met de ander. Je leeft daarmee in parallelle werelden. Je maakt van zijn of haar wereld ook jouw wereld. Als die verbinding er niet is dan is er angst en paniek. Wat wil ik? Wat vind ik? En als ik dat zeg wat vindt de ander daarvan? Je leeft via de ander en je voelt je niemand zonder de ander. De agressieve impuls is door het aanpassen onderdrukt. Vijandigheid of een afwijkende mening wordt met agressie verward en versterkt de paniek en de angst. Is die dreigende emotie aanwezig dan lijd je in deze beweging. Je kan die vijandigheid, het verschil van mening of conflict nauwelijks verdragen.

Een warm gevoel die altijd met de ander eens wil zijn. Om daar te komen houd je je ademen in als deze beweging actief is. De ademhaling is hoog en in de borstas. Wat speelt er? Hoe is het aan de overkant? Welke sfeer is er? Je neemt vaak die sensaties die bij die persoon of situatie over.

Als deze beweging actief is, betekent dat je minder geaard voelt. In jezelf ben je erg actief in je hoofd waar veel gedachten tegelijkertijd kunnen spelen. Je lijkt af en toe wel bevroren, trekt jezelf terug en mensen kunnen moeilijk bij je in de buurt komen.

Net zoals bij de andere vroege bewegingen – oraal en schizoïde structuur – is het lichaam wat onderontwikkeld en futloos. Het lichaam is slap en kan als deze beweging dominant aanwezig is soms iets wat opgezwollen lijken. Er zit niet veel kracht en kan zich makkelijk aanpassen aan de ander. In het contact beweegt het lichaam zich vaak naar de spreker toe. Ongemerkt gaat het lichaam naar de ander toe en past zijn of haar houding aan. Het lichaam staat daarmee onvoldoende op eigen benen. De adem is ingehouden en

In het contact kan de ‘symbioot’ als prettig worden ervaren. Immers er zit een symmetrie of gelijkheid in het contact. Als je doorkrijgt dat de ander zich steeds aanpast aan jou dan kun je je gaan afvragen wie de ander nu precies is? Wat is nu de kern van de ander? Waarom laat de ander zich niet zien. Dat kan irritatie opleveren omdat je het gevoel hebt dat je geen echt contact hebt.

Een andere effect op de ander is dat de symbioot als invasief kan worden ervaren. Omdat hij je zo goed ziet, voelt en analyseert, weet hij of zij wat er aan de hand is. Dat zijn privé gevoelens die hij opvangt. Als hij die publieke bespreekt of zegt, kan je een verraden gevoel ervaren. En boos zijn omdat hij iets bekend maakt wat van jou is.

In de partnerrelatie kan dit extreme vormen aannemen. Partners die compleet met elkaar versmolten zijn en de heersende gedachte is dat we altijd bij elkaar blijven. Eerst komt wij, dan komt ik. Ik ben verantwoordelijk voor jou en jij bent verantwoordelijk voor mij zijn de gedachten die daarbij horen. Of ik ben niet gelukkig als jij niet gelukkig bent. Alles wordt als een ervaren. Je bent gefuseerd met de ander. Dat lijkt prettig, maar het is ook een bron van ruzie. Omdat je twee individuele schepsels bent en dat gaat op een gegeven moment schuren. Als de beweging dominant is, zie je in de symbioot de problemen die zich in de familie hebben gedaan terug. Hij of zij draagt daarmee de stempel van de familie.

Je snapt natuurlijk dat deze beweging als geen ander de sfeer in een groep opvangt. Wat zegt de een en wat doet hij of zij? Klopt het nu wat degene zegt? Waarom doet hij of zij dat. De symbioot is loopt constant te scannen. Klopt het wel wat er hier gezegd wordt. In deze situatie de symbioot veel minder bezig met zijn eigen standpunten en gedrag binnen de groep. Hoe kan hij de toon zetten?

De uitdaging van deze beweging is om je eigen plek in te nemen. Om te zien dat je een beweging maakt naar de ander en terug te komen bij jezelf. En jezelf de vragen te stellen: Wat vind ik? En wat wil ik? En dus eerst te kijken wat jezelf vindt van een situatie of contact om vervolgens een reactie te geven. Om vervolgens een reactie te geven. Dat vraagt dat je je afscheid van de ander, je uit een gefuseerde relatie stapt, dat je eigen territorium ontwikkelt met eigen grenzen en een eigen visie en je het verschil met de ander verduurt. Je dient je eigen behoefte en mening te ontwikkelen. En mag misschien soms wel eens directief zijn naar de ander. Het is iets wat een sterke ‘symbioot’ niet kent. En je eigen identiteit meer te voelen dan de identiteit van de ander. Je trekt figuratief een cirkel om je heen en zegt tegen jezelf: ‘Dit is mijn plek en dit zijn mijn grenzen. Hier ben ik de baas en bepaal wat er gebeurt. Vanaf die plek maak je contact met de ander. Daarbij hoort ook dat je je lichamelijk wat sterker maakt. Je eigen lichaam beter leren kennen en voelen door te sporten, te wandelen

En het recht om het conflict aan te gaan zonder zichzelf of de ander daarmee te beschadigen. Maar wel de grenzen op te zoeken in het contact. Een hulpmiddel is daarbij zoals bijna bij alle bewegingen om je eigen ademhaling te voelen en te doen. Om diep in je buik te ademen en daarmee je eigen grenzen te ervaren. En dit zal altijd gebeuren in de beweging van heen en weer gaan, van weggaan en weer terugkomen. De kunst van de woede en het houden van naast elkaar te laten bestaan. Kunnen trekken en duwen aan elkaar. Dit ben jij en dit ben ik. En de ja groter laten zijn dan het nee in je leven. En zo leren dat er naast verbinding ook apart en verschil van mening mag bestaan. En daarmee de grens tussen jou en de ander bepalen. Dit is van mij en hier sta ik voor. En dit is van jou en jij staat daarvoor.